O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi o’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi toshkent davlat agrar universiteti agrologistika va biznes fakulteti

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA TA’LIM VAZIRLIGI 
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI QISHLOQ XO’JALIGI 
VAZIRLIGI 
TOSHKENT DAVLAT AGRAR UNIVERSITETI 
AGROLOGISTIKA VA BIZNES FAKULTETI 
 
”Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion 
texnologiyalar” fanidan 
 
 
MUSTAQIL ISHI
 
 
MAVZU
: Ma’lumotlar bazasi, ma’lumotlar bankini boshqarish tizimi
 
Yo’nalish: Agrologistika
Bajardi: 21-94 guruh talabasi
Eminjonov Farhod
Ilmiy rahbar Noraliyev N.X. 
 
 
 
Toshkent-2022 

---

MAVZU: Ma’lumotlar bazasi, ma’lumotlar bankini boshqarish tizimi. 
 
Ko’pgina masalalarni yechish asosida axborotlarni qayta ishlash yotadi. 
Axborotlarni qayta ishlashni yengillashtirish maqsadida avtomatlshtirilgan axborot 
tizimlari yaratiladi. 
Avtomatlashtirilgan axborot tizimlari deb shunday tizimlarga aytiladiki, 
ularning tarkibida texnik vositalar, jumladan shaxsiy kompyuterlar kiradi. Axborot 
tizimlari deb keng ma’noda axborotlarni qayta ishlaydigan ixtiyoriy tizimni 
tushunish mumkin. Tadbiq etish sohasiga kora axborot tizimlarni ishlab chiqarish, 
ta’lim, sogliqni saqlash,harbiy va boshqa soha tizimlariga ajratish mumkin. 
Axborot tizimilarini maqsadli ishlatishga qarab bir qancha kategoriyalar 
bo’lishi mumkin: 
•
Ma’lumot beruvchi
•
Qidiruv tizimi
•
Boshqaruv tizimi
•
va boshqa tizimlar. Bularning barchasi avtomatlashtirilgan axborot 
tizimi bo’la oladi.
Axborot tizimlari asosida ma’lumotlar bazasi (MB) yotadi. MB deganda 
ma’lumotlarni shunday o’zaro bog’lanish tushiladiki, u mashina hotirasida 
saqlanib, maxsus ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi dasturiy vositasi 
yo’rdamida to’ldirilishi, o’zgartirilishi va takomillashtirilishi mumkin.
Ko‘pchilik, terminlarni tushunish bo‘yicha biroz qiynalishadi, lekin aynan 
terminlarni bilish, qo‘yilgan vazifalarni yechishda yoki paydo bo‘lgan xatoliklarni 
bartaraf etishda juda kerak bo‘ladi. Misol uchun, biror muammo paydo bo‘lsa, biz 
darhol Google’ni yordamga chaqiramiz, agar Google qidiruv tizimiga terminlar 
orqali so‘rov bersangiz, muammo yechish qiyinchilik tug‘dirmaydi, agar 
terminlarsiz oddiy so‘zlar bilan qidirishni amalga oshirsangiz, muammoni 
yechishga ancha vaqt ketib qoladi. 

---

Bu maqolada ma’lumotlar bazasiga oid juda kerakli va ko‘pchilik 
adashtiradigan ikki terminni tushuntirishga harakat qilaman: Ma’lumotlar bazasi va 
Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT).