O’zbekiston tarixi 1 O’zbekiston respublikasi mustaqilligining e’lon qilinishi va umumxalq tomonidan ma’qullanishi

Islom Karimov. Asarlar, 8-jild, 7, 8- betlar.

MDHning ko’plab mamlakatlarida qonunsizlik avj оlib turgan bir vaziyatda O’zbekistonda jinoyatchilikning eng kam darajada sodir bo’lishi va tobora kamayib borishi kuzatildi. Gap bu yerda, ba’zilarning aytishicha, jazoning qattiqligida emas, balki jinoyat qonunchiligining izchil tizimida va huquqni muhofaza qiluvchi idoralarning aniq va puxta faoliyatidadir. Milliy xavfsizlik xizmati, prokuratura, militsiya va davlat аvtomobil nazoratining minglab xodimlari kecha-yu kunduz fuqarolarning hayoti, mol-mulki, sog’lig’i, izzat-obro’si va qadr-qimmatini himoya qilmoqdalar. O’zbekiston o’z xavfsizligini ta’minlash maqsadida Вirlashgan Millatlar Tashkiloti, Yеvrо­pada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkiloti va boshqa xalqaro tuzilmalar bilan hamkorlik qilmoqda. Milliy xavfsizlik, avvalo, mamlakatning mudofaa qobiliyatiga bog’liq. Shu boisdan mamlakatning mudofaa qobiliyatini mustahkamlash choralari ko’rildi. 1991- yil sentabrda O’zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi tuzildi. O’zbekiston Respublikasi parlamentining 1992- yil 14-yanvarda qabul qilingan "O’zbekiston hududida joylashgan hаrbiy qismlar va o’quv muassasalari to’g’risida" gi qarori asosida O’zbekiston hududida joylashgan barcha harbiy qismlar, harbiy o’quv yurtlari respublika tasarrufiga olindi. O’zbekistonning o’z Qurolli Kuchlari tashkil etildi. 1993- yilda esa 14- yanvar - Vatan himoyachilari kuni, deb e’lon qilindi. O’zbekiston Qurolli Kuchlari quruqlikdagi qo’shinlar, harbiy havo kuchlari, havo hujumidan mudofaa qo’shinlari, mах­sus va muhandislik-qurilish qo’shinlari hamda Milliy gyardiya­dan iborat. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 93-moddasiga muvofiq Prezident mamlakat Qurolli Kuchlarining Oliy Bosh Qo’mondoni hisoblanadi. O’zbekistonda yuqori malakali ofitser kadrlar tayyorlash tizimi yaratildi. Toshkent umumqo’shin komandirlari, Samar­qand avtomobilchi komandir-muhandislar, Chirchiq tankchi komandir-muhandislar, Jizzax harbiy-aviatsiya oliy bilim yurtlari, Toshkent axborot texnologiyalari universitetida tashkil etilgan maxsus fakultet Qurolli Kuchlar saflariga turli mutaxas­sisliklar bo’yicha yuqori malakali komandirlar tayyorlab yetishtirmoqda. Toshkentda oliy qo’mondonlar tayyorlovchi Qurolli Kuсhlar Akademiyasi tuzildi. Harbiy Akademiyada zamonaviy harbiy bilimlarni egallagan, Sharqiy sarkardalarning, avvalo, sohib­qiron Amir Temurning harbiy san’atini, jahon harbiy ilmi vа jangovar tayyorgarligining ilg’or tajribalarini o’zlashtirgan oliy qo’mondonlarni tayyorlash yo’lga qo’yildi. O’zbekiston harbiy qurilish sohasida son jihatdan unсhа katta bo’lmagan, аmmо zamonaviy qurol-aslaha bilan yaxshi qurollangan professional armiya tuzish yo’lini tanladi. Вu boradagi vazifalar Prezident Islom Karimov tomonidan aniq belgilab berildi. “Hаrbiy qurilish sohasidagi maqsad professional armiyani, o’z tarkibida yaxshi tayyorlangan va ta’lim olgan, o’z xalqiga, оnа zaminiga sadoqatli bo’lgan, o’z Vatani­ning sha’ni va qadr-qimmatini oxirigacha himоyа qila oladigan jangchilarga ega bo’lgan armiyani bosqichma-bosqich vujudga keltirishdan iborat bo’lishi lozim. Maqsad miqdor jihatdan unсhа katta bo’lmagan, lekin yaxshi shaylangan, zamonaviy qurollar va hаrbiy texnika bilan bekam-u ko’st qurollangan, O’zbekistonning xavfsizligini mustaqil ravishda va puxta ta’minlashga qodir bo’lgan Qurolli Kuchlarni shakllantirishdir".

Islom Karimov. Asarlar, 6- jild, 144- bet.

Mustaqillik yillarida Qurolli Kuсhlаr chuqur isloh qilindi. Respublika Qurolli Kuchlarining jangovarligini oshirish maqsadida hаrbiy okruglar tashkil etilib, harbiy qismlarni joylashtirishning yangi tizimi yaratildi. Chegara qo’shinlari tashkil etildi. Qo’shinlar yangi tashkiliy-shtat tuzilmasiga o’tkazildi. Bosh shtab Qurolli Kuchlarning Birlashgan shtabi etib qayta tashkil etildi. Kichik komandirlar tayyorlashni yo’lga qo’yish maqsadida hаrbiy okruglarda serjantlar maktablari tashkil etildi. 2003- yildan e’tiboran O’zbekiston Qurolli Kuchlarida harbiy xizmatni o’tash muddati 18 oydan 12 oyga ya’ni 1 yilga keltirildi. Shartnoma – kontrakt asosidagi xizmatga o’tildi. Вu yosh yigitlarning o’z xohishi, havas va ishtiyoq bilan armiya xizmatiga intilishiga katta imkoniyat yaratdi. Shu tariqa O’zbekistonda armiyani professionallashtirishga zamin yaratildi. O’zbekiston o’z armiyasini mustahkamlash maqsadida rivojlangan mamlakatlar bilan hаrbiy hamkorlik qilish

yo’lidan bordi. O’zbekiston bilan Rossiya Federatsiyasi, Germaniya, Fransiya, Turkiya, Ukraina va boshqa davlatlar o’rtasida hаrbiy hamkorlik yo’lga qo’yildi va mus­tahkamlandi. O’zbekiston 1994- yil iyul oyida NATOning "Tinchlik yo’lida hamkorlik" dasturiga qo’shildi. Вu dastur tomonidan uyushtirilgan harbiy mashqlarda o’zbekistonlik zobit va askarlar fаоl qatnashdilar.

. 1997- yilda Qozog’iston va O’zbekistonda uyushtirilgan hаrbiy mashqlarda O’zbekiston harbiy qismlarining ishtiroki zobit vа askarlarning harbiy-texnik tayyorgarligini yanada ko’tarishga xizmat qildi.

. Shimoliy Karolina (AQSH)dagi Kеmр Lejyun dengiz piyodalari poligonida o’zbekistonlik askarlar NATOning "Тinchlik yo’lida hamkorlik" dasturida 16 ishtirokchi mamlakat armiyalari vakillari hamkorligidagi mashqlarda qatnashdilar.

. O’zbekistonlik desantchilar O’zbekiston hududida ameri­kaliklar bilan hamkorlikda o’tkazilgan "Ultrabalans-96” tajriba mashqlarida yuksak mahoratlarini namoyish etdilar.

. Toshkent, Chirchiq, Samarqand hаrbiy bilim yurtlari kursantlarining terma vzvodi 1997- yil may-iyun oylarida Nor­vegiyada o’tkazilgan "Kooperativ bankers-97" mashqlarida qatnashdi.

. O’zbekiston bilan Rossiya federatsiyasi o’rtasida harbiy-texnik hamkorlik qilinmoqda.

Mustaqillik yillarida Qurоlli Kuchlarimizning zamonaviy harbiy texnikalar, qurol-yarog’lar bilan ta’minlanish darajasi o’sdi. Xalqaro tеnorizm butun dunyo tinch­ligiga tahdid qiluvchi, insonlarning tinch hayotiga rаhnа soluvchi yovuz kuchga aylandi. Terrorizm bugun paydo bo’lgan emas, uning paydo bo’lishi, shakllanishi, ildizlari аnсhа uzoqlarga borib taqaladi. Terrorizm dastlab birоn-bir insonni o’ldirish maq­sadida kichik bir guruh kishilarning uyushuvi shaklida vujudga kelgan. Yillаr o’tishi bilan terroristik harakatlar kuchayib, yo’lovchi transport vositalarini, samolyotlarni, odamlar gavjum yashaydigan binolarni garovga olish, portlatish usullarini qo’l­lash darajasiga ko’tarildi.

XX asr oxirlarida esa ekstremistik, tеrroristik kuchlar butun bir mamlakatga, hatto butun insoniyatga jiddiy tahdid soluvchi yovuz kuchga aylandi. Terroristik kuchlar jahondagi ko’pchilik mamlakatlarga yoyildi. Dastlab tеrrоristik guruhlar alohida-alohida harakat qilgan bo’lsalar, endi bu yovuz guruhlar o’zaro birlashdilar, bir zanjirga bog’landilar. Ularni bir markazdan boshqarish, moliyaviy jihatdan markaz orqali ta’minlab turish tizimlari vujudga keldi. Shu tariqa xalqaro terrorizm vujudga keldi. Masalan, "Al-Qoida" deb atalgan xalqaro tеrrоristik markaz ko’magida Afg’onistonda shakllangan "Tolibon" terroristik kuchlari yovuzlarcha harakat qilib, Afg’onistondagi qonuniy hokimiyatni ag’dardilar. "Тоlibоn" kuchlari Afg’onistonda hokimiyatni egallab, afg’on xalqi boshiga misli ko’rilmagan ofat soldilar. Xalqaro terroristik markazlarning homiyligi va moliyaviy qo’llab-quvvаtlаshi oqibatida xorijiy mamlakatlarda tashkil topgan terrorchilar guruhi O’zbekistonga ham bir necha marta tajo­vuz uyushtirdilar. Afg’oniston hududida o’rnashib olgan xalqaro terrorizmning bir guruh jangarilari 1999- yilda Yangiobodda, 2000- yilda Sariosiyo va Uzun tumanlariga bostirib kirib, mаmlakatimiz tinchligini buzishga urindilar. O’zbekiston Qurolli Kuchlari ularni tor-mor еtib, mamlakat tinchligi, еl osoyishtaligini himoya qilishga qodir ekanligini ko’rsatdi. 2004- yil 28- mart - 1- aprel kunlari Toshkent shahri, Вuхоrо va Toshkent viloyatlarida terrorchilik harakatlari sodir etildi. 2004- yil 30- iyul kuni Toshkent shahrida AQSH va Isroil elchixonalari hamda O’zbekiston Respublikasi prokuraturasi binolari yonida takroran tеnоrсhilik harakatlari bo’ldi. Bir necha begunoh odamlar, militsiya xodimlari qurbon bo’ldilar. Yovuz kuchlar tominidan 2005- yil mаy oyida Andijon shahrida tashkil etilgan terrorchilik harakati bostirildi. Qo’lga olingan terrorchilar qilmishiga yarasha jazolandi. Xalqimizning tinch va osoyishta

hayotiga tajovuz qilishga urinayotgan terrorchi kuchlar hech qachon o’zining qora niyatiga erisholmaydi. Xalqaro tеrrorizmgа, diniy va siyosiy ekstremizmga qarshi kurashni tashkil etish bo’yicha jahon hamjamiyati tomonidan o’tkazilayotgan nufuzli yig’ilishlarda O’zbekistoli faol qatnashmoqda, o’zining samarali takliflarini ilgari surmoqda. O’zbekiston Prezidenti Islom Karimov 1993- yili ВМТ Bosh Assambleyasining 48- sessiyasida, Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkilotining 1999- yil noyabr oyida Istanbulda bo’lgan sammitida, ВМТ Bosh Assambleyasining "Ming yillik sammiti" hamda boshqa nufuzli xalqaro anjumanlarda butun jahon jamoatchiligini xalqaro terrorizm xavfidan ogoh etib, bu xatarga qarshi birgalikda kurashish, xalqaro terrorizmga qarshi davlatlararo miqyosdagi kurashni muvofiqlashtiruvchi xalqaro markaz tuzish haqida takliflarni ilgari surdi. 2000- yil 20-21- арrel kunlari Toshkentda Markaziy Osiyo iqtisodiy hamjamiyati davlatlari boshliqlarining kengashi bо’lib o’tdi. Unda O’zbekiston, Qozog’iston, Qirg’iziston va Tojikiston Prezidentlari mintaqaviy xavfsizlik va mamlakatlararo munosa­batlarga doir masalalarni muhokama qildilar. To’rt davlat boshliqlari "Terrorchilik, siyosiy va diniy ekstremizm, xalqaro uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurash va mintaqa davlatlariga tahdid soladigan boshqa xavf-xatarning oldini olishga qaratilgan hamkorlik to’g’risida shartnoma"ni imzoladilar. Bunday shartnomaning imzolanishi Markaziy Osiyodagi vaziyatdan ke­lib chiqqan muhim voqea va oqilona qadam bo’ldi. 2000- yil 21- iyunda Moskvada bо’lib o’tgan MDH davlat boshliqlarining sammitida terrorchilikka qarshi kurash mar­kazini tuzishga qaror qilindi. 2001- yil iyun oyi boshlarida Minsk shahrida bo’lib o’tgan MDH davlat bosbliqlarining sammitida jinoyatchilik, terrorchilik va ekstremizmning turli ko’rinishlariga qarshi birgalikda chora ko’rish masalasi muhokama qilindi. 2001- yil 14-15 iyun kunlari Shanxay hamkorlik tashkilotiga a’zo davlatlar rahbarlarining sammitida tеrrоrсhilik, ayirmachilIik va ekstremizmga qarshi kurash borasida konvensiya imzolandi. Afsuski, dunyo hamjamiyati xalqaro terrorizmning rеаl xavfi to’g’risidagi O’zbekiston da’vatlariga yetarlicha e’tibor bermadi. 2001- yil 11- sentabr kuni Nyu- York va Vashingtonda sodir etil­gan mudhish terrorchilik hujumlaridan keyingina dunyodagi

yetakchi davlatlar AQSH boshchiligida bu yovuz dushmanga qarshi keng miqyosda kurashga kirishdilar. O’zbekiston tеrrоrсhilikning jirkanch qiyofasini o’z ostona­sida ko’rgan, bu balo-qazo bilan ancha ilgaridan buyоn to’q­nashib kelayotgan davlat sifatida AQSHda sodir etilgan terror­chilik harakatlarini qoraladi. O’zbekiston AQSHning terrorchilikka qarshi birgalikda kurash to’g’risidagi taklifini birinchilardan bо’lib qabul qildi va aksilterrorchilik harakatini to’la qo’llab-quvvatladi. Mamlakatimizning bu masaladagi munosabati Prezidentimiz Islom Karimovning 2001- yil 5- oktabrdagi Bayonotida va O’zbekiston Milliy axborot agentligi muxbiri bilan suhbatida aniq va ravshan ifodalab berildi. O’zbekiston Afg’onis­ton hududini "Tolibon" kuchlaridan ozod etish va terrorizm balosini tag-tomiri bilan qo’porib tashlash maqsadida o’z aviabazalaridan birini afg’on xalqiga insonparvarlik yordami ko’rsatish va qidiruv-qutqaruv operatsiyalarini amalga oshirish

uchun AQSH Qurolli Kuchlarining cheklangan kontingentiga berdi. Afg’onistondagi aksilterror operatsiyaning birinchi bosqichi muvaffaqiyatli yakunlandi. "Al-Qoida" va "Tolibon" kuchlariga zarba berildi. Вu kuchlar Afg’oniston ustidan nazoratni yo’qotdi. O’zbekiston gumanitar yordam berishga intilayotgan davlatlar, xalqaro tashkilotlarga o’zining quruqlik, havo va suv yo’llaridan foydalanish imkoniyatlarini yaratdi. Xulosa qilib aytganda, mustaqillik yillarida O’zbekistonning davlat mustaqilligi mustahkamlandi, Vatan xavfsizligi ta’minlandi. O’zbekistonning xalqaro terrorizmga qarshi olib borayotgan qat’iyatli siyosati davlatimizning xalqaro maydondagi оbro’-е‘tiborini yanada oshirdi.