O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi

o`ldiruvchi
(letal), 
zaharli
va 
terapevtik
(davolovchi) 
dozalar. Yangi dori vositalarini yaratish maqsadida turli kimyoviy moddalarning o`ldiruvchi 
dozalari (LD) laboratoriya hayvonlarida aniqlanadi. Letal dozaning asosan ikki turi ma'lum: LD100 
-tekshirilayotgan moddaning shunday eng kichik miqdoriki, u hayvonlarga yuborilganida 24 soat 
mobaynida ularning 100 % nobud bo`lishiga olib keladi. LD50 -deb 50 % hayvonlarni nobud 
etadigan miqdoriga aytiladi. Ushbu doza turlari tekshirilayotgan kimyoviy yoki dori moddaning 
biologik faolligini ko`rsatkichlari hisoblanadi va ular asosida dori vositalarining terapevtik 
(davolash) yoki samarali (effektiv) dozasi topiladi. Ko`pincha farmakologik moddaning samarali 
dozasi o`rtacha o`lim dozasining (LD50) 1:10, 1:20 qismini tashkil etadi (3-jadval). Kimyoviy 
moddaning yoki dori vositasining zaharli dozasi o`ldiradigan dozadan kam bo`lib, organizmga 
yuborilganida noxush va nojo`ya o`zgarishlarga sabab bo`ladi, uni zaharlaydi. Bu holat tibbiyot 
amaliyotida uchrab turadi. Ayniqsa, dori vositasini dozasiga e'tiborsizlik bilan qabul etish, o`ziga 
yoki o`zgalar joniga qasd qilish, tibbiyot xodimlarining xatosi tufayli yoki organizmning doriga 
bo`lgan sezuvchanligining oshishi sababli zaharlanish yuz berishi mumkin. Masalan, streptomitsin 
preparatini noto`g`ri ishlatish natijasida eshitishning yomonlashuvi, buyrak va jigar faoliyatining 
izdan chiqishii va b. 
Hozirgi kunda tibbiyotning turli yo‘nalishlarida qo‘llanilayotgan ko‘p qirrali preparatlar ichida 
optimal terapevtik ta‗sirga ega bo‘lganlarini tanlash o‘ta mushkul masala bo‘lib kelmoqda. Bu 
masalani ijobiy xal qilishda talabalarga traditsion usulda klinik farmatsiya va klinik farmatsiya 
fanlarini o‘qitish, bo‘lajak mutaxassislar uchun bemorlarning ―shaxsiy – o‘zini‖ preparatini tanlash 
imkoniyatini bermaydi. Ushbu holat esa bemorlarga ratsional davo jarayonini qiyinlashtiradi. 
―Klinik farmatsiya farmakokinetika asoslari bilan‖ fanining asosiy vazifasi Yuqorida ko‘rsatilgan 
kamchiliklarni bartaraf etishdan iborat.