Psixologik maslahatning nazariy asoslari va uning bosqichlari

1. Tayyorgarlik bosqichi. Psixolog-konsultant mijoz haqidagi ma’lumotlar bilan tanishadi. Psixolog-konsultantning sarflanadigan vaqt me’yori 20-30 minut.
2. Moslashish bosqichi. Psixolog-konsultant mijozni shaxsan kutib oladi. Psixolog-konsultantning sarflanadigan vaqt me’yori 5-7 minut.
3. Diagnostik bosqich. Bu bosqichda psixolog-konsultant mijozni tinglaydi, uning fikrlarini analiz qiladi, tushinishni osonlashtiruvchi savollar bilan murojaat qiladi, qayta so‘raydi, muammoni oydinlash-tiradi. Amaliyotda buning uchun 1 soat vaqt ketadi.
4. Psixologik testni tashkil etish. Ba’zan psixologik konsultatsiyaning ushbu bosqichi 4 va xatto 6–8 soatni tashkil etishi mumkin.
5. Tavsiyalar berish bosqichi. Psixolog-konsultant va mijoz o‘rtasida muammolar yechimini topishning o‘zaro kelishuviga asoslanadi. Sarflanadigan vaqt 40 minutdan 1soatgacha bo‘lishi mumkin.
V. Nazorat bosqichi. Bu bosqichda psixolog-konsultant va mijoz bir-birlari bilan qachon qayta uchrashish xususida kelishib oladilar. O‘rta hisobda bu uchrashuv uchun 20–30 minut sarflanadi.
Agar yuqoridagi barcha uchrashuv umumlashtirilsa, 2–3soatdan 10–12 soatgacha vaqt me’yorlarini tashkil etadi.
Psixologik konsultatsiya tamoyillari.
1. Mijozga nisbatan xayrixohlik va beparvolik munosabati: maslahatchi nafaqat xatti-harakatlarning umumiy qabul qilingan me’yorlariga amal qiladi, balki qanday qilib diqqat bilan tinglashni, psixologik qo‘llab-quvvatlashni, hukm qilmaslikni, yordam so‘raganlarning barchasini tushunishga va ularga yordam berishni biladi.
2. Mijozning me’yorlari va qadriyatlariga yo‘naltirish: maslahat berish paytida psixolog ijtimoiy me’yor va qoidalarga emas, balki mijoz tashuvchisi bo‘lgan hayotiy tamoyillar va ideallarga e’tibor qaratish kerak.
3. Maslahat berishni ta’qiqlash: har bir mijozning hayoti o‘ziga xos va oldindan aytib bo‘lmaydi. Maslahat berayotganda maslahatchi sodir bo‘layotgan voqealar uchun to‘liq javobgarlikni o‘z zimmasiga oladi, bu esa mijozning shaxsiyatini rivojlantirishga va uning voqelikka bo‘lgan munosabatini oshirishga yordam bermaydi. Psixologning tavsiyalari sodir bo‘layotgan narsalarga passiv va yuzaki munosabatni shakllantirishga yordam beradi, shu bilan birga, maslahatni amalga oshirishda har qanday muvaffaqiyatsizliklar maslahatchiga tegishli bo‘ladi. Psixolog faqat yopiq shaklda tavsiyalar beradi.
4. Anonimlik: mijoz tomonidan konsultantga taqdim etilgan har qanday ma’lumot uning roziligisiz biron bir jamoat yoki davlat tashkilotlariga, xususiy shaxslarga, shu jumladan qarindoshlari va do‘stlariga berilishi mumkin emas. Istisno - bu birovning hayotiga jiddiy tahdid soladigan holatlar.