O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “Biologiya” kafedrasi

Intizom/Vidmodula Majburiy	Intizom tili o'zbek/rus
Dars soatlari soni haftada 4/4
Intizom	Tinglovchilar ta'limi (soat)	Mustaqil trening (soat)	Umumiy yuk (soat)
Mikrobiologiya va virusologiya	120	150	270

2. 
   Asosiy nazariy qism
   

3.1 Ma'ruzalar
3-semestr

Yo'q.	Modul va ma'ruzalar	Adabiyot	Soatlar soni
bitta	Mikrobiologiya fanining tavsifi, o'rganish ob'ektlari, vazifalari va bo'limlari	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
2	Mikrobiologiyaning paydo bo'lishi va rivojlanishi	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
3	Mikrobiologik tadqiqotning asosiy usullari	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
4	Mikroorganizmlarning morfologik tiplarini tavsiflash	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
5	Hujayraning tuzilishi, mikroorganizmlarning kimyoviy tarkibi	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
6	Mikroorganizmlarning tasnifi	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
7	Mikroorganizmlarning o'sishi va ko'payishi	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
8	Mikroorganizmlarning oziqlanishi	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
9	Mikroorganizmlarning metabolizmi	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
10	Mikroorganizmlar genetikasi	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
11	Mikroorganizmlarga tashqi omillarning ta'siri	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
12	Mikroorganizmlar va boshqa organizmlar o'rtasidagi munosabatlar	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
13	Biosfera va mikroorganizmlar ekologiyasi	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
14	Tabiatdagi azot aylanishi	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
15	Mikroorganizmlarning xalq xo`jaligi va tibbiyotdagi ahamiyati	OL:[1,3,5,] DL: [1,2,6]	2
	Jami:		o'ttiz

4-semestr

N	Modul va ma'ruzalar	Adabiyot	Soatlar soni
1	Virusologiya fanining predmeti va vazifalari	OL:[1,2] DL: [3,10]	2
2	Viruslarning tabiati haqida tushuncha	OL:[1,2] DL: [3,10]	2
3	Virusologiyada qo'llaniladigan tadqiqot usullari	OL:[1,2] DL: [3,10]	2
4	Viruslarning tuzilishi	OL:[1,2] DL: [3,10]	6
5	Viruslarning tarqalishi	OL:[1,2] DL: [3,10]	6
6	Viruslar va ularning tasnifi	OL:[1,2] DL: [3,10]	4
7	Virus diagnostikasi	OL:[1,2] DL: [3,10]	4
8	Viruslarni Immunologik usullar yordamida viruslarni diagnostika qilish	OL:[1,2] DL: [3,10]	4
	Jami:		30

3. 
   Laboratoriya mashg'ulotlari bo'yicha ko'rsatmalar va tavsiyalar
   

Laboratoriya mavzulari
Mavzu bo'yicha laboratoriya mashg'ulotlari ma'ruza mavzulari bo'yicha tuzilgan va o'rganilayotgan fanni har tomonlama o'zlashtirishga yordam beradi. Laboratoriya mashg`ulotlarida talaba ushbu mavzuni mustaqil bajaradi. Bunda fan boblari laboratoriya ishlari mavzulari bilan alohida yoritiladi va har bir bob chuqur o rganiladi.
3-semestr

N	Laboratoriya mavzulari	Soatlar soni
1	asepsiya qoidalari. Biologik mikroskopning tuzilishi va unda ishlash qoidalarini o'rganish. Mikrobiologik tadqiqotlar uchun zarur jihozlar bilan tanishish	2
2	Maydalangan, osilgan tomchi va fiksatsiyalangan bo‘yalgan tayyorlash usullaridan foydalangan holda preparatlar tayyorlash, tayoqcha shaklidagi mikroorganizmlar va ularning morfologiyasi bilan tanishish.	2
3	Sferik bakteriyalar va ularning morfologik tuzilishini o'rganish. Aktinomisetalar va unga aloqador organizmlarni o'rganish.	2
4	Bakteriyalarning sporalanishi va harakatlanishini o'rganish. Kapsula orqali bakteriyalarning shakllanishi. Omelyanskiy usuli bo'yicha havo mikroflorasi bo'yicha tajribalar.	2
5	Havo mikroflorasini o'rganish Gram bo'yash usuli va mikroorganizmlarni aniqlash	2
6	Tuproq mikroflorasini o'rganish	2
7	Suv mikroflorasini o'rganish	2
8	Sterilizatsiya usuli, mikrobiologik laboratoriyada qo'llaniladigan madaniy muhit va asbob-uskunalarni sterilizatsiya qilishga tayyorlash. Sovuq va issiq sterilizatsiya. Avtoklav bilan ishlash qoidalari bilan tanishtirish.	2
9	Ozuqa muhitlari, elektiv ozuqa muhitlari tarkibi bilan tanishish va ularga mikroorganizmlarni emlash.	2
10	Ammonifikatsiya jarayoni va bu jarayonning mikrobiologik asoslarini o'rganish. Ammonifikasiya jarayonida ishtirok etuvchi mikroorganizmlarni tahlil qilish.	2
11	Bu jarayonni amalga oshiradigan mikroorganizmlarni nitrifikatsiyalash va tahlil qilish jarayoni. Denitrifikatsiya jarayoni va bu jarayonni amalga oshiradigan mikroorganizmlarni tahlil qilish.	2
12	Azot fiksatsiyasi jarayoni va azot fiksatsiyasi jarayonining kimyosi bilan tanishish. Erkin yashovchi azot biriktiruvchi mikroorganizmlarni tahlil qilish. Tuproq zarralarida azot biriktiruvchi mikroorganizmlarni o'rganish.	2
13	Dukkakli o'simliklarning ildizi va kurtaklaridan preparat tayyorlash orqali simbiozda yashovchi mikroorganizmlarni o'rganish. Tugun bakteriyalarini tahlil qilish.	2
14	Fermentatsiya jarayoni va uning mikrobiologik asoslarini o'rganish. Spirtli fermentatsiya jarayoni va bu jarayonni amalga oshiradigan mikroorganizmlarni o'rganish.Sut kislotali fermentatsiya jarayoni va bu jarayonni amalga oshiradigan mikroorganizmlarni o'rganish.	2
15	Butirik fermentatsiya.Rushman ozuqa muhiti tahlili.Aerob tolasining parchalanishi.Hutchenson va Keyton muhiti tahlili.	2
	Jami:	30

4-semestr

Yo'q.	Laboratoriya mavzulari	Soatlar soni
1	Virusologik laboratoriya va unda ishlash qoidalari.	2
2	O'simliklardagi fitopatogen viruslarning belgilarini o'rganish	2
3	Atlaslar va grafiklar yordamida odamlar va hayvonlarda virusli infektsiyalar belgilarini o'rganish.	2
4	Viruslarning tarqalish va zararlilik darajasini aniqlash.	2
5	Viruslar qanday yuqishini o'rganish	2
6	Harorat ta'sirida viruslarning inaktivatsiya nuqtasini aniqlash	2
7	Viruslarning yakuniy suyultirilishini aniqlash	2
8	Viruslarning izoelektrik nuqtasini aniqlash	2
9	Qisman tozalangan virusli preparatni olish.	2
10	Sof virusli preparatni olish usullarini o'rganish	2
11	Virusli preparatning miqdori va tozaligini aniqlash	2
12	Indikatorli o'simliklar yordamida o'simlik viruslarini aniqlash	2
13	Yog'ingarchilik diagnostikasining ishlash printsipini o'rganish	2
14	Immunodiffuziyaga asoslangan usullar va ularning viruslarni aniqlashda qo'llanilishini o'rganish	2
15	Enzim immunoassay yordamida viruslarni tashxislash	2
	Jami:	30

4. 
   Mustaqil ish va mustaqil ish mavzulari
   

Mustaqil ishlarni tayyorlashda fanning o`ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda quyidagi shakllardan foydalanish taklif etiladi: laboratoriya mashg`ulotlariga tayyorgarlik; darslik va o‘quv qo‘llanmalaridan mavzularni o‘rganish; tarqatma materiallar bo'yicha ma'ruza materialining mazmunini o'zlashtirish; ma'ruza va laboratoriya mavzularini ishlab chiqish uchun maxsus adabiyotlar bilan ishlash; talabaning ilmiy-tadqiqot ishlari bilan bog‘liq bo‘lgan fanning ayrim boblari va mavzularini o‘rganish; faol va muammoli ta'lim usulidan foydalangan holda o'quv mashg'ulotlari. Mustaqil ishlar joriy, oraliq nazorat yoki referat shaklida topshiriladi.


Mustaqil ta'lim uchun tavsiya etilgan mavzular:

1. 
   Mikroorganizmlarning tabiatda tarqalishi
   
2. 
   Mikroorganizmlarning zamonaviy taksonomiyasi
   
3. 
   Immunitet tushunchasi
   
4. 
   Mikroorganizmlardan zarur moddalarning sintezi.
   
5. 
   Mikroorganizmlardan gen injeneriyasida foydalanish
   
6. 
   Mikroorganizmlar biotexnologiyasi
   
7. 
   Mikroorganizmlardan qishloq xo'jaligida, ularning o'simliklarini himoya qilishda foydalanish
   
8. 
   Tuproq unumdorligini oshirishda mikroorganizmlardan foydalanish.
   
9. 
   Bakteriologik o'g'itlar va ularni qo'llash
   
10. 
    Viruslarning kelib chiqishi va ularning ma'nosi
    
11. 
    Viruslardan gen injeneriyasida foydalanish
    
12. 
    Viroidlar va ularning ma'nosi.
    
13. 
    Prionlar va ularning ma'nosi
    
14. 
    Virusga qarshi emlash va ularning rivojlanishi
    
15. 
    Gen injeneriyasida fitopatogen viruslar
    
16. 
    Epidemiya va pandemiyalarni keltirib chiqaruvchi inson viruslari, ularning tarqalishi, oldini olish va ularga qarshi kurash choralari
    
17. 
    Immunitet va emlash
    
18. 
    Viruslardan toza dori olish usullari
    
19. 
    Viruslarga xos antitelalar olish usullari
    
20. 
    Murakkab tuzilishga ega o'simliklar, odamlar va hayvonlarning virusli kasalliklari va ularning oldini olish
    
21. 
    Viruslarning zamonaviy tasniflari
    
22. 
    Bugungi kunda zamonaviy yuqori sezgir diagnostika usullari
    
23. 
    Turli sohalardagi viruslarning ahamiyati