O’zbekiston Temir Yo’llari” aj toshkent Temir Yo’l Muhandislari Instituti «Qurilish mehanikasi»

“O’zbekiston Temir Yo’llari” AJ

Toshkent Temir Yo’l Muhandislari Instituti
«Qurilish mehanikasi»

kafedrasi

Materiallar qarshiligi fanidan


Balkalarni hisoblash
Bajardi:

Tekshirdi:




2-LHI. Balkalarni hisoblash

Ishni bajarish tartibi

1. 
   Berilgan balkalar uchun ko’ndalang kuch-Q(z) va eguvchi moment-M(z) epyuralari qurilsin.
   
2. 
   Balkalarni ko’ndalang kesimi aniqlash.
   
   1. 
      Balka uchun ko’ndalang kesim doira shaklida materiali yog’och, yog’och uchun ruxsat etilgan kuchlanich [σ]=12 mPa=1.2 kN/sm².
      
   2. 
      Balkaning ko’ndalang kesimi to’g’ri to’rtburchakli, materiali yog’och. Balka ko’ndalang kesimi qo’shtavrdan iborat bo’lsin. [σ]=160 mPa=16 kN/sm².
      
   3. 
      Balkaning ko’ndalang kesimi shvellerdan tashkil topgan. [σ]=160 mPa =16 kN/sm².
      
      3. 
         To’rtinchi balkaning xavfli ko’ndalang kesimidagi bosh normal kuchlaninsh miqdori va yuzachalar qiymati aniqlansin.
         
      4. 
         Berilgan murakkab ko’ndalang kesim yuzining geometrik xarakteristikalari hisoblansin.
         
      5. 
         Murakkab kesimli beshinchi balkaning mustahkamligi tekshirilsin.
         

1-Rasm

2-Rasm

3-Rasm

1–Misol. Bir uchi qistirib mahkamlangan balka (konsol)ni hisoblash.


1.Kundalang kuch va eguvchi moment epyuralarini chizish.

1-uchastka. 0≤z₁≤4m;

z₁=0 da z₁=4m da

z=0 da z=4m da

da .

2-uchastka. 4m≤z₂≤6m;

z=4m, z=6m,





2. Balkaning ko’ndalang kesim o’lchamlarini aniqlash.

Masalani shartiga ko’ra qarag’ay balka ko’ndalang kesimi-doirasimondir. Balka materiali uchun ruxsat etilgan ko’chlanish [σ]=12mPa=1.2kN/sm². Eng katta eguvchi moment z=4m ko’ndalang kesimda bo’lib, uning miqdori M_max=15kNm=1500 kNsm.

Balka ko’ndalang kesimining talab etilgan qarshilik momenti

tengdir.

U holda ;

Doiraviy kesimning diametrini d=24sm deb qabul qilamiz.

3. Balkani mustahkamlikga tekshiramiz:

σ_haq=1.106<[σ], demak balka mustahkam.

2-Misol. To’g’ri to’rtburchak ko’ndalang kesimli oddiy balkaning Q(z), M(z) epyuralari va ko’ndalang kesim o’lchamlari hisoblansin .[σ] =12 mPa =1.2 kN/sm².



1. Tayanch reaksiyalarini aniqlash.

.

.

Tekshirish: 0=0.

2. Ko’ndalag kuch va eguvchi moment tenglamalari.

1- uchastka, 1-1 kesim, 0≤z₁≤3m.

z₁=0 da z₁=3m da

z₁=0 da z₁=3m da

2- uchastka, 2-2 kesim, 0≤z₂≤6m.

z₂=0 da z₂=6m da





3. Shu natijalar bo’yicha Q_(z) va M_(z) epyuralarini quramiz.

4. Balkaning ko’ndalang kesim o’lchamlarini hisoblaymiz.

Eng katta eguvchi moment z₂= 3.11m da .Yog’och uchun To’rt burchakli kesim uchun zarur bo’lgan qarshilik momenti . Geometrik harakteristikasidan uning qarshilik momenti va hisobga olib bundan .

Balkaning to’rtburchakli ko’ndalang kesim ulchamlari h=24sm, b=12sm deb qabul qilamiz.

3–Misol. Qo’shtavr kesimli po’lat balka uchun ko’ndalang kuch-Q(z), eguvchi moment-M(z) epyuralari chizilsin va qo’shtavr nomeri aniqlansin. [σ]=160mPa.




1.Balkaning tayanch reaksiyalarini aniqlaymiz:

.

.

Tekshirish: 0=0.

2. Q(z) va M(z) tenglamalarini yozib, ularning epyurasini chizamiz.

1- uchastka, kesim 1-1, 0≤z₁≤4m.

z₁=0 da z₁=4m da

;

2- uchastka, 0≤z₂≤2m, kesim 2-2.

z₂=0 da z₂=2m da

3- uchastka, 2≤z₃≤10m, kesim 3-3.

Q_III(z₃) ni nolga tenglashtirib, z₀ ning miqdorini topamiz;

bundan



3.Balka uchun qo’shtavrli ko’ndalang kesim tanlaymiz: M_max=54.26kNm 5426kNsm kesim uchun zarur bo’lgan qarshilik moment .

GOST 8239-72 sortamentdan qo’shtavrning nomerini tanlab olamiz: W_x=371sm³ , I №27.

4.Qo’shtavrli balkaning mustahkamikka tekshiramiz.

;

–№27 li qo’shtavrni qarshilik momenti.

Demak balkaning mustahkamligi ta’minlangan.