O’zbekiston respublikasida beton va temir beton buyumlarini ishlab chiqarishning o'rni. Beton va temir beton buyumlari ishlab chiqarish Reja o'zbekistondada

Beton tasnifi Hozirgi zamonda qurilishda betonning turli xillaridan foydalanilmoqda. Beton turlarini qo'llangan materiallar xususiyatlari va belgilangan maqsadiga qarab tasniflash bo'yicha tartibga solish mumkin. Betonning ko‘p xususiyatlari uning zichligiga bog 'liq , ya’ni beton zichligi sement toshining zichligiga, to'ldiruvchilarning turi va beton tuzilishiga bog'liq. Beton zichligi bo'yicha o'ta og'ir (2500kg/m3 va undan ortiq); og'ir (1800—2000 kg /m3); yengil (500—1800 kg/m3); o 'ta yengil (500 kg/m3 dan kam) turlarga bo'linadi. Beton sifati, asosan, tayyorlanadigan materiallarga bog'liq. Materiallarni beton uchun to‘g‘ri tanlash, ya’ni betonga qo'yiladigan talab, materiallarning xususiyatlarini hisobga olish beton texnologiyasida yuqori o'rin tutadi. Bunda beton ishlab chiqarishda sement va mehnat sarfining maksimal iqtisodiga erishiladi.

Beton tayyorlash uchun ishlatiladigan suv Beton qorishmasi tayyorlash uchun vodoprovoddagi ichimlik hamda vodorod ko'rsatkichi pH4 dan kam bo'lmagan (ya’ni nordon emas, lakmus qog'ozini qizil rangga bo'yamaydigan) suvdan foydalaniladi. Suv tarkibida sulfatlar 2700 mg/1 va boshqa hamma tuzlar 5000 mg/1 dan oshmasligi kerak. Suvning beton qorishmaga yaroqliligi to'g'risida shubha paydo bo'lsa, solishtiruvchi tekshiruv namunalari berilgan suv va oddiy vodoprovod suvi bilan tayyorlab tekshirib ko'rish zarur. Beton qorishmasini tayyorlash uchun dengiz va boshqa sho'r suvdan foydalanish mumkin, yuqorida qo'yilgan talablarga javob bersa bo'Idi. Faqat uy-joy va ijtimoiy binolar ichki konstruksiyasini betonlashda, issiq va quruq mintaqadagi suv usti temir-beton inshootlarida dengiz va sho'r suvdan foydalanib bo'lmaydi. Bu suvdagi tuzlar betonning ustki qismiga chiqib, po'lat armaturani korroziyaga uchratadi. Betonga sepiladigan suv ham beton qorilgan suvdan bo'lishi kerak

Yig‘ma temir-beton buyumlari korxonasida mahsulot va ishlab chiqarishning xususiyatlari Turli buyum va konstruksiyalarni tayyorlash usulidan aynan birini tanlash o‘sha usulning turi, texnologik o‘ziga xosligi va ishlab chiqarish hajmiga bog'liq. Shu bilan birga aynan bir buyumni ishiab chiqarishdagi texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlarni hisobga olish ham ahamiyatlidir. Temir-beton buyumlarining yuzdan ortiq turlari mavjud. Ishlab chiqarishda tejam korlikka erishish uchun ularning turini imkon qadar kamaytirish lozim. Temir-beton buyumlari quyidagi xususiyatlariga ko‘ra bo'linadi: qaysi yo‘nalishda ishlatilishiga ko‘ra — sanoat, uy, fuqaro qurilishi uchun; bino yoki inshootdagi ishlatilish o‘mlga ko‘ra — poydevor, torni qoplamasi, devor va boshqalar uchun; geometrik shakliga ko‘ra — ustunsimon, plitali, blokli, panjarali va h.k.; ko'ndalang kesimining shakli va xususiyatiga ko'ra — uzluksiz, g'ovak, qovurg'ali, qat-qat va h.k.; armatura qo'yilishining xususiyatiga ko'ra — betonli (armaturasiz), temir-betonli (oddiy yoki tortilgan armaturali); betonning turiga ko'ra — og'ir, yengil, yacheykali beton. Bir xil turdagi buyumlar, agar konstaiksiyasi va o'lchami har xil bo'lsa, bir turli buyumning o'lchamiga ko'ra yoki bir turdagi buyumga armatura turlicha joylangan, detallari har xil yoki texnologik tirqishlari turlicha bo'lsa, markasiga ko'ra farqlanadi.