Parrandachilik xo‘jaliklarini mexanizatsiyalashtirish. Mechanization of poultry farms

UDK:  636.59(075) 
KBK 40.715 
A 49
ISBN 978-9943-4088-0-7
© «Davr nashriyoti», 2012.
KIRISH
Chorvachilik  qishloq  xo‘jaligining  asosiy  tarmoqlaridan  biri  bo iib , 
mahsulotlar  ishlab  chiqarishdagi  ulushi  46,5  foizga  teng,  oziq-ovqat 
xavfsizligini  ta’minlashda muhim  ahamiyatga  ega.  Sut,  go‘sht va tuxum 
mahsulotlari  inson  organizmida  kerakli  b o ig an  barcha  hayotbaxsh  oziq 
moddalari  bilan  ta’tninlaydi.  Jun,  tivit  va  teri  esa  sifatli  kiyim-kechak 
hamda  oyoq  kiyimlar  tayyorlashda  bebaho  xomashyo  hisoblanadi. 
Iste’mol  qilinayotgan  sut va go‘sht mahsulotlarining asosiy qismi xorijiy 
davlatlardan  olib  kelinmoqda.  Respublikamizda  ham  ushbu  mahsulotlar 
bilan ta’minlash borasida chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.
0 ‘zbekistonda  chorvachilikni  rivojlantirishga  har  doim  e ’tibor 
berilgan.  Yurtboshimiz  I.A.Karimovning  «Shaxsiy  yordamchi,  dehqon 
va  fermer  xo‘jaliklarida  chorva  mollarini  ko‘paytirishni  rag‘batlantirish 
chora-tadbirlari  to‘g ‘risida»gi  №308,  №842  va  boshqa  qarorlar  hamda 
«Jahon  moliyaviy-iqtisodiy  inqirozi,  0 ‘zbekiston  sharoitida  uni  bartaraf 
etish yoilari  va choralari»  asarida ko‘rsatib o‘tilgan tamoyillami amalga 
oshirish  o‘zining  ijobiy  natijalarini  bermoqda.  2006-2010-yillarga 
moijallangan  Dasturlaming  bajarilishi  chorvachilik,  baliqchilik  va 
asalarichilikni  rivojlantirish  bilan  bir  qatorda  parrandachilikni  ham 
rivojlantirdi.
Respublikada  2010-yilda  parrandachilikni  rivojlantirish  va  yirik  sa- 
noat  parrandachilik  korxonalarini  imkoniyatlaridan  to iiq   foydalanish 
hamda  Respublika  «Parrandachilik»  uyushmasini  faoliyatini  takomil- 
lashtirish  to‘g‘risida  2010-yil  15-fevralda  Vazirlar  Mahkamasida  o‘tka- 
zilgan  yigilish  bayonining  1-ilovasida  2010-yilda:  -   parrandalar  bosh 
sonini 42 mln 933  ming boshga yetkazish yoki  30 foizga ko‘paytirish; -  
tuxum  ishlab  chiqarishni  3  mlrd  530  mln  donaga  yetkazishni  yoki  30 
foizga  oshirishni  ta’minlash;  -   Respublikaning  har  bir  tumanida  5-10
3

---

boshga  moijallangan  3-5  tadan  parrandachilik  fermer  xo‘jaliklarini 
tashkil  etish  va ulami  negizida qo‘shimcha  4740 ta  yangi  ish  o‘rinlarini 
yaratish; -  zamonaviy texnologik jihozlar bilan jihozlash; -  Respublikada 
parrandachilik  sohasida  faoliyat  ko‘rsatayotgan  fermer  xo‘jaliklari, 
sanoat korxonalari  faoliyatiga  amaliy yordamni  kuchaytirish  maqsadida 
respublika  parrandachilik  uyushmasi  faoliyatini  qaytadan  tashkil  etish, 
mutaxassis kadrlar bilan ta’minlash masalasi qo‘yilganligi  hozirgi kunda 
aholini  chorvachilik mahsulotlari  bilan ta’minlashda parrandachilikning 
katta ahamiyatga ega ekanligini va dolzarbligini bildiradi.
Bu  muammolar  yechimining  asosiylaridan  biri,  sohaga  yangi, 
ilg‘or  texnologiyalami  tadbiq  etish,  zamonaviy  texnika  vositalari 
bilan  ta’minlash,  texnologik  jarayonlami  mexanizatsiyalashtirish  va 
avtomatlashtirish va mutaxassis kadrlar bilan ta’minlashdan iboratdir.
Mazkur  o‘quv  darsligi  «Qishloq  va  suv  xo‘jaligi»  bilim  sohasining 
3620600-Zootexniya  tayyorlov  yo‘nalishi  bo‘yicha  ta’lim  olayotgan 
o‘quvchilarga  «Parrandachilik  xo‘jaliklarini  mexanizatsiyalashtirish 
va  avtomatlashtirish»  fani  bo‘yicha  O'zbekiston  Respublikasi  Oliy  va 
o ‘rta  maxsus  kasb-hunar  ta’limi  o ‘quv-metodik  birlashmalar  faoliyatini 
Muvofiqlashtiruvchi  kengashi  tomonidan  tasdiqlangan  dastur  asosida 
yozildi.  Parrandachilik xo‘jaliklarini mexanizatsiyalashtirish va avtomat­
lashtirish  fanining  maqsadi  parrandachilik  yo‘nalishlari  bo‘yicha  ta’lim 
olayotgan  o‘quvchilarga  parrandachilikda  ishlatiladigan  mashina  va 
qurilmalarning  vazifalari,  turlari,  tuzilishi,  ishlash  prinsipi,  rostlanishi 
va  ulardan  foydalanishni  o‘rgatish  va  shu  soha  bo‘yicha  yetarli  bilimga 
ega  bo‘lishdan,  malakaviy  amaliy  ko‘nikmalar  olishdan  iborat.  Fanni 
o ‘rganishda  mavjud  mashinalar  sinfining  ish  jarayonlari,  ulaming 
afzalliklari va kamchiliklarini o‘zlashtirish, tahlil etish bilan birga boshqa 
sinfdagi  yangi  zamonaviy  mashinalar  tizimini  ham  mustaqil  ravishda 
o'rganish nazarda tutilgan.
Parrandachilik  xo‘jaliklarini  mexanizatsiyalashtirish  va  avtomat­
lashtirish  fanining  vazifalari  quyidagilardan  iborat:  parrandachilikni 
mexanizatsiyalashtirish  va  avtomatlashtirish  jarayonlarining  qishloq 
xo'jaligidagi  ahamiyati;  mashina  va  qurilmalarning  vazifalari,  turlari, 
rusumlari,  tuzilishi  va  ishlash jarayonlarini  o‘rganish;  parrandachilikda 
mexanizatsiyalashtirilgan  texnologik  jarayonlarini  tahlil  etish  va  bu 
jarayonlar  uchun  ishlatiladigan  mashina-qurilmalar  tizimini  bilish;  har 
bir  texnologik  jarayon  uchun  kerakli  mashina  va  qurilmalami  tanlash
va  xo‘jalik  sharoiti  uchun  mos  ravishda  ulaming  tizimini  va  tarkibini 
hisoblash;  mashina  va  qurilmalarning  ish  jarayonida  uchrashi  mumkin 
bo‘lgan  kamchiliklami  o ‘rganish,  uni  bartaraf  etish  va  oldini  olish; 
mustaqil  ravishda  parrandachilik  xo‘jaliklarida  ishlatiladigan  mashina 
qurilmalarning  benuqson  va  xavfsiz  ishlashini  tashkil  etish;  yangi 
zamonaviy  texnika  va  texnologiyalami  fermalardagi  ishlab  chiqarish