Qon sistemasi fiziologiyasi

However, blood pressure is never constant, but alternates between a systolic level (maximal 
blood pressure during the ejection phase = systolic blood pressure) and a diastolic level (minimal blood 
pressure at the opening of the aortic valve = diastolic blood pressure). 
The systolic blood pressure normally is about 120 mmHg, the diastolic about 80 mmHg. The 
40mmHg difference is called the pulse pressure. During physical exertion the systolic pressure may briefly 
attain 200 mmHg. Resting diastolic pressure 90mmHg or systolic pressure 140 is called high blood 
pressure (hypertension). The value of the blood pressure is the resultant of cardiac output and vascular 
resistance (vascular diameter and elasticity) (see Regulation of Organ Perfusion). If the elasticity of the 
vessels is impaired, e. g., by deposits in their walls (arteriosclerosis), the diastolic pressure rises first, 
followed later by the systolic, which then remains elevated even at rest.
Arteriya pulsini sfigmograf asbobi yordamida grafik ravishda yozib olish mumkin. Yozib olingan 
shu chiziqqa sfigmogramma deyiladi. Sfigmogramma uch qismdan tashkil to‘adi - yurak qorinchalarining 
sistolasida tomir devorlarining kengayishi tufayli yuqoriga ko‘tarilgan egri chiziq-anakrota, yurak 
qorinchalarining diastolasi tufayli pastga tushgan egri chiziq -katakrota, yarim oysimon klapanning 
yo‘ilishi oqibatida chiziladigan chiziq-dikrota. 

---

Aim.uz 
Aim.uz 
Puls
- vaqt birlgida yurakning qisqarib, kengayishlari soni chastotasi puis to‘lqinlarining barovar 
vaqt oraligpida, bir maromda takrorlanib turishi-ritmi, puis to‘lqinlarining tomir devori bo‘ylab naqadar 
tarqalishi -tezlik; puis to‘lqinining tomir devorini qay darajada kengaytira olishi -balandlik; puis 
to‘lqinining yo‘qolishi uchun tomir devoriga bosish zarur bo‘lgan kuch-puls kuchi va boshqa belgilar 
bilan tapriflanadi. puis tezligiga ko‘ra tezlashgan yoki sekinlashgan, chastotasiga ko‘ra ko‘p yoki kam, 
ritmiga ko‘ra ritmli yoki ritmsiz, puis to‘lqinining tomirni nechogpli kengaytira olishiga qarab baland yoki 
past, kuchiga qarab bo‘sh yoki qattiq (kuchli yoki kuchsiz) bo‘lishi mumkin. pulsning xarakteri yurak-
tomirlar tizimi faoliyatining turli xildagi o‘zgarishlarida boshqacha bo‘lib qoladi. Uni aniqlash 
organizmdagi turli kasalliklarni bilib olishda katta ahamiyatga ega. 
Kapillyarlar fiziologiyasi.
Qon bilan to‘qimalar o‘rtasidagi moddalar almashinuvi kapillyarlar 
devori orqali sodir bo‘ladi. Binobarin, kapillyarlar yurak-qon tomirlar tizimining katta ahamiyatga ega 
bo‘lgan qismidir. Kapillyarlar devorlarining turli-tuman moddalami o‘tkaza olishi, ularda qonning juda 
sckin oqishi, kapillyar umumiy yuzasining haddan tashqari katta bo‘lishi, qon bilan to‘qimalar o‘rtasida 
moddalar almashinuvini belgilaydigan muhim omillardandir. Kapillyarlarning arterial qismida qonning 
gidrostatik bosimi simob ustuni hisobida 30-40 mm ga teng bo‘lib, qonning onkotik bosimidan 5-10mm 
balanddir. Bosimlarning bu tafovuti plazmada erigan turli moddalar - glyukoza, aminokislotalar, tuzlar va 
boshqalarning qondan suv bilan birga to‘qima oraliq bo‘shliqlariga o‘tishini ta’minlaydi. 
Tomirlarda qon oqishining boshqarilishi. 
Qon tomirlari devorining aksariyat qismini silliq 
muskullar tashkil qiladi. Tomirlar devori bir maromda kelib turadigan uzluksiz ta’sir lar ostida doimo bir 
qadar qo‘zg‘algan holda, ma’lum tonusda turadi. Tomirlar tonusining me’yoridan ortiq pasayishi ularning 
kcngayishiga, kuchayishi esa torayishiga olib keiadi. Tomirlar tonusining qay darajada bo‘lishi asosan 
simpatik va parasimpatik nerv tolalaridan kelayotgan impulslarga bog‘liq. 
Qon sistemasining normada ishlashi uchun birinchi navbatda organizm kislorod va oziq moddadar 
bilan to‘liq ta’minlanishi, so‘ng esa nerv tizimining normada faoliyat yuritishiga bog‘liq. 
Ota-onalar 
ijtimoiy-iqtisodiy holati tang, ular ko'proq moliyaviy yoki sog'liqni saqlash muammolar uchun stress azob 
yoki o'z farzandlariga bu stress o'tishi mumkin. Ularning ijtimoiy-iqtisodiy holati tang, ular uy-joy 
sharoitlari yomon,odamlar gavjum va o’simliklar qoplami siyrak joylarda yashaydi va ular bolalarning 
sog'ligini saqlash imkoniyatiga ega bo'lmaydi.