Qidir Hajm geomitriya hajm ulchov birligi Hajm — geometrik jism sirtlari bilan chegaralangan fazo qismi. Oddiy holatlarda qirrasi birga teng kublar soniga teng koʻriladi. Hajm

---

Qidir
Hajm
geomitriya hajm ulchov birligi
Hajm — geometrik 
jism
 
sirtlari
 bilan 
chegaralangan
 
fazo
 
qismi
. Oddiy 
holatlarda
 
qirrasi
birga
teng 
kublar
 
soniga
teng koʻriladi.
Hajm (
matematikada
) — geometrik jismlarning sonli xarakteristikalaridan biri. U chekli
sondagi birlik kublarga ajratish mumkin boʻlgan jismlar uchun shu kublarning soniga teng .
Qadimda prizma shaklli toʻsinlar, silindr, toʻliq hamda kesik piramida va boshqalarning
hajmlarini hisoblashni bilishgan. Arximed ixtiyoriy yuza va hajmni aniqlash mumkin boʻlgan
umumiy usulni topgan. Arximed gʻoyalari integral ^sksobning asosini tashkil etgan. U oʻzining
usullari yordamida koʻhna mat.da oʻrganilgan deyarli hamma jismlarning yuzalari va
hajmlarini aniqlagan. Jism hajmiga matematik jihatdan taʼrif berish va uni hisoblash
formulasining yaratish masalasi yassi figura yuziga doir muhokamalardan farq qiladi; har
qanday (yassi) figurani toʻgʻri chiziqlar kesib, uni kvadratchalarga ajratish mumkin, ammo
ixtiyoriy koʻp yoqlikda bu usul bilan kub hosil qilish mumkin emas. Yevklid uch yoqli piramida
hajmiga taʼrif berish va uni hisoblash uchun piramidaga cheksiz ichki prizmalar chizish usulini
qoʻllagan. Uch oʻlchamli jismlar hajmi quyidagi xossalarga ega: 1) nomanfiy; 2) additiv, yaʼni
umumiy nuqtaga ega boʻlmagan R va £> jismlar uchun \® va U(£>) hajmlar aniqlangan boʻlsa,
bu jismlar birlashmasining hajmi, hajmlar yigʻindisiga teng:\(R^0) = \® + \(0); 3) harakatga
nisbatan invariant: R va £> jismlar uchun hajmlar aniqlangan boʻlib, ular kongruent boʻlsa,
U®=\(0) boʻladi; 4) birlik kubning hajmi birga teng.
Yuqoridagi xossalardan hajmning monotonligi kelib chiqadi: R va £> jismlar uchun RsS?
boʻlsa, u holda U®oʻxshashlik koeffitsiyentining kubiga teng.

---

Uch oʻlchamli jismning hajmi tushunchasi ixtiyoriy p oʻlchamli yevklid fazosi K" ning qism
toʻplami uchun umumlashtiriladi. p oʻlchamli hajmni hisoblash p karrali integralni hisoblashga
keltiriladi. Ye parallelepiped a,, a2, au…, apvektorlardan yasalgan boʻlsa, uning hajmi \(Ye) = L
yoye! || d, a ||| formuladan topiladi (bu yerda ildiz ostidagi ifoda Gram determinantining mutlaq
qiymatiga teng). Oʻlchov tushunchasi hajm tushunchasining umumlashmasidir. Baʼzi hollarda
hajm va oʻlchov tushunchalari sinonim sifatida ishlatiladi.
Formulalar

---

Figura
Formulalar
Tasvir
Kub
Cuboid (to'rtburchaklar
parallelepiped)
Prizma
Piramida (matematika)
Parallelepiped
Tetraedr
Shar
Ellipsoid
Silindr
Konus

---

Solid of revolution (eng.)
Yuza
Perimetr
Ko‘proq o‘rganish
Ushbu maqolada 
Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi
 (2000-2005)
maʼlumotlaridan foydalanilgan.
Matematikaga oid ushbu maqola 
chaladir
. Siz uni 
boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.p
hp?title=Hajm&action=edit)
 
Vikipediyaga
 yordam berishingiz mumkin.
"
https://uz.wikipedia.org/w/inde
x.php?title=Hajm&oldid=2511133
" 
dan olindi 
Manbalar
Yana q.

---

 
Soʻnggi tahrir 3 oy avval
 
Rtfroot
 tomonidan amalga oshirildi