O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Hujjattlarni qog’ozga  chiqarish. 
Windowsda o’rnatilgan printerlar MS Word da ham ixtiyoriy hujjatlarni qog’ozga chiqarish uchun to’liq 
xizmat qiladi.  
Hujjatt tahrirlangandan so’ng, ya’ni formatlangandan so’ng, «Файл» menyusidan «Печать» buyrug’ini, 
asboblar panelidan  
  piktogrammasini, klaviaturadan esa, «Ctrl+P» klaviishlari bosilsa, ekranda pechat 
parametrlar to’plamini sozlash uchun imkon beradigan munozara oynagi chiqariladi (7-rasm). 
 
Tahrirlovchi dasturlar 2 ta guruhga bo’linadi:  

---

 
111 
- Tizimda mavjud ichki tahrirlovchi dasturlar; 
- Tizimdan tashqi tahrirlovchi (protsessor) dasturlar.  
Hozir  foydalanuvchilar  ko’proq  Windowsda    ishlashga  o’tayotgani  munosabati  bilan  quyida  undagi 
mavjud ichki va tashqi muharrirlarni keltiramiz.  
Ichki muharrir misoli sifatida Write (yozuv) ni keltirishimiz mumkin. Bunday muharrirlarning tahrirlash 
imkoniyatlari yetarlicha bo’lmagani uchun undan odatda oddiy xatlarni va turli matn hujjatlarni tayyorlashda 
foydalaniladi.  
Tashqi muharrir misoli sifatida hozirda eng ko’p tarqalgan Word (so’z) tahrirlovchisini (bunda albatta 
nisbatan eski hisoblangan Leksikon, Chiwriter va boshqalarni ham unutish kerak emas) keltirishimiz mumkin. 
Albatta bu tahrirlovchi o’zining imkoniyatlari jihatidan boshqalaridan ancha ustun turadi. Uning inglizcha va 
ruscha lahjalari mavjud bo’lib, u doimo rivojlanib, yangi lahjalari paydo bo’lmoqda. Avval u MS Word 6.0 nomi 
bilan (Windows 3.X uchun) atalgan bo’lsa, Windows 95 da  MS Word 7.0 nomi bilan ishlatiladi, shuningdek 
Windows 98 da esa Word 97, Windows 2000da Word 2000 deb ataladi. Tashqi tahrirlovchilar (protsessorlar) 
formatlash imkoniyatiga ega. Ichki tahrirlovchilarda bunday imkoniyat yo’q. 
MS Word  oddiy  holatda  ishlash  bilan  birga,  ikkinchi  tomondan  chegaralanmaganlik  imkoniyatlariga 
ega. U  boy shriftlarni, shu jumladan, milliy shriftlarni osongina ishlatish imkoniyatini beradi. Hozircha ingliz 
va rus hamda xorijiy tillarida yozilgan jumlalarni orfografik va semantik xatolarini avtomatik ravishda tuzata 
olishi, matnlarni  istalgan  ko’rinishda  va o’lchamda  chiqarishi,  matnlar  bilan  ishlashni  tez  amalga oshirishi, 
texnikaviy matnlardagi formulalar bilan ishlashning osonligi va yana juda ko’p boshqa jihatlari bilan boshqa 
matn tahrirlovchilaridan farq qiladi. Uning yana muhim bir xususiyati, agarda turli jadvallar, diagrammalar va 
grafiklar  matnda  ishlatilishi  talab  qilinsa,  boshqa  amaliy  dasturlardan  foydalanish  (OLE  texnologiyasi) 
imkoniyatini beradi, masalan:  
elektron jadvallardan Lotus 1, 2, 3, Excel; 
grafik tahrirlovchilardan CorelDraw, Paint Brush; 
taqdimot uchun foydalaniladigan Power Point; 
berilganlar bazasidan Access, Visual FoxPro;  
va  boshqalardan  foydalanib,  ularda  olingan  obyektlarni  Wordda  tayyorlangan  hujjatlar  tarkibiga  kiritish 
mumkin.  
Xullas,  Wordning  imkoniyatlari  kengayib  borib,  hozirda  u  ajoyib  chop  qiluvchi  tizim  tarzida 
shakllandi desak yanglishmaymiz.  
Funksiya va buyruqlar 
Windows da buyruqni quyidagi to’rt xil usullardan biri: 
-piktogrammali menyu; 
-buyruqlar menyusi; 
-dinamik menyu; 
-qaynoq klavishalar  
orqali bajarish mumkin.  
WinWord  7.0  darchasi  orqali  ko’pgina  tez-tez  ishlatiladigan  buyruqlarni  osongina  bajarish  mumkin 
(masalan,  hujjatni  ochish  yoki  to’g’ri  yozilganligini  tekshirish  va  hokazo).  Buyruqni  chaqirish  uchun 
klaviaturadan  ham  sichqonchadan  ham  foydalanish  mumkin.  WinWord  7.  0  ning  buyruq  va  opsiyalari 
mantiqan tartiblangan bo’lib, menyu bo’limlariga vazifasiga mos ravishda birlashtirilgan. Masalan,  Format-
hujjatni formatlash, Tablitsa-jadvallar tayyorlash va hokazolarni o’z  ichiga birlashtirgan.  

---

 
112