Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʻlim vazirligi Namangan muhandislik-qurilish instituti

Axborot va ma’lumotlarning tasnifi va xususiyatlari

Biz kundalik hayotimizda “xabar”, “ma’lumot”, “axborot” so’zlarini ko’plab ishlatamiz yoki shu so’zlarni eshitamiz. Masalan, “ob - havo ma’lumoti”, “... muxbirimiz Samarqanddan xabar qiladi”, “Markaziy bank axboroti” va h.k.
O’z o’rnida axborot so’zi biror ish holati yoki kishi faoliyati hakida ma’lum qilish, xabar berish, biror narsa to’grisida ma’lumot degan ma’noni bildiradi.
Xabar, ma’lumot, axborot so’zlari informatika, axborot texnologiyalari nuqtai nazaridan mazmuni va ishlatilishiga ko’ra farqlanadi.
Kompyuterlarda qo’llanish sohasiga ko’ra axborot deyilganda, qayta ishlanayotgan ma’lumotlarni simvolli (harf, raqam, kodlashtirilgan grafik obrazlar va tovushlar) belgilashlar ketma-ketligi tushuniladi.
Axborotni xabarga aylantirish usullaridan biri-uni moddiy tashuvchi vositasida yozishdir. Bunday yozish jarayoni kodlashtirish deb yuritiladi. Agar kompyuter texnikasidan foydalanish uchun mo’ljallangan moddiy tashuvchilardan foydalanilsa, u holda ma’lumotlar bilan ishlashga to’g’ri keladi. Bu holda axborotni saqlash, qayta ishlash, uzatish va kiritishni avtomatlashtirish maqsadida ularni shartli belgilarga auylantirish axborotlarni kodlashtirishni anglatadi.
Odatda, ma’lumotlar - ta’riflanmaydigan boshlang’ich tushunchasi hisoblanadi. Har qanday fan boshlang’ich - ta’riflanmaydigan tushunchalarga asoslangan holda ish ko’radi. Masalan, geometriyada nuqta va to’g’ri chiziqlar ta’riflanmaydi. Ular boshlang’ich tushunchalar sifatida qabul qilinadi. Geometriyada kesma tushunchasi boshlang’ich tushunchalar yordamida qo’yidagicha aniqlanadi; “kesma deyilganda - bir tekislikda yotuvchi to’g’ri chiziqning ikkita nuqta bilan chegralangan bo’lagi tushuniladi”.

Demak, ma’lumotlardan axborot shakllantiriladi.

Masalan, e’lonlar taxtasida “majlis”, “202”, “bo’gin”, “bo’ladi”, “guruh”, “soat”, “3” so’zlari yozilgan bo’lsa, biz bu yozuvlarga e’tibor bermaymiz. Sababi ular so’z va raqamlardan tashkil topgan ma’lumotlardir. Agar bu so’z va raqamlar qo’yidagi ko’rinishda yozilsa axborotga aylanadi: “Bugun soat 3 da 202- guruhda majlis bo’ladi”.