Ozbekistoning jahon iqtisodiyotiga integratsiyalashuvi va tashqi iqtisodiy faoliyati

Respublikamiz iqtisodiyoti, fan va texnikasining tez rivojlanib borishi Ozbekistonning tashqi iqtisodiy aloqalarda yanada keng kolamda qatnashishiga zamin yaratadi.
Mustaqil Ozbekistonda xorijiy mamlakatlar korgazmalari otkazilmoqda. Respublikamizda 1991 yili Yaponiya (Chori firmasi), Xindiston, Bangladesh kabi mamlakatlar sanoat maxsulotlari korgazmalari otkazdilar. Bunday tadbirlar Ozbekistoning xorijiy mamlakatlar bilan aloqasini kengaytirmoqda.
Ozbekistonlik mutaxassislar Afgonistonda bir qancha suv inshootlari , jumladan, Jalolobod irrigasiya majmui, Sarda va Qunduz daryolaridan toyinadigan sogorish kanallari, suv omborlari, shuningdek sanoat korxonalari va uy-joylar qurishda, Suriyada Furot daryosiga gidrouzel bunyod etishda, Xindistonning Madras, Madxya-Pradesh va OttarPradesh shtatlarida issiqlik elektr stansiyalari datlabki paxta tozalash sanoati, Jazoir, Gana, Mali, Indoneziya, Shri-Lanka hamda Kombodjada sholipoyalar barpo etishda ishtirok etdilar.
Ozbekiston Re5spublikasi Yevropada xavfsizlik va hamkorlik kengashi, Xelsinki jarayoniga qoshildi. U Yevropa qayta tiklash va taraqqiyot bankining azosidir.
Endilikda Respublikamiz vakillari BMTning iqtisodiy va ijtimoiy kengashi ishida, shuningdek uning maorif, fan va madaniy masalalar boyicha mutaxassisi (Yunesko), halqaro mehnat tashkiloti (Mot), sogliqni saqlash jahon tashkiloti (Voz), ishlarida ishtirok etmoqdalar. Ozbekistonning savdo-sanoat palatasi AfrikaOsiyo iqtissodiy hamkorlik tashkilotining azosidir.
Chet mamlakatlar bilan dostlik va madaniy aloqalar Ozbekiston jamiyati 120ga yaqin davlatlar bilan ish olib bormoqda. Ular bilan adabiyot, sanat, sport va fan sohasida samarali hamkorlik qilmoqda.
Halqaro turizmni yanada rivojlantirish uchun Ozbekistonda keng imkoniyatlar mavjud.
Ozbekistonnig chet mamlakatlar bilan madaniy aloqalar halqlarning manaviy va madaniy boyliklarini rivojlantirishga munosib xissa bolib qoshilmoqda.
Ozbekiston Yevropa Ittifoqining Markaziy Osiyodagi eng yirik savdo-iqtisodiy sherigi hisoblanadi. 1994 yil oktabrda Ozbekiston bilan Yevropa Ittifoqi ortasida diplomatik munosabatlar ornatildi va Bryusselda, Yevropa Ittifoqi xuzurida OZR diplomatik vakolatxonasi ishlay boshladi. 1995 yilda Yevropa Ittifoqi bilan Ozbekiston ortasida sheriklik va hamkorlik togrisida bitim tuzish boyicha bir necha marta muvaffaqiyatli muzokaralar otkazildi. Bu bitim Yevropa Ittifoqiga azo mamlakatlar va Ozbekiston ortasida iqtisodiy, savdo, ilmiy-texnikaviy, madaniy-marifiy aloqalar uchun keng imkoniyatlar ochib beradi.
Ozbekiston va Yevropa Ittifoqi ortasida toqimachilik maxsulotlari savdosi boyicha bitim tuzilgan. Ozbekistonda Yevropa Ittifoqining Tasis texnikaviy komaklashish dasturlari muvaffaqiyatli rivojlanmoqda.
Ozbekiston eksportining asosiy maxsulotlari: paxta tolasi (1994 yilda paxta tolasi eksporti boyicha jaxonda AQShdan keyingi 2-orinni egalladi), mashinalar, ularga jihozlar va ehtiyot qismlar, rangli va qora metallar, mineral xom ashyo, ogit, pilla, paxta chiqindilari, osimlik moyi, ip gazlama.
Ozbekistonda 30dan ortiq mahsulot turi chetdan keltiriladi. Bogdoy, gosht va sutmahsulotlar, sut va sut mahsulotlari, sariyog, shakar, moyli osimliklar uruglari va mevalar, choy, kofe, shirinliklar, kartoshka, farmasevtika mahsulotlari, kiyim-kechak, trikotaj, charm, poyabzal, avtomobillar (yengil, yuk va maxsus ishlarga moljallangan), qora va rangli metallar hamda ulardan yasalgan mahsulotlar, teleradio apparatura, mashinalar uskuna jihozlar importining asosiy bandlarini tashkil etadi.
Mamlakat chetdan oladigan jami tovarlarning 18.2%dan koprogini oziq-ovqat mahsulotlari tashkil qiladi. Bozor iqtisodiyoti munosabatlarining qaror topishi darajasiga qarab Respublikaning oziq-ovqat mahsulotlariga ehtiyojlari mamlakatning ozida ishlab chiqarilgan mahsulotlar hisobiga qondirilishining uzoq muddatli rejasi belgilangan.
Respublika uchun xorijiy sarmoyadorlarni iqtisodiyotini barqarorlashtirish va yanada rivojlantirish dasturini amalga oshirishga jalb qilish, chet ellik tadbirkorlar va xalqaro tashkilotlar bilan ishlab chiqarish sohasida qisqa vaqtda foyda korib ishlashni taminlaydigan loyihalarni amalga oshirish uchun investisiya fondini tashkil etish muhim ahamiyatga ega. Yuqoridagilarni hammasi mustaqil davlatimizning tashqi bozoriga faol kirib borish, xorijiy sheriklar bilan hakorlikni yolga qoyish, jahon hamjamiyatiga integrasiyalanish imkoniyatlari yaratildi.


XULOSA


Xulosa qilib aytganda, Ozbekistonda tarixiy jihatdan qisqa bir davrda xalqaro munosabatlarni yolga qoyish va rivojlantirish bobida asrlarga arziydigan ishlar amalga oshirildi. Ozbekiston ozi-ning tinchliksevar, yaxshi qoshnichilik, ozaro foydali hamkorlikka qaratilgan siyosati va faoliyati bilan butun dunyoga tanildi, jahon hamjamiyatida o’zining munosib o’rnini egalladi, uning mavqeyi yildan-yilga mustahkamlanib bormoqda.
Foydalanilgan adabiyotlar:


B. Axmеdov. “O`zbеkiston xalqlari tarixi manbalari”. T. O`qituvchi. 1991 yil.
A.A. Madraimov. “Manbashunoslikdan ma'ruzalar majmuasi”. T. 2001 yil.
A. Habibullaеv. “Adabiy manbashunoslik va matnshunoslik”. T. 2000 yil.
O`zbekiston tarixi (qisqacha ma`lumotnoma) T. ”Sharq”, 2000.
O`zbekiston tarixi (1-qism), T.”Universitet”, 1997.
O`zbekiston tarixi (talabalar uchun qisqacha Ma`ruzalar matni), T., Universitet, 1999.
www.ziyonet.uz