O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi a. Avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini o‘rganish va istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot instituti

Matematika darslarida mustaqil ishlarni tashkil qilish usullari.

Birinchi sinflarda matematika darslarida deyarli har darsda 2-3 ta qisqa vaqtli mustaqil ish o‘tkazilishi mumkin.O‘quvchilarni mustaqil ishga yetarlicha tayyorlamay turib mustaqil ish berish ko‘pincha o‘quv vaqtini isrof qilishga olib keladi.
Dars boshida tashkil qilingan mustaqil ish bu uy vazifasini tekshirish jarayoni hisoblanadi. Uy vazigasini tekshirishning shunday usullarini qo‘llash kerakki , ular o‘quvchilarni faollashtirsin ,sanoq malakalarining yaxshilanishiga, masalalar yechishga yordam bersin, bolalarning diqqatini mashq qildirsin , o‘quvchilarning ishni mudtaqil bajarishlarini nazorat qilishga yordam bersin . Masalan, uyda yechilgan masalani almashtirish, uyda yechilgan masalaga teskari masala tuzush ,uyga berilgan test topshiriqlarini tekshirish, uy ishiga o‘xshash ishni mustaqil bajarish - bularning hammasini uy vazifasini tekshirishni faollashtirishtiradigan usullardir .
Tanaffusda o‘qituvchining topshirig‘i bo‘yicha o‘quvchi doskaga uyda ishlagan misollarni javoblari bilan yozadi . Darsda bolalar o‘z javoblarini doskadagi javoblar bilan solishtiradilar , javobiga qo‘shilmaydigan misollarni ko‘rsatadilar , to‘g‘ri javob qayta sanash bilan aniqlanadi . Agar misollar bir xilda bo‘lsa, u holda tanlab tekshirish o‘tkazish mumkin
Og‘zaki sanoqni uy vazifasini tekshirish bilan qo‘shib olib borish o‘quvchilar ishini faollashtiradi .
Bolalar uyda ushbu misollarni yechishgan deylik.

57-36=21 91-28=63

57+27=84 48+22=70
48+4=52 39+12=51

Tekshirishga kirishib, o‘qituvchi savollar beradi:

1.61 hosil qilish uchun qaysi misolning javobiga 9 ni qo‘shish kerak?
2.Javobida nol bilan tugagan ikki xonali son hosil bo‘lgan misolni o‘qib bering?
3.Javobi 24 dan 3 ta kam bo‘lgan misolmi toping.
4.Javobi II xonaning 6 birligi va I xonaning 3 birligini o‘z ichiga olgan misolni toping.
5.Qiymati 8 o‘nlik va 4 birlikka teng bo‘lgan sonli ifodani toping.
6.22 va 18 sonlarining yig‘indisini 12 ta orttiring.
Keyingi mustaqil ishni yangi mavzuni tushintirishda tashkil qilish mumkin. Masalan II sinfda “Massa o‘lchovlari” mavzusini qarab chiqishda o‘qituvchi bolalarni massani o‘lchovchi turli xil asboblar bilan tashintirishi kerak. Buning uchun eng foydalisi o‘quvchilarning har bir aniq topshiriq uchun eng mos keladigan asbobni tanlash va foydalanish bilan bog‘liq mustaqil amaliy ishlarni tashkil qilish lozim. Masalan, o‘quvchilarga bir bo‘lak qandning, biror dori donasining non bo‘lagi va hokazolarning massasini bilishga taklif etish mumkin.
Yangi mavzudan keyingi mustaqil ish o‘tilgan mavzuni mustahkamlashga doir bo‘ladi. Bunday paytda o‘qituvchi mustaqil ishlarni o‘zi tashkil etishi yoki darslikdan tavsiya etishi mumkin. Tanlangan mustaqil ish yangi mavzuni tushunishga, o‘quvchiga yordam berishi lozim.
Darsdagi tashkil qilingan har bir mustaqil ish o‘z vaqtida tekshirilib borilishi lozim. Shundagina bu mustaqil ishlar o‘z natijasini samarasini berishi mumkin.

2.