O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti Sport va chaqiriqqacha harbiy ta’lim fakulteti

4. Jismoniy tayorganlikning oshirishdagi murabiy ko’rsatmasi fikirlari tahlili.
O’yin hususiyati va harakatlarning o’ziga hos tuzilmasi, o’yinchilarning individual jismoniy hamda ruhiy hususiyatlaridan tashqari, tehnikaga o’rgatish va uni mustahkamlashni belgilab beradi. Harakatlarga o’rgatishni alohida qismlarga bo’lingan va parchalangan holda amalga oshirish mumkin emas.( 8, 12, 16, 29, 44)
Sportchining umumiy tayyorgarligini, ular tanlagan sport turi uchun hos bo’lmagan, biroq sport faoliyatida muvaffaqiyatga erishish uchun bevosita ijobiy ta’sir ko’rsatadigan har tomonlama jismoniy qobiliyatlarni tarbiyalash nazarda tutiladi (M.A. Godik, 2005).
Futbolchining jismoniy tayyorgarligi sport mashg’ulotining muhim tarkibiy qismlaridan biri hisoblanadi va jismoniy sifatlar - kuch, chidamlilik, epchillik, tezkorlik, chaqqonlikni rivojlantirishga qaratilgan jarayondir
Futbolchining umumiy jismoniy tayyorgarligi yuqori natijalarga erishish uchun poydevor asos hisoblanadi. U asosan quyidagi vazifalarni hal etishni ta'minlaydi:
5. Jismoniy sifatlar rivojlanish darajasining baxolashni miqdoriy shkalasi
1. Futbolchi organizmining har tomonlama garmonik rivojlantirishi, uning funkcional imkoniyatlarini oshirishi, jismoniy sifatlarini rivojlantirish.
2. Salomatlik darajasini oshirish.
3. Shiddatli trenirovka va musobaqa nagruzkalari davrida faol dam olishdan to’g’ri foydalanish. Umumiy jismoniy tayyorgarlik mahsus tayyorgarlik uchun zamin yaratadi. Ya'ni tanlangan sport turida kamol topish uchun zarur shart-sharoit sifatida kuchlilikni, tezkorlikni, chidamlilikni, epchillikni, chaqqonlikni har tomonlama rivojlanishini ta'minlaydi.
So’nggi yillarda nashr etilgan sport adabiyotlarida sport mashg’ulotlariga sportning jismoniy harakatini boshqarish jaryoni sifatida qarash ko’p bora ta'kidlangan. hozirgi paytda testlar sportning har hil turlarida keng qo’llaniladi.ulardan tezkor joriy hamda oraliq nazoratda foydalaniladi. Futbol sohasida mutahassislar sportchilarning jismoniy tayyorgarligini turli jihatdan baholashga eng ko’p ahamiyat beradilar.
o’yin faoliyati faqat sakrash, yugurish va yurishdan iborat emasligi, ularning harakati anchagina murakkab bo’lib, raqib bilan kurashishi, eng katta tezlikda yugurishi, murakkab taktik vazifalari bajariladi. Shuning uchun futbolchilarning jismoniy tayyorgarligi ularning o’yin faoliyatini harakterini hisobga olgan holda shunday qilish kerakki, bu ularga tehnik va taktik mahoratini takomillashtirishga asos bo’lsin.
Grindler K.R. Palke H.M. (19)lar futbolchining umumiy tayyorgarligi jismoniy qobiliyat har tomonlama tarbiyalash, umumiy ish qobiliyatini oshirish vazifalarini hal qilinishi va umumiy rivojlantiruvchi mashqlarning shug’ullanuvchilar organizmiga umumiy ta'sir ko’rsatuvchi sportning boshqa turlari bilan bog’liqligini ta'kidlaydilar.
Lisenchuk G.A. (32), Shamardin V.N. (65), Zaycev A.A. (21)lar umumiy tayyorgarlikni oshirish maqsadida qo’llaniladigan ko’pgiga mashqlar organizmga har tomonlama ta'sir ko’rsatishni, jumladan, baland-past joylarda uzoq muddat yugurish ko’proq chidamlilikni, qisqa masofalarda jadal yugurish tezlikni rivojlantirishga, gimnastik mashqlar chaqqonlikni o’stirishga qaratilishni e'tirof etishadi.