O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston milliy universiteti fizika fakulteti bf-1902 guruh talabasi Islomov Ahmadning “Atom, yadro va elementar zarralar fizikasi” fanidan

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI FIZIKA FAKULTETI BF-1902 guruh talabasi Islomov Ahmadning “Atom, yadro va elementar zarralar fizikasi” fanidan

“Rentgen nurlari”

mavzusi bo’yicha tayyorlagan

Kurs ishi

taqdimoti

kirish

Mavzuning dolzarbligi: Bugungi kunda rentgen nurlarining inson va jamiyat oldidagi ahamiyati to’g’risida bilimlarga ega bo’lish.

Mavzuning maqsadi: Rentgen nurlarining paydo bo’lish tarixi hamda o’tgan asrdagi qilingan tadqiqotlarni o’rganish va zamonaviy bilimlar bilan boyitish.

Mavzuning vazifasi: Rentgen nurlari va u haqidagi ma’lumotlarni to’liq yoritish.

Kurs ishining tuzilishi va qisqacha mazmuni: Men tayyorlagan kurs ishi kirish, asosiy qism, xulosa, ilova va foydalanilgan adabiyotlarni o’z ichiga oladi. Kurs ishining hajmi 22 bet. “Times New Roman” uslubida va 14 shrift kattaligida.

II.Asosiy qism

2.1 Rentgen nurining xossalari va ulardan foydalanish.

Rentgen nurlari elektromagnit to’lqinlar nurlanishi bo’lib, to’lqin uzunligi λ=(10÷0,001) nm oraliqda bo’ladi. Rentgen nurlari ikki xil bo’lishi aniqlangan: tormozlanish va xarakteristik rentgen nurlari.

Eng oddiy rentgen trubkasi ichidan havosi so’rib olinib (10⁻⁵-10⁻⁷) mm Hg bosim hosil qilingan shisha ballon bo’lib, uning ichiga katod K va anod A elektrodlari joylashtirilgan. K katod volframdan tayyorlangan spiral bo’lib, bu spiraldan past voltli elektr toki o’tkaziladi. Bunda spiral 2000⁰Ϲ gacha qiziydi. Qizigan katoddan termoelektronlar ajralib chiqa boshlaydi.

Harakatdagi elektron atrofida elektr va magnit maydon mavjud, chunki harakatdagi elektron elektr tokiga ekvivalent. Elektronning tormozlanishi deganda, uning atrofida maydonning o’zgarishi tushuniladi. Magnit va elektr maydonining o’zgarishi elektromagnit to’lqinlar nurlanishiga sabab bo’ladi. Bu nurlanish tormozlanish rentgen nurlanish deyiladi.