O`zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta'lim vazirligi

Yevropa modeli: O`qituvchilar malakasini oshirish
Yevropa davlatlarida buni tashkil qilishning aniq ko`rinishini tasvirlash bir necha sabablarga 
ko`ra qiyin kechadi:
— Ta`lim darajasidagi farqlar.
— Muqarrar va qo`shimcha ta`lim. 
— Mashg`ulot turi — davomiylik va predmetlar bo`yicha.
Malaka oshirish asosan rivojlanishning ikki bosqichida kechadi (Avstriya, Belgiya, 
Finlyandiya, Niderlandiya, Portugaliya, SHotlandiya, Ispaniya, SHvesiya). Dastavval u norasmiy va 
ko`ngilli ravishda, shundan so`ng ikkinchi bosqichda aniq tizimli, muqarrar ravishda bo`ladi. Odatda 
ta`lim barcha darajadagi maktablarda bir vaqtda olib boriladi (Avstriya, Germaniya, Norvegiya, 
Portugaliya, SHotlandiya). Bungacha dastlabki shu sin- gari amaliyot boshlang`ich maktablarga 
yuklatilgan edi (Fransiya va Lyuksemburgda), Irlandiyada esa istisno tariqasida norasmiy 
mashg`ulot dastavval o`rta maktabga kiritilgan.
O`qituvchilar tayyorlanishi agentligi Angliya va Uelsda malaka oshirishning doimiy 
standartlarini ishlab chiqdi. Standartlarning asosiy maqsadlari quyidagilardan iborat:
— o`qituvchilarga kasbiy faoliyatning har xil ko`rinishlarida yordam berish: takomillashuvning 
samarali rejasini tuzish va tekshirib borish, o`z-o`zini takomillashtirishga tayyorgarlik, faoliyat va bu 
yo`lda aniq maqsadni qo`ya olish;
— o`z-o`zini takomillashtirishda o`quvchilarning ma`lum yutuqlarga erishishi uchun maqsadni 
yo`naltira bilishni doimiy ta`minlash va ta`lim sifati;
— o`qituvchi mehnatining asosini professional jihatdan anglashni ta`minlash;
— uzluksiz kasbiy kamolotni rejalashtirish va o`qituvchilarning bo`sh vaqtlarini samarali 
o`tkazish hamda ularning o`quvchilariga eng yuqori foyda keltiruvchi yuksak malakaviy mashqlarni 
taqdim qilishga ko`maklashish.
SHotlandiyada o`qituvchilar malaka oshirishga bo`lgan o`z ehtiyojlari bilan baholanadilar. 
SHundan so`ng ular bu ehtiyojlarni tajribali xodimlar bilan muhokama qiladilar. O`rta maktabda 
katta o`qituvchining vazifasiga kadrlar tayyorlash masalalari bilan ishlash kiradi. Muhokama milliy 
ta`limni boshqarishda, maktabda va individual rivojlanishda eng muhim ehtiyojlar doirasida o`tadi. 
Xodim ehtiyoji, xoh, o`qituvchilik, xoh, undan tashqari ishda bo`lsin, maktabni rivojlantirish 
rejasining eng muhim va ajralmas qismi bo`lib qoladi, Bu ehtiyojlarning bir qanchasi mahalliy 
darajada, boshqasi ta`limni boshqarish darajasida, o`qituvchilar malakasini oshirish instituti yoki 
ekspertlar yordamida qondirilishi mumkin.
Gresiyada o`qituvchilar joylarda har 5-6 yilda uch oylik o`qituvchilar malakasini oshirish 
kurslarini o`tashlari kerak. Bundan maqsad o`qituvchilarni turli tartibdagi ta`lim sohasining eng 
so`nggi yangilik va yutuqlari, o`quv dasturlari, o`qitish usullari bilan tanishtirib borishdir.
Tadqiqotlar maktab faoliyatining samaradorligi, ta`lim muassasasining rahbarlik qobiliyatiga 
shubxasiz bog`liq ekanligini ko`rsatadi. YAqindan beri SHotlandiyada "Direktorlarni menejment 
bo`yicha tayyorlash" kurslari faoliyat yuritmoqda. Ular joylarda mashqlar orqali va turli masalalar 
yuzasidan materiallar e`lon qilish vositasida ta`limning yuksak standartlarini ushlab turishga imkon 
beradi.
SHotlandiya ofisi SHotlandiya direktorlari standartini tayyorladi. U ushbu lavozim sohibiga 
xos bo`luvchi chuqur bilimlilikning asosiy o`lchamlarini belgilab beradi.
O`qituvchilar bilan davomli hamkorlik va o`zaro maslahatlashuvlar jarayonida ishlab chiqilgan 
standart SHotlandiya rahbarlari malakasi (SHRM) ning asosi hisoblanadi. SHRMni egallashga olib 
boruvchi o`qituvchilar malakasini oshirishning bu yangi ko`rinishi ayni damda qayta ishlanish 
bosqichida.