O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Korxonalarning moliyaviy-iqtisodiy ahvoli monitoringi va tahlilini o‘tkazish mezonlari bo‘yicha

Ko‘rsatkichlar	Iqtisodiy holat noabarqorli gi	Hisob kitob	Natija
Asosiy ko‘rsatkichlar
To‘lov layoqati yoki qoplash koeffitsiyenti (Ktl):	Ktl - 1.25 dan kichik bo‘lsa	13 434 759 951 / 13 672 857+2 833 243 275	4,71
O‘z aylanma mablag‘lari bilan ta’minlanish koeffitsiyenti (Kat)	Kat -0.2 dan kam chiqsa	10 882 184 312+12 304 013 149-18 237 784 838 / 13 434 759 951	0,36
Korxona aktivlari va xarajatlar rentabelligi (Ra, Rx)	Ra, Rx -0 dan past bo‘lsa	Ra=2 603 632 934 / 31 672 544 789*100 Rx=2 603 632 934 / (4 116	0,082 0,442

		760 439+752 744 444+17 8 630 359+833 455 050)*100
Ko‘shimcha ko‘rsatkichlar
O‘zmablag‘lari va qisqa muddatli qarz mablag‘lari nisbati koeffitsiyenti (Ko‘q)	Ko‘/q -1.25 dan tushib ketgan xollarda	10 882 184 312/(16 039 458 810-12 304 013 149)	2,91
Ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish koeffitsiyenti (Kquv)	Kqo‘v- 0.5 dan tushib ketganda	0,6*	0,6*
Asosiy vositalarning eskirish koeffitsiyenti (Kesk)	Kesk- 0.5 dan oshib ketganda	6 653 814 345 / 22 751 334 184	29,2
*-shartli 0,5 dan yuqori deb olindi

Korxonada bashorat qilingan moliyaviy hisobotning shakllari va ularning birliklarining o‘zgarishiga mos ravishda aniqlangan ko‘rsatkichlarni baholash natijasida shuni xulosa qilish mumkinki, korxonada barcha ko‘rsatkichlar iqtisodiy nochorlik stadiyasidan tashqarida bo‘lgan. Masalan: to‘lovga qobillik bo‘yicha korxona eng yuqori natijaga erishgan. Uning hisob-kitob qilingan ifodasi 4.71ga teng bo‘lgan. Shuningdek aktivlar joriy aktivlarning o‘z mablag‘lari bilan ta’minlanganlik darajasi 0.36ga teng bo‘lgan. Jami aktivlarning rentabellik darajasi 8.8 %ni, xarajatlar rentabelligi 44.2 %ni tashkil etgan. Asosiy vositalarning eskirish darajasi 29.2 %ni tashkil etgan. Bu korxonada 60.8 % asosiy vosita yaroqli holatda degani.

Moliyaviy holatni bashoratlashga ichki va tashqi omillar ta’siri

Korxonalar moliyaviy holatni, moliyaviy natijalari va ularning kelgusidagi kutilishlarini bashoratlashda yuz foiz aniqlikni ta’minlaydigan formula yoki model ishlab chiqilmagan. Moliyaviy holat va moliyaviy natijaviylikning alohida birliklarini (to‘lovga qobillik,

likvidlik, rentabellik, iqtisodiy nochorlik, ish aktivligi va h.k.) bashoratlashning ham ko‘pi bilan 90 foizga qadar aniqligini ta’minlash mumkin xolos. Bu ham tashqi ta’sir biliklaridagi (soliq, boj, kredit siyosatidagi uzoq davriylikdagi o‘zgarishlar, inflyatsiyaning jilovlanishi, hisob-kitoblar va shartnomaviy munosabatlardagi) aniqlik ta’minlangan holdagina erishiladi.
Korxona moliyaviy holatini, moliyaviy natijalari va pul oqimlarini kelgusidagi kutilishiga ta’sir etuvchi birliklarni quyidagi belgilari bo‘yicha tarkiblash mumkin.

1. 
   Yuzaga kelish shakli bo‘yicha: ishchi va tashqi;
   
2. 
   Natijaning muhimligi bo‘yicha: asosiy va ikkilamchi;
   
3. 
   Tarkibi bo‘yicha: oddiy va murakkab;
   
4. 
   Amal etish davri bo‘yicha: doimiy va vaqtinchalik omillar Tarkiblashda eng ommalashgan shakl bu ta’sir etuvchi birliklarni
   

ichki va tashqi omillarga tarkiblash hisoblanadi. Ichki omillar bu korxonaning o‘ziga bog‘liq omillar, tashqi omillar bu korxonaning o‘ziga, uning ish faoliyatiga, natijalariga bog‘liq bo‘lmagan ta’sir omillardir.