O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti

1.1-rasm. Neft kon jihozlarining tasniflari.


VII guruh. Ta’mirlash-mexanik xizmat ko’rsatish jihozlari parkdagi mashinalarning ish qobiliyati holatini saqlab turishda qo’llaniladi. Bu jihozlarga ko’p nomli mashinalar, jihozlar, inshootlar, mexanizatsiyalashtirish vositalari va asboblar, kon xo’jaligi hamda transport xizmati jihozlari kiradi.
VIII guruh. Energetika xizmati jihozlari.
VII guruh va VIII guruhdagi jihozlar o’zining tarkibiga muvofiq umumiy sanoat uchun mo’ljallangan mashinalar deyiladi, qolgan oltita guruhdagi jihozlar asosiy jihozlar hisoblanadi.


1.2. Mashina va jihozlarning kompleks sxemalari

Neft, gaz, gaz yoki kondensatli konlar mashinalar, jihozlar, inshootlar, apparatlar, uskunalar va mexanizmlar yordamida ishlanadi va foydalaniladi. Ular ishlab turganda ishi bir-biri bilan o’zaro bog’langan bo’ladi. Neft, neftgaz yoki gazkondensat qatlamlardan yoki bir nechta qatlamli konlarni ishlash va foydalanish ob’ektlaridan bir-biri bilan birgalikda harakatlanadi.

Shuning uchun bunday ob’ektlarni neftli yoki gazli kondensatlar deb atash qabul qilingan bo’lib, birlik tizim sifatida qaraladi. Muhim masalalardan biri bir yoki guruhli konlarning samarali ishlarini kompleks ishlatish uchun muhandislik vositalarini va ob’ektlarni ishlash hamda ulardan foydalanishni bir-biriga moslashtirish uchun texnik va ma’muriy boshqaruv bilan ta’minlanadi, konning hamma xodimlari avtomatlashtirish vositalariga va boshqaruvga, ko’pincha AVB (avtomatik vositalarni boshqarish)ga jalb qilinadi. Bu tizim mashina va jihozlardan tashqari zamonaviy o’lchov asboblari, rostlash, avtomatlashtirish va hisoblash texnikalari bilan ham ta’minlangan (1.2-rasm).


1.2.-rasm. Neft va gaz konining funktsional sxemasi.
1-qatlamga suv haydovchi quduqlar; 2-qatlamga gaz haydovchi quduq; 3-qatlamdan suyuqlik va gazni yig’ish va ularni neft, gaz, suvga ajratish tizimi; 4-nasos stantsiyasi; 5-kompressor stantsiyasi; 6-qatlamga suv va gazni haydab qatlam bosimini saqlab turuvchi tizim; 7-neftli quduqlar; 8-gaz do’ppisi; 9-qatlamning neftga toyingan qismi; 10-qatlamning suvga toyingan qismi; 11-neft qazib olish va kollektorlarni o’tkazuvchanligini kuchaytirish yo’li orqali neftgaz beruvchanlikni oshirish uchun jadallashtiruvchi jihozlarning tizimi; 12-quduqlarni joriy ta’mirlashda qo’llaniladigan kompleks jihozlar; 13-quduqlarni kapital ta’mirlashda qo’llaniladigan jihozlarning jamlamasi; 14-quduqlarni ishlatish jihozlari.
Konda yoki qatlamda ishlanadigan quduqlarning soni ko’p bo’lib, yuzlab yoki minglab quduqlarni ta’mirlashga va oraliq ta’mirlashga ko’p vaqt sarflanadi. Shuning uchun quduqlardagi murakkab turdagi jihozlarni joriy va kapital ta’mirlash uchun katta miqdordagi murakkab jihozlar bilan ta’minlash va ta’mirlash xizmati kerak bo’ladi. Kapital ta’mirda ko’pincha yangi quduqlar burg’ilib bo’lingandan so’ng, quduqlarni o’zlashtirishda maxsus takomillashgan jihozlardan foydalaniladi.


Xulosa

Neft, gaz, gaz yoki kondensatli konlar mashinalar, jihozlar, inshootlar, apparatlar, uskunalar va mexanizmlar yordamida ishlatilishi va ulardan foydalanish to’g’risidagi ma’lumotlar keltirilgan. Ular ishlab turganda ishi bir-biri bilan o’zaro bog’langan bo’ladi. Neft, neftgaz yoki gazkondensat qatlamlardan yoki bir nechta qatlamli konlarni ishlash va foydalanish ob’ektlaridan bir-biri bilan birgalikda harakatlari to’g’risidagi ma’lumotlar bayon qilingan.