O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxus ta’lim vazirligi

«Tarixi anbiyo va xikamo» 
Alisher Navoiyning «Tarixi anbiyo va xikamo» asari 890/1485 va 904/1498-
1499- yillar orasida tasnif etigan bulib, unda odam atodan boshlab 66 ta paygambar va 
11 ta donishmandlar tugrisida ixcham lekin juda jonli va kizikarli ma’lumotlar bayon 
etilgan.
Bu asar ikki kismdan iborat. Birinchi kismida Odam Atodan tortib, Nux, Iso, 
Muso, Yokud, Sulaymon, Dovud, Yusuf va boshka paygambarlar xayotiga oid turli 
nakllarni bayon etadi, xar bir tarix oxirida ruboiy keltirib ularning xayotiga lirik 
xotima yasaydi. Kitobning ikkinchi kismida mashxur donishmandlar xayoti lavxalari 
ularning xikmatlari keltiriladi. Masalan, Garbda Pifagorga nisbatan berilgan bir 
iborani Alisher Navoiy Bukrotus Xakim nomidan shunday keltirgan: «Yaxshi suz 
kungilni yoritur va yaxshi xat kuzni ne’mati asiridurkim, aning maxri shukurdur».
Butun umri faoiyati davomida Alisher Navoiy tarixchi olim va shoirlarga 
kadimgi davr izoxi uchun muxim manba vazifasini utashi mumkin bulgan yana 
boshka tarixiy asarlar 
«Tarixi mulki Ajam» (890/1485 yillar), «Xamsat ul-
mutaxayirin» (898/1492 yil), «Xolati Said Xasan Ardasher», «Xolati Paxlavon 
Maxmud»
asarlarini yozgan. 
«Vakoyi» 
Ахмедов тахрири остида/. – Т.: Нашриёт –матбаа бирлашмаси, 1991 йил 7- бет

---

81 
«Vakoyi» («Vokealar») Zaxiriddin Muxammad Boburning jaxonga 
«Boburnoma» nomi bilan mashxur bulgan shox asarining asl nomidir. Muallif asarda 
uzining 12 yoshidan Fargona viloyati podshoxi, deb kutarilgan vaktidan boshlab 
xayotining oxiriga kadar bulib utgan vokealarni yilma yil bayon etgan. Dunyoda 
mavjud asarning barcha kulyozmalarida bir necha yil, xususan 1509-1518, 1521-1524 
y vokealari bayoni tushib kolgan. 
«Vakoyi» memuar – xotira tipidagi asr bulib, uzining bayon slubi bilan «Temur 
tuzuklari» ni eslatadi. Kitobda Fargona, Toshkent, Samarkand, Xisori Shodmon, 
Chaganiyon. Kobul, Xuroson poytaxti Xirot, xamda Shimoliy Xindistonning XV asr 
ikknchi yarm iva XVI asrning birinchi 30- yillik ijtimoiy – siyosiy axvoli batafsil 
yoritilgan.
«Vakoyi» asarining asl matni uch marta, birinchi marta 1857 yil Kozonda, 
N.I.Ilminskiy tomomnidan Buxoro kulyozmasi va ikkinchi matni 1905 va 1970 yillari 
Angliyaning poytaxti London shaxrida A.Beverij xonim tomonidan Xaydarobod 
kulyozmasi asosida chop kilingan edi.
1995-1996 yilda yapon olimi Eyji Manu «Vakoyi» asari matnini turtta turkiy va 
uchta forsiy kulyozmalar asosida tuzib, ikki jildda chop etadi.
2002 yil S.Xasanov tomonidan P.Shamsiev, S.Mirzaev va Eyji Manu nashri 
ostida «Vakoyi» asari matni chop etildi.