O’zbekistonda ta’lim tizimi r e j a: Ta’lim tizimidagi islohatlar bosqichlari

Maktabgacha ta’lim – uzliksiz ta’lim tiziminingdastlabki turi bo’lgan maktabgacha ta’lim bola sog’lom, har tamonlama kamol topib shakllanishini ta’minlaydi, unda o’qishga intilish hissini uyg’otadi, uni muntazam ta’lim olishga tayyorlaydi. Maktabgacha ta’lim muassisalari turlari: yasli, bog’cha, yasli-bog’cha, sog’lomlashtirish bog’chalari, jismoniy yoki ruhiy nuqsoni bo’lgan bolalar uchun bog’chalar, uy-bog’cha, mavsumiy bog’cha va boshqalar. Maktabgacha ta’lim bola olti-etti yoshga yetgunicha davlat va nodavlat maktabgacha ta’lim muassisalarida hamda oilalarda amalga oshiriladi.

Umumiy o’rta ta’lim – uzluksiz ta’lim tizimidagi asosiy bo’g’in bo’lib, u bilimlarning zarur hajmini beradi, mustaqil fikrlash, tashkilotchilik qobiliyati va amaliy tajriba ko’nikmalarini rivojlantiradi, dastlabki tarzda kasbga yo’naltirishga va ta’limning navbatdagi bosqichini tanlashga yordam beradi. SHunindek, o’quvchilarning fanlar asoslari bo’yicha muntazam bilim olishlarini, ularda bilim o’zlashtirish ehtiyojini, asosiy o’quv-ilmiy va umummadaniy bilimlarni, milliy va umumbashariy qadriyatlarga asoslangan ma’naviy-axloqiy fazilatlarni, mehnat ko’nikmalarini, ijodiy fikrlash va atrof-muhitga ongli munosabatda bo’lishni va kasb tanlashni shakllantiradi. Kadrlar tayyorlash milliy dasturiga muvofiq umumiy o’rta ta’lim, boshlang’ich ta’lim (1-4 sinflar) va umumiy o’rta ta’lim (5-9 sinflar) bosqichlaridan iborat.

O’rta maxsus va kasb-hunar ta’limi – uzliksiz ta’lim tizimidagi muhim va o’ziga xos mustaqil ta’lim turlaridan biri hisoblanadi. O’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi umumiy o’rta ta’lim negiziga asoslanadi. O’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi shaxs imkoniyatlarini hisobga olgan holda faoliyat yuritadi. O’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi majburiy-ixtiyoriy uch yillik ta’lim tizimi bo’lib, akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida kunduzgi o’qish shaklida amalga oshiriladi.

Akademik litsey – o’quvchilarning intellektual qobiliyatlarini har tamonlama jadal o’stirishni, ularning chuqur, tabaqalashtirilgan va kasbga yo’naltirilgan bilim olishlarini ta’minlaydigan o’rta-maxsus ta’lim muassisasidir.

Kasb-hunar kolleji – o’quvchilarning kasb-hunarga moyilligi, bilim va ko’nikmalarini chuqur rivojlantirish, tanlagan kasb-hunari bo’yicha bir yoki bir necha kasbni egallashlarini ta’minlaydigan o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassisasidir.

Oliy ta’lim – uzliksiz ta’lim tizimining alohida turi hisoblanadi. Oliy ta’limning maqsadi mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy rivojini ta’minlashga, o’zi tanlagan mutaxassislik bo’yicha bozor iqtisodiyoti sharoitida mustaqil ishlashga layoqatli, yuqori malakali, raqobatbardosh kadrlarni tayyorlashdan iborat. Oliy ma’lumotli mutaxassislarni tayyorlash oliy o’quv yurtlarida (universitet, akademiya, institut) o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi asosida amalga oshiriladi. Oliy ta’lim ikki bosqich – bakalavriat va magistraturadan iborat. O’zbekistonda oliy ta’lim davlat ta’lim standartlari asosida amalga oshiriladi.