O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat universitetining pedagogika instituti

Aniqlik kiritadigan to‘ldiruvchi savollar
Siz savol berganingizda, suhbatdoshingiz bir necha soniyalar ichida ongli yoki ongsiz ravishda 
(1) javob berish-bermaslik; (2)qanday javob berish haqida bir xulosaga keladi. Siz ham xuddi 
shu tezlikda berilgan javob to‘la-to‘kisligi haqida bir to‘xtamga kelishingiz kerak. Agar javob 
sizni qoniqtirsa, keyingi mavzuga o‘tishingiz mumkin. Aksincha javob to‘liq bo‘lmasa, shu 
mavzuni ochib berishi mumkin bo‘lgan bir nechta to‘ldiruvchi savollar bilan murojaat qiling. 
Deylik, aerokosmik korporatsiya direktoridan intervyu olishga to‘gri keldi. U sizga zavod 
yonidan oqib o‘tadigan daryoga quyilgan zaharli kimyoviy moddalar manbaini bilmayman», – 
deyapti. Bu vaziyatda «Siz raketa yoqilg‘isi ishlab chiqarishda zaharli ximikatlardan 
foydalanasizmi?» deya yaxshi to‘ldiruvchi savol berishingiz mumkin. So‘ngra: «Bu zaharli 
moddalar daryoga oqizilayaptimi?» – deb so‘rang. Undan keyin «Mutaxassislaringiz daryodagi 
zaharlanish darajasini kuzatib boradilarmi?», eng oxirida esa «Bu mutaxassislar hisobotida 
nima deyilgan?» deya savol berishingiz mumkin. Direktor «eslay olmayapman» deyishi tayin. 
Lekin hech bo‘lmaganda siz bir qancha sabab va bahonalrni oshkor qilgan bo‘lasiz. Agar u 
savolga javob berishdan bosh tortsa yoki gapni olib qochsa, lavhangizda uning xotirasi 
pastligini havola qilishingiz mumkin. 
Savolni aniq ifodalash uchun chegaralar o‘rnating
Suhbatdosh umumiy gaplar bilan javob bersa, savolni aniq ifodalash uchun cheklash usulidan 
foydalaning (…dan ko‘proqmi yoki kamroq …dan kamroq, iyun oyigachami yoki iyun oyidan 
keyin). «Provinсe» gazetasining muxbiri sifatida faoliyat yuritgan Bonni Kettner katta bir 
sug‘urta kompaniyasidan syujet tayyorlashda yuqoridagi usuldan foydalanganligini aytadi: 
«Men ular bilan telefon orqali bog‘langanimda, kompaniya rahbaridan «Sizga bunday 
ma’lumotni bera olmayman», degan javobni oldim. Ammo uning gapirish ohangidan 
suhbatlashishga moyilligi sezildi. Men: «Ma’lumotlarga ko‘ra, ta’riflar 30% ga oshar emish»,- 
dedim (albatta bu mening taxminiy hisoblarim edi). U: «Yo‘g‘-e, menimcha, sizga bu gapni 
aytgan kishi biroz bo‘rttirgan», – dedi. Shunda men: «Yana bir manbada esa 15% deb 
ko‘rsatilgan», – deya tusmolladim. Kompaniya rahbari bu miqdor pastroq ekanligini aytdi. Men 
vaziyatdan foydalanib, «Demak, gazetaga taxminan 20% deb yozsam, unchalik katta xato 
qilmasam kerak» – dedim. U esa: «Nimani istasangiz, shuni chop etishingiz mumkin»,-deb 
javob qaytardi.