Qozogʻiston yoki Qozogʻiston Respublikasi

Jahon banki Qozogʻistonga
Orol dengizining shimoliy
qismini saqlab qolishga
yordam bermoqda
Orol dengizining ahvoli 2000-yilga kelib,
ayniqsa, achinarli boʻlib qoldi.
Qachonlardir kattaligi jihatdan dunyoda
toʻrtinchi oʻrinni egallagan bu dengiz
oʻtgan asrning oltmishinchi yillaridan beri
tinimsiz quriy boshladi. Amudaryo va

---

Sirdaryo suvlari dengizga bormay, sovet
davrida bunyod boʻlgan irrigatsion
loyihalarga oqizilishi natijasida, shu
bugunga kelib dengizning chorak qismi
qoldi, xolos. Oqibatda ekologik halokat va
mahalliy aholining ommaviy kasalliklarga
chalinishlari yuzaga keldi. Ulkan koʻl
qurib borgani sari bu erlarda qishlar
yanada qahraton, yozlar esa yanada
jazirama va qurgʻoqchil boʻlib ketdi.
Ammo Orol dengizining Qozogʻiston
hududida joylashgan shimoliy qismi
bugunga kelib qayta jonlana boshlagan.
Shoʻr koʻlning bu qismini suvga toʻldirish
imkoniyati Qozogʻiston hukumati Jahon
banki tomonidan ajratilgan 85 million
dollar kreditdan foydalanib, uzunligi

---

yigirma kilometr boʻlgan Koʻkorol
toʻgʻonini qurganidan keyin mumkin boʻlib
qoldi. Natijada dengiz janubiy qismining
qurishi davom etmoqda, ammo shimoliy
qismining qurishi toʻxtadi. Qozogʻiston
hukumatining rasmiy maʼlumotlariga
qaraganda, sobiq Orol dengizi shimoliy
qismining 40 foizini qayta tiklashga
erishildi. Joriy yilning aprel oyi boshlarida
Qozogʻiston hukumati dengizda ikkinchi
toʻgʻon qurilishi uchun Jahon banki
qoʻshimcha 126 million dollar kredit
ajratib berayotganini eʼlon qildi. Orol
dengizining Qozogʻiston qismi qayta
hayotga kelayotgan bir paytda,
Oʻzbekistonda dengiz sohillari tobora
uzoqlashib bormoqda. Bu sahifada 2005

---

—2007-yil aprel oylarida Orol dengizi
holati boʻyicha fotosuratlarini solishtirib
koʻrish mumkin.
Tuproqlari
Tuproqlari shimolda 52° shahrik.gacha
qoratuproq, 52—48° shahrik.lar orasida
kashtan tuproq, undan janubida qoʻngʻir
va boʻzqoʻngʻir choʻl tuproqlari bilan birga
qumli va taqir tuproqlar, togʻlarda togʻ
qoʻngʻir, togʻ kashtan, qora tuproq, boʻz
oʻrmon va togʻ-oʻtloqi qoramtir tuproqlar
tarqalgan. Togʻ tepalarida togʻ-oʻtloqi
subalp va alp tuproqlar mintaqasi
joylashgan.

---

Oʻsimliklari
Qozogʻistonda oʻsimliklarning 15 ming
turi bor. Tekislik qismi oʻsimlik
qoplamining xarakteriga qarab 3 asosiy
zonaga: dasht, chala choʻl va choʻl
zonalariga boʻlinadi. Dasht zonasida har
xil boshoqli oʻsimliklar oʻsadi,
shimolroqda qayinzorlar uchraydi. Chala
choʻl zonasida shuvoq-boshoqli
oʻsimliklar koʻproq. Choʻl zonasi eng
katta maydonni egallagan. Qizilqum
choʻlida qora saksovulzorlar bor. Yirik
daryo vodiylarida toʻqay oʻrmonlari (jiyda,
turangʻil, tol, chingʻil) oʻsadi, daryo va koʻl
boʻylari qamishzor. Togʻ etagi tekisliklari
va togʻ oldilarida efemer va efemeroidlar.

---

togʻ yon bagʻirlarida butalar (naʼmatak,
zirk va boshqalar), yovvoyi mevali
daraxtlar oʻsadi. Togʻlarning oʻrta
mintaqasi igna bargli oʻrmonlar bilan
qoplangan, togʻ tepalari subalp va alp
oʻtloklaridan iborat.