O`zbekiston respublikasi qishloq va suv xo`jalik vazirligi

O’tkir  gipoksiya.  Gipoksiya  -  kislorod  tanqisligi,  asfiksiya  -  bug’ilish. 

Asfiksiya holati gipoksiyaning oxirgi bosqichida ham kuzatilishi mumkin. Buzoq, 

qo’zi va cho’chqa bolalarining “o’lik tug’ilishi” - deb qayd etiladigan holat, o’lim 

asosan  gipoksiya  va  asfiksiya  oqibatida  kuzatiladi.  Ko’pchilik  hollarda  (90% 

gacha)  homila  to’liq  rivojlangan  bo’lib,  tug’ilish  paytida  gipoksiya  (asfiksiya) 

kuzatiladi. 

Sabablari.  Gipoksiyaning  perinatal  va  tug’ilish  vaqtidagi  sabablari 

farqlanadi.  Perinatal  sabablarga  ona hayvon organizmiga  ko’p  miqdorda nitrit va 

nitratlar, pestisidlar, zamburug’ toksinlarining tushishi hamda bo’g’oz hayvonlarni 

bir  tomonlama,  o’ta  yuqori  to’yimli  oziqlantirish,  ularni  tiqis  saqlash,  kalta 

bog’lash,  masionning  yetishmasligi  misol  bo’ladi.  Tug’ilish  paytida  homilaning 

juda  katta  bo’lishi,  cho’chqalarda  homila  sonining  ko’p  bo’lishi  va  ularning 

noto’g’ri joylashishi, kindikning buralib qolishi yoki uzilib ketishi, nafas yo’llariga 

homila oldi suyuqligining tiqilishi asfiksiyaga sabab bo’lishi mumkin. 

Rivojlanishi.  Ona  hayvon  qonidagi  toksinlar  yo’ldosh    orqali  homila 

organizmiga o’tib, bosh miya va boshqa a’zolarning gipoksiyasiga sabab bo’ladi. 

Oqibatda nafas markazi va o’pka reseptorlarining qitiqlanishi kuzatilib, nafas olish 

aktlarining  yuzaga  kelishi  hamda  nafas  yo’llariga  homila  oldi  suyuqligining 

tushishi  mumkin.  Sut  kislotasining  homila  organizmida  to’planib qolishi  ichaklar 

silliq  muskullarining  ta’sirlanishi  va  tezaklash  aktining  barvaqt  kuzatilishiga  olib 

keladi.  Natijada  homila  oldi  suyuqligiga  tushgan  tezak  ham  homilaning  nafas 

yo’llariga tushib, asfiksiya va inspirator pnevmoniyaga sabab bo’lishi mumkin. 

Belgilari.  Buzoqlarda  qovoq,  lab  va  tilning  shishi  kuzatilib,  til  og’iz 

bo’shlig’idan  chiqib  turadi.  Og’iz  bo’shlig’i  shilliq  pardasi  shishgan,  ko’kimtir 

rangda yoki oqargan bo’ladi. Gipoksiyaning og’ir kechishida kesuvchi tishlar milki 

to’q  ko’k  yoki  qoramtir  rangda  bo’ladi.  Buzoq  tug’ilishidan  keyingi  birinchi 

daqiqalarda  nafas  olish  bir  necha  daqiqa  kuzatilmaydi  yoki  to’xtab-to’xtab  nafas 

olish  va  xirillash  kuzatiladi.  Gipoksiyaning  yengil  kechishida  oyoqlar  bukilganda 

muskullarning  qisqarishi  va  reflektor  sezuvchanlik  paydo  bo’ladi,  uning  og’ir 

kechishida  esa  hyech  qanday  reflekslar  kuzatilmaydi.  Shilliq  pardalar  marmar 

rangida bo’lib, nafas harakatlari kuzatilmaydi.