Reja: 1 Neft va gazni temir yo’l orqali tashishni tashkil qilish

1-§. Neft va gazni temir yo’l orqali tashishni tashkil 
qilish
1.1) Neft va neft mahsulotlarini tashish
Transport qilish usullari ichida eng muhim usullardan biri 
albatta temir yo’l transporti hisoblanadi. Bu usul neft va neft 
mahsulotlarini tashishni 40% ini tashkil qiladi.Bu mahsulotlar 
asosan sisternalarda, bochkalarda va konteynerlar-da tashiladi. 
Asosan sisternalarda tashiladi. Sisternalar 25,50, 60, 90 va 120 
tonnali bo’ladi. Bizda ko’p hollarda 60 va 90 t li sisternalar 
foydalaniladi.
Vagon-sisterna universal to‘kuvchi asbob, saqlovchi prujinali 
klapan, lyuk va narvon bilan jihozlangan. Saqlovchi klapan 
sisternaning yuqorisida joylashgan bo‘lib, sisterna ichidagi bosimni 
moslab turadi. Lyuk (mo‘rkon) ham sisternaning yuqori qismida 
joylashgan. Undan ta’mirlash, tozalash hamda mahsulotlarni quyish 
va ularni isitish jarayonlarini amalga oshirishda foydalaniladi. 
Universal to‘kuvchi asbob (d-200 mm) sisternaning pastki qismida 
joylashgan bo‘lib, u orqali mahsulot oqizib olinadi.
O‘rnatilgan to‘kuvchi asboblarning konstruksiyalari turlicha 
bo‘lib, ayrimlari isituvchi moslamalar bilan ham jihozlangan. 
Masalan, universal to‘kuvchi-quyuvchi asbob mahsulotlarni 
isitmasdan to‘kishga mo‘ljallangan. Mahsulotlarni isitib to‘kish uchun 

---

suv bug‘i va elektr energiyasi bilan isitishga mo‘ljallangan 
to‘kuvchi-quyuvchi asboblar ishlatiladi.
Yuqori qovushqoqli va yuqori haroratda qotuvchan neft va neft 
mahsulotlarini tashuvchi vagon-sisternalar tashqi isituvchi «ko‘ylak» 
(rubashka) yoki ichki isituvchi moslamalar bilan jihozlangan bo‘ladi. 
Yuqori qovushqoqli neft va neft mahsulotlarini isitish 
vagon-sisternalarning ichida o‘rnatilgan isituvchi quvur seksiyalariga 
suv bug‘ini haydash orqali amalga oshiriladi. Hosil qilingan harorat 
kamaymasligi uchun sisternaning tashqi yuzasi issiqlik izolatsiya 
qoplamasi bilan o‘ralgan bo‘lib, uning yuzasi metall qavati bilan 
qoplangan bo‘ladi. Bunday vagon-sisternalar maxsus «Termos» 
sisternalari deb ham ataladi. Bundan tashqari vagons isternalar 
ichidagi mahsulotlarni isitish ularning tashqi yuzasida hosil qilingan 
bug‘ «ko‘ylagi» yordamida amalga oshiriladi. Isituvchi «ko‘ylak» 
sisternaning pastki qismi (yarmigacha)ga o‘rnatilgan bo‘lib, unga suv 
bug‘i beriladi.

---