P/cv ni kleman-dezorm metodi bilan aniqlash

11-MASHG’ULOT
L A B O R A T O R I YA I S H I
GAZ SOLISHTIRMA ISSIQLIK SIG’IMLARINING NISBATI C_P/C_V NI
KLEMAN-DEZORM METODI BILAN ANIQLASH
1)Nima uchun issiqlik sig’imi isitish usuli bilan isitish sharoitiga bog’liq ?
Issiqlik keltirish jarayonning tavsifiga qarab jismning temperaturasini 1S ga ko‘tarish uchun shu jismga keltirish zarur bo‘lgan issiqlik miqdori turlicha bo‘ladi. Shuning uchun ham biz issiqlik sig‘imi to‘g‘risida gapirar ekanmiz, ayni moddaga issiqlik qanday jarayon vositasida keltirish haqida aytib o‘tishimiz lozim.Boshqacha qilib aytganda, nisbatdagi q kattalik faqat temperaturalar intervaliga emas, balki issiqlik keltirish jarayonining turiga ham bog‘liq. Amalda izobarik (p=const) va izoxorik (v=const) jarayonlarning issiqlik sig‘imlaridan eng ko‘p foydalaniladi. Bu issiqlik sig‘imlari izobarik va izoxorik issiqlik sig‘imlari deb atalib, tegishlicha c_p va c_v orqali belgilanadi.
2) . Nima uchun bosim o’zgarmas bo’lgandagi solishtirma issiqlik sig’imi (s_r) dan hajm o’zgarmas bo’lgandagi solishtirma issiqlik sig’imi (s_V) katta bo’ladi ?
Issiqlik sig‘imi jism haroratining o‘zgarishi qanday sharoitda yuz berayotganiga bog‘liq bo‘ladi. Agar jism o‘lchamlari o‘zgarmayotgan bo‘lsa, barcha issiqlik ichki energiyaning o‘zgarishiga sarflanadi. Bunda o‘zgarmas hajmdagi issiqlik sig‘imi C_v haqida gap boradi. o‘zgarmas tashqi bosimda issiqlik kengayishi tufayli tashqi kuchlarga qarshi ham mexanik ish bajariladi hamda u yoki bu haroratgacha qizdirish uchun ko‘proq issiqlik kerar bo‘ladi. Shuning uchun ham o‘zgarmas bosimdagi issiqlik sig‘imi C_p hammavaqt C_v dan katta bo‘ladi. Ideal gazlar uchun C_p-C_v=R, bunda R - gaz doimiysi bo‘lib, u 8,32 J/(mol·K) ga teng.
3) Adiabatik jarayon deb qanday jarayonga aytiladi ?
ADIABATIK JARAYON (Yunoncha Adiabatos – o’tib bo’lmas) — tashqi muhit bilan issiqlik almashinuvisiz o’tadigan termodinamik jarayon. Adiabatik jarayon o’tishi uchun jism butunlay issiqlik o’tkazmaydigan qatlam (chegara) bilan ajratilgan bo’lishi kerak. Tashqi muhit bilan sezilarli miqdorda issiqlik almashinib ulgura olmaydigan darajada tez o’tadigan jarayonlar ham Adiabatik jarayonga juda yaqin bo’ladi. Tovushning gazlar va boshqa jismlarda tarqalishi bunga misol bo’la oladi. Jism Adiabatik jarayon davomida ish bajarganda uning ichki energiyasi kamayadi. Ideal gaz Adiabatik jarayon davomida ish bajarganda (kengayganda) uning temperaturasi pasayadi. Aynan shu hodisadan gazlarni suyultirishda foydalaniladi. To’yingan bug’ adiabatik kengayganida ho’llanadi. Atmosferada sodir bo’ladigan ko’pgina jarayonlarni Adiabatik jarayon deb qarash mumkin.