O`zbekstan respublikasi xaliq bilimlendiriw ministrligi

- Ekinshi trofik dareje: iste'molshilar. Birlemshi islep shigariwshilardan joqari bolgan trofik sathlar geterotrof organizmler tarepinen payda boladi ham tuwridan-tuwri yaki bilvosita avtotrof islep shigariwshilarga baylanisli. Iste'molshilar toparinda biz bir neshe darejelerdi tabamiz.
Birlemshi iste'molshilar: o'txo'rlar. Energiya tiykargi iste'molshilar arqali kiredi. Bul o'simliklerdi yaki suw o'tlarin iste'mol qilatin haywanlardan ibarat. Har bir ekodizimde biz tiykargi iste'molshilar darejesin quraytin haywanlardin belgili bir toparin tawamiz. O'txo'r haywanlardin en ajayip qasiyetlerden biri sonda, materialdin ko'p bolimin sindirilmegen halda ajralip shigadi. Sindiriletin energiya o'txo'r haywannin kundelik iskerligin basqariwga sarplanadi ham jane bir bolimin haywanlar biomassasina aylanadi. Birinshisi ko'binshe dem aliw joli menen "yo'qotish" dep ataladi. Biraq,dem aliw haywan atqariwi kerek bolgan tirishilik iskerlik esaplanadi.
Ekilemshi iste'molshilar: jirtqish haywanlar. Keyingi darejeni ekilemshi iste'molshilar yaki jirtqishlar quraydi: basqa haywanlar menen aziqlanatin haywanlar. Jirtqish haywan denesine tek otxorlar denesinin azgana bolimi kiredi.
Ayrim ekilemshi iste'molshilar aralas dietaga iye bo'liwlari mumkin, usi jumladan olardin dietasinda o'simlikler ham haywanlar. Usi sebebli, olardin klassifikatsiyasi adetde juda aniq emes ham olar bir neshshe trofik darejeda bar.
Ushinshi ham tortinshi darejeli iste'molshilar. Ayrim trofik shinjirlar ushilemshi ham to'rtinshi darejeli iste'molshilar menen ajralip turadi, bul olardin o'z nawbetinde ekinshi darejeli ham ushinshi darejeli haywanlardi iste'mol qiliwdan dalalat beredi.
Detritivorlar yaki izlewshiler. Iste'molshilardin belgili bir turi musirxanalar dep ataliwshi shaxslardan ibarat. Usi turdegi aziqlantiriw o'li olja ham tiri olja iste'mol qiliw menen suwretlenedi. Aziqlantiriwshi dietaga tomendegiler kiredi qaldiqlar: idirawshi o'simlik bolekleri, maselen, japiraqlar, tamirlar, paqallarham magistrallar, sonday-aq, o'li haywanlar, ekzoskeletler ham skeletler.