Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norqulov o zbekiston tarixi

Qoloqlik oqibatlari 
° ‘zbek xonliklarining jahon taraqqiyo-
tidan orqada qolishinmg oqibati yomon 
b o ‘ldi. Iqtisodiy qoloqlik va harbiy nochorlik, ijtimoiy-siyosiy 
beqarorlik Markaziy Osiyoni o ‘z tasarrufiga kiritib olishga 
intilayotgan davlatlarga qo‘l keldi.
Abdulla Qodiriy o‘zining ,,0 ‘tgan kunlar“ romanida Yusufbek 
hoji tilidan quyidagi alamli so‘zlami bayon qiladi:

---

„Maqsadlari juda ochiq... Bittasi mingboshi b o ‘lmoqchi, 
ikkinchisi Normuhammadning o‘rniga o‘tirmoqchi, uchinchisi 
yana bir shahami o‘ziga qaram qilmoqchi. Ittifoqning nima ekan­
ligini, yolg‘iz o ‘z manfaati, shaxsiyati yo‘lida bir-birini yeb, 
ichgan mansabparast, dunyoparast va shuhratparast m uttaham - 
lar Turkiston tu p ro g ‘idan y o ‘qolmay turib, bizning odam
b o ‘lishimizga aqlim yetmay qoldi... Biz shu holatda ketadigan, 
bir-birimizning tegimizga suv quyadigan b o ‘lsak, yaqindirki, 
podsho istibdodi Turkistonimizni egallar“ .
Haqiqatan ham shunday bo‘ldi. Xonliklardagi o‘zaro nizo va 
urushlar, parokandalik, oxir-oqibat, ularning Rossiya imperiyasi 
tomonidan istilo etilishi uchun qulay imkoniyat yaratdi.
„Bu hayotning shafqatsiz bir qonuniyati bor. Ya’ni 
tarixning murakkab va hal qiluvchi burilish pallasida har 
qanday millat va elat o ‘z ahilligi va birdamligini saqlab, 
o ‘z milliy manfaatlari yo‘lida qat’iyat bilan turmasa, 
mas’uliyat va hushyorligini yo‘qotadigan bo‘lsa, oxir- 
oqibatda o‘zining eng katta, tengsiz boyligi b o ‘lmish 
mustaqilligi va ozodligidan judo b o ‘lishi shubhasiz... Bu 
achchiq haqiqat barchamizga, ayniqsa, bugun hayotga 
katta umid va ishonch bilan kirib kelayotgan yosh- 
larimizga doimo saboqbo‘lishi lozim“ .
Islom Karimov.
 Yuksak ma’naviyat — yengilmas kuch.
— Т.: ,,Ma’naviyat“, 2008, 5 1 - 5 2 - betlar.