Qurilish materiallari korxonalar iqtisodiyoti

Obyektlarni foydalanishga tayyor holda (“kulf-kalit”gacha) topshirishda buyurtmachining funksiyalari bosh pudratchiga berilib, u qurilishni boshidan boshlaydi va obyektni buyurtmachiga uzil-kesil tugallangan holatda topshiradi. Qurilishning bunday usuli uy-joy qurilishida juda keng tarqalgan.

2.3. Qurilishning moddiy-texnik bazasi va uning taraqqiyot istiqbollari

Qurilish moddiy ishlab chiqarish tarmog’i sifatida faqat mahsulot ishlab chiqaribgina qolmay, balki buning uchun u yoki bu turdagi resurslarni iste’mol qiladi yoki foydalanadi ham. Mavjud ma’lumotlarga ko’ra, qurilish materiallari sanoati mahsulotlarining 80 foizi, yog’och materiallarining taxminan yarmi, metall proqatining 20 foizdan ko’prog’i, mashinasozlik sanoati mahsulotlarining 10 foizdan ko’proq qismi qurilishda foydalaniladi. Qurilish xarajatlari tarkibida transport sarf-xarajatlarining qiymati 20-25 foizni tashkil qiladi. Boshqacha qilib aytganda, qurilishga xalq xo’jaligi tarmoqlarining deyarli barchasi xizmat ko’rsatadi.

Qurilishning moddiy-texnik bazasini rivojlantirishda qurilish materiallari sanoati alohida o’rin tutadi. Bu tarmoqdagi korxonalar sement, ohak, gips, g’isht, shisha, qoplama va issiklik o’tkazmaydigan materiallar, turli to’ldirmalar ishlab chiqaradi. 1999 yil oktyabr oyining o’zida respublika bo’yicha 270 ming tn sement, taxminan 50 ming m³ yig’ma temir-beton konstruksiya va detallar, 523 ming m² deraza shishasi (qalinligi 2 mm), 15 ming m² linoleum, deyarli 3 mln. m² qoplama materiallar, 47 ming m² ga yaqin keramik (glazurlangan) plitalar va boshqa materiallar ishlab chiqarilgan.

Kapital qurilishda ayrim turdagi materiallar iste’molining solishtirma ulushi juda kattadir. Masalan, taxminan 80% sement, deraza oynasi - 50%, yog’och materiallar - 35-40%, qora metallar proqati - 20%, yumshoq qoplama materiallar - deyarli 70% iste’mol qilinadi.

Murakkab foyizlarning ikkinchi funksiyasi –to`lovlar annuitetining kelajakdagi qiymatining omili boshqacha qilib aytganda davr bo`yicha _n birlikni to`plash.

Annuitet – bir biridan bir xil vaqt oralig`ida qolib ketayotgan teng qiymatli to`lovlar tushumlar seriyasi.

Yil yakunida bir marta amalga oshiriladigan to`lovlarda (tushumlarda) odatiy annuitetning kelajakdagi qiymatining hisob kitobi quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi.

Bu yerda: PMT – to`lov tushum odatda annuitet to`lov

- yil yakunida bir marta amalga oshiriladigan to`lovlarda (tushumlarda) davr bo`yicha pul birligining to`planish omili.

Misol: Agar qurilish korxonasining hisobda har oy 100 000 so`m tushirib borilsa,oltinchi oyning yakunida yillik16% keltiradigan hisobda qanday qiymat to`planishi aniqlanishi talab etiladi.
Berilgan:

PV = 100 000so`m

i = 16%

n = 0.5

k = 12

FV=?