Raqamli iqtisodiyot nega kerak va u nima beradi?

Raqamli iqtisodiyot nega kerak va u nima beradi?
Raqamli iqtisodiyot deganda, faqatgina Blokcheyn (Blockchain) texnologiyasini va ulardan xalqaro moliya bozorlarida foydalanish masalalarini yoki kriptovalyutalarni tushunish kerak emas. Raqamli iqtisodiyot (Digital Economy) deganda, raqamli kommunikatsiyalar, IT yordamida olib boriladigan iqtisodiyot tushuniladi. Deputat Nodir Jumayev bu boradagi mulohazalarini bayon etdi.

Jahon bankining “Raqamli dividendlar” nomli tadqiqoti xulosalari mamlakatlar iqtisodiyotini rivojlantirishda raqamli iqtisodiyotning naqadar dolzarb va muhim masala ekanligini ko‘rsatadi. Xususan, internet tezligining 10 foizga o‘sishi mamlakat YaIM o‘sishiga olib keladi. Rivojlangan davlatlarda bu ko‘rsatkich 1,21 foizni tashkil etsa, rivojlanayotgan mamlakatlarda 1,38 foizga teng. Demak, internet tezligi 2 barobar oshadigan bo‘lsa, YaIM hajmi 13-14 foiz ortishiga erishish mumkin.

Jahondagi globallashuv sharoitida tashqi migratsiya, xalqaro savdo va kapitallar harakati, turizm, xorijiy investitsiyalar, IT rivojlanishi mamlakatlarning iqtisodiy o‘sish sur’atlariga ta’sir etadi. Yangi O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida ochiqlik, xalqaro iqtisodiy-siyosiy aloqalarning rivojlanishi yurtimizda sanoat tarmoqlarini modernizatsiya qilish, texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlash imkoniyatlarini yuzaga keltirdi. Bunga mamlakatimiz tashqi savdo hajmining o‘sishini misol qilib keltirish mumkin. “Elektron hukumat”, “Elektron boshqaruv”, “Telekommunikatsiya”, “Internet”, “Veb-sayt” kabi ko‘plab iboralar hayotimizning ajralmas bo‘lagiga aylandi. IT kundalik hayotimizning barcha sohasini qamrab olmoqda.

Raqamli iqtisodiyot rivojlangan davlatlarda YaIM hajmi ham, YaIMning aholi son boshiga ulushi ham yuqoridir. Shu jihatdan, davlatimiz rahbarining bu masalaga katta e’tibor qaratishi bir maqsadni ko‘zlaydi, u ham bo‘lsa, birinchidan, aholining yashash darajasini yuksaltirish, ikkinchidan, aholining real daromadlarini oshirish va xalqimizni rozi qilishdir.
Ekspertlarning fikricha, 2020 yildan boshlab yirik banklarning qariyb 30 foizidan ortig‘i o‘zlarining ish faoliyatida blokcheyn texnologiyasidan foydalanishni boshlab yuborishdi. Bunga blokcheyn texnologiyasining nisbatan endigina yaratilganiga qaramasdan, uning mavjud biznes jarayonlardagi inqilobiy o‘zgarishlarni qamrab olgani moliya bozorlari ishtirokchilari orasida ulkan qiziqish uyg‘otganini sabab qilib ko‘rsatish mumkin.

Ma’lumki, bugungi kunda raqamli iqtisodiyot qo‘shimcha qiymat yaratishda ham muhim ahamiyat kasb etmoqda. Turli xil algoritmlar, jarayonlar va raqamli axborotlar korporativ biznesning strategik rivojlanishida asosiy hal qiluvchi kuchga ega bo‘lmoqda. Raqamli nomoliyaviy omillar banklarning raqobatbardoshligini belgilab bermoqda, samaradorligiga ta’sir ko‘rsatyapti.

Raqamli texnologiyalar rivojlanishi oxir-oqibat nomoddiy aktivlar, ya’ni fizik jihatdan mavjud bo‘lmagan nomonetar aktivlar oshishiga olib kelmoqda. Masalan, 1975 yilda Amerikaning yirik korporatsiyalari nomoddiy aktivlari 17 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2019 yilga kelib, bu ko‘rsatkich 85 foizdan ortdi. Aniqroq tushuntiradigan bo‘lsak, buxgalteriya balansidagi moddiy va nomoddiy aktivlar o‘rni almashdi.

Raqamli aktivlar — bu moliyaviy hisobotlarni tuzishda hisobga olinadigan raqamli shakldagi nomoddiy aktivlardir.
Toshkentda raqamli iqtisodiyotni rivojlantirishga oid xalqaro konferensiya bo‘lib o‘tadi
Jahonning mashhur “McKinsey” ekspertlarining baholashi bo‘yicha, bugungi kunda jahon YaIMning qariyb 10 foizi raqamli aktivlarga to‘g‘ri keladi, shu bilan birga, ularni ishlab chiqish sur’ati jahon iqtisodiy o‘sishining 30 foiziga teng. Raqamli aktivlarning rivojlanishi akselerator (tezlashtiruvchi) harakatiga o‘xshaydi.
O‘z navbatida, raqamli aktivlar rivojlanishida ijtimoiy tarmoqlarning o‘rni muhim. Ijtimoiy tarmoqlar raqamli biznesning taraqqiy etishiga ham keng imkoniyatlar yaratib beradi.
Raqamli iqtisodiyotning zamonaviy ko‘rinishi sifatida mobil to‘lov tizimlarini ko‘rsatish mumkin. Bunda hammamizga ma’lumki, mijozlarning smartfonlari bankdagi hisob raqamlarga bog‘langan bo‘ladi. Bu esa mijozlarga onlayn xaridlarni amalga oshirish, mobil qurilmalar yordamida pul mablag‘larini erkin o‘tkazish imkonini beradi.
To‘lov tizimlari va bank axborot tizimlari raqamli aktivlardan keng foydalanadi. Raqamli aktivlarning asosiy komponentlari sifatida intellektual mulk ob’yektlari hisoblanadi. Intellektual faoliyat natijalariga egalik huquqiga faqatgina kompaniya ega bo‘ladi. Bunday aktivlarga misol qilib, ixtiro patentlar, kompyuter dasturlariga mutlaq huquq va ma’lumotlar bazasini keltirish mumkin.
Hozirda raqamli aktivlar bilan birga, raqamli aktivlarni boshqarish tizimi ham tez sur’atlarda rivojlanmoqda.
2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasini “Ilm, ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili”da amalga oshirishga oid davlat dasturi to‘g‘risida
Raqamli aktivlar bo‘yicha global ishtirokchilar sifatida “North Plains Systems Corporation”, “Open Text Corporation”, “Widen”, “Net Xposure, Inc.”, “Media Beacon, Inc.”, “Hewlett-Packard Company”, “WebDAM” kabi yirik xalqaro korporatsiyalarni misol qilib keltirish mumkin.
Raqamli aktivlarni boshqarishda axborot xavfsizligini ta’minlash muhim omil sanaladi. Bunda asosiy e’tibor raqamli ma’lumotlarga ruxsatsiz kirish, ularni axborot vositachilaridan himoya qilgan holda xavfsizligini ta’minlash va axborotlar uzatishning soddaligini ta’minlashga qaratilishi lozim.
Raqamli aktivlarni boshqarishning muhim muammolaridan biri — bu ularning huquqiy himoyasidir. Ta’kidlash lozimki, qisqa vaqtlarda va originaldan kamroq xarajat qilib raqamli aktivlar nusxasini yaratish hamda ishga tushirish mumkin. Bu, albatta, raqamli aktivlarning umumiy daromadiga ta’sir qiladi. Raqamli aktivlarni boshqarishda bulutli texnologiyalardan foydalanish asosiy shartlardan bo‘lib, texnik, huquqiy va tashkiliy jihatdan axborotlar himoyasi bo‘yicha usullarni ishlab chiqish hisoblanadi.
Raqamli aktivlarning rivojlanishini raqamli tijoratning rivojlanishisiz tasavvur qilish qiyin. Raqamli tijorat esa, sodda va ishonchli raqamli to‘lov tizimlarini yaratishni talab etadi. Birinchi “onlayn” to‘lov tizimlariga xizmat ko‘rsatishda aholi o‘rtasida keng tarqalganligi sababli kredit va debet kartalaridan foydalanilgan. “Visa” va “Master Card” kredit kartalari emitentlari sotuvchilardan axborot almashinuvida yuqori xavfsizlik choralarini ko‘rish shartlarini talab etishgan.
Jahonda ro‘y berayotgan so‘nggi trendlarni o‘rganish foydadan xoli bo‘lmaydi. Chunki dunyoda buxgalteriya balansidagi moddiy va nomoddiy aktivlar o‘z o‘rnini jadal almashtirishi davrida biz ham asosiy e’tiborni faqat mahsulotlar eksportiga qaratmasdan, balki nou-xau, blokcheyn texnologiyalari faoliyatini zamonga hamohang ravishda o‘rganib, raqamli iqtisodiyot imkoniyatlaridan keng foydalanishni yangi bosqichga olib chiqishimiz maqsadga muvofiq, deb hisoblaymiz.
Yana bir jihatga to‘xtalib o‘tish zarur. Prezidentimiz raqamli iqtisodiyotni rivojlantirishni ustuvor vazifa sifatida belgiladi. Buning sababi O‘zbekiston iqtisodiyotining yuqori sur’atlarda o‘sishini ta’minlash bilan birga, aholi ilmini, qarashlarini zamon bilan hamnafas qilish, qolaversa, mamlakatimizning xalqaro maydonda integratsiyasini tezlashtirish va natijada O‘zbekistonni demokratik, iqtisodiy jihatdan taraqqiy etgan davlatlar qatoriga qo‘shishdan iboratdir.
Bu inqilobiy yondashuv faqatgina buyuk iqtisodiy sakrashlar orqali xalqning turmush darajasini oshirish, aholi farovonligiga birinchi darajali masala sifatida qarash — haqiqiy xalqparvar yetakchiga xosdir.


Vikipediya, Eter, Litecoin, Monero, Faircoin ... allaqachon jahon iqtisodiy tarixining asosiy qismlari. blok zanjiri, hamyon, Ishning isboti, Bahsning isboti, Hamkorlikning isboti, aqlli shartnomalar, atom almashinuvi, chaqmoq tarmog'i, Birjalar, ... biz bilmasak, bizni bir qismiga aylantiradigan yangi texnologiya uchun yangi lug'at. savodsizlikning yangi toifasi 4.0.
Bu bo'shliqda biz kriptovalyutalar haqiqatini yaxshilab tahlil qilamiz, biz eng ajoyib yangiliklarga sharh beramiz va dunyoning markazlashtirilmagan valyutalar sirlarini, blokcheyn texnologiyasini va uning deyarli cheksiz imkoniyatlarini hamma uchun mavjud bo'lgan tilda ko'rsatamiz.
Blockchain nima?
Blockchain o Blockchain - XXI asrning eng buzg'unchi texnologiyalaridan biri. Fikr oddiy ko'rinadi: bir xil ma'lumotlar bazalari markazlashtirilmagan tarmoqda tarqatiladi. Shunday bo'lsa -da, bu yangi iqtisodiy paradigma asosi bo'lib, bu ma'lumotlarning o'zgarmasligini kafolatlash, ma'lum ma'lumotlarga xavfsiz tarzda kirish, bu ma'lumotlarni deyarli buzilmas qilish va hatto aqlli shartnomalar tuzish imkoniyatini beradi. shartlar insoniy muvaffaqiyatsizlikka uchragan holda bajariladi. Albatta, kriptovalyutalarni yaratishga ruxsat berish orqali pulni demokratlashtirish.
Kripto valyutasi nima?
Kriptovalyuta - bu elektron valyuta, uning chiqarilishi, ishlashi, operatsiyalari va xavfsizligi kriptografik dalillar orqali yaqqol namoyon bo'ladi. Blockchain texnologiyasiga asoslangan kriptovalyutalar markazlashmagan pullarning yangi shaklini ifodalaydi hech kim hokimiyatni qo'llamaydi va biz hozirgacha ma'lum bo'lgan pullar kabi ishlatilishi mumkin. Kriptovalyutalar talab va taklifga, foydalanishga, shuningdek ulardan foydalanadigan va atrofidagi ekotizimni quradigan jamiyatning qo'shilgan qadriyatlariga asoslanib, foydalanuvchilar ishonchi beradigan qiymatga ega bo'lishi mumkin. Kriptovalyutalar bu erda qolish va hayotimizning bir qismi bo'lish uchun.
Asosiy kriptovalyutalar
Bitcoin Bu o'zining Blockchain -dan yaratilgan birinchi kriptovalyuta edi va shuning uchun u eng mashhur hisoblanadi. Bu to'lov vositasi sifatida yaratilgan bo'lib, u foydalanish uchun qulay, tezkor, xavfsiz va arzon. Uning kodi ochiq manbali bo'lgani uchun uni boshqa xususiyatlarga ega bo'lgan kriptovalyutalarni yaratish uchun ishlatish mumkin va o'zgartirish mumkin. Litecoin, Monero, Peercoin, Namecoin, Ripple, Bitcoin Cash, Dash, Zcash, Digibyte, Bytecoin, Ethereum… Ulardan ba'zilari bor, lekin minglab. Ba'zilar axborotni, ma'lumotlarni va hatto ijtimoiy munosabatlarni qayta ishlash usullarini o'zgartiradigan texnologiyalar bilan bog'liq juda katta loyihalarga aloqador. Hatto hukumatlar o'zlarining iqtisodiy muammolarini taxmin qilingan hal qilish uchun chiqarganlari ham bor, masalan Petro Venesuela hukumati tomonidan chiqarilgan va neft, oltin va olmos zaxiralari bilan ta'minlangan. Boshqalar-bu anti-kapitalistik xarakterga ega bo'lgan kooperativ harakatlarning valyutasi va ular post-kapitalistik davrga o'tish uchun iqtisodiy ekotizimlarni quradilar. yarmarka tangalari. Ammo kriptovalyutalar haqidagi iqtisodiy g'oyalardan ko'ra ko'proq narsa bor: ijtimoiy tarmoqlar ular o'zlarining kriptovalyutalari, tarmoqlari bilan eng yaxshi hissalarini qaytaradilar fayllarni joylashtirish markazlashtirilmagan, raqamli aktivlar bozori… Imkoniyatlar deyarli cheksiz.
Hamyon yoki hamyon
Kriptovalyutalar olami bilan o'zaro aloqani boshlash uchun sizga dasturiy ta'minotning kichik bir qismi kerak bo'ladi, u yoki bu kriptovalyutani qabul qilish va yuborish uchun xizmat qiladigan dastur. Hamyonlar, sumkalar yoki elektron hamyonlar Blockchain yozuvlarini o'qing va ular qaysi buxgalteriya yozuvlari ularni belgilaydigan yopiq kalitlarga tegishli ekanligini aniqlaydilar. Boshqacha aytganda, bu ilovalar sizniki qancha tanga ekanligini "biladi". Ularni ishlatish juda oson va ularning ishi va xavfsizligi bilan bog'liq asoslar tushunilgandan so'ng, ulardan foydalanadiganlar uchun haqiqiy bank bo'ladi. Elektron hamyon qanday ishlashini bilish, bu erda bo'lgan kelajakka qarama -qarshi turish uchun juda muhimdir.
Konchilik nima?