Reja: Elektron haqida umumiy tushuncha

MAVZU: Elektron va uning zaryadi. Tranzistorlar markasi.

Reja:

1. 
   Elektron haqida umumiy tushuncha.
   
2. 
   Elektron zaryadi va unga doir ma’lumotlar.
   
3. 
   Tranzistorlar markasi.
   

Elektron haqida umumiy tushuncha.
Elektron - manfiy zaryadlangan barqaror elementar zarracha. Barcha moddalarning atomlaridagi elektron qobiqlar elektronlardan tashkil topgan. Elektron zaryadi elementar, deb qabul qilinadi va u −1,6021892(46)×10−19 Klga teng.

Elektron (elektron...) — fizika fanida birinchi kashf qilingan, eng kichik elektr zaryadga ega boʻlgan elementar zarra. E.ni 1897-yilda ingliz fizigi J. J. Tomson kashf etgan. E. har qanday atom tarkibidagi manfiy zarralardan iborat. Neytral atomda E.lar soni yadrodagi protonlar soniga teng .

Elementar zarracha (boshqa nomlari:fundamental zarracha, elementar zarra) parchalanishi mumkin boʻlmagan yoki parchalana olishi isbot etilmagan zarrachadir. Standart modelda kvark, lepton va kalibr bozonlar elementar zarracha, deb koʻriladi.
Atom (qadimgi yunoncha: ἄτομος – atomos – boʻlinmas) – kimyoviy elementning barcha xossalarini oʻzida mujassamlashtirgan eng kichik zarrasi.
Kulon (c, kl) — Xalqaro birliklar tizimi SIda elektr zaryad va elektr induksiya birligi. Kl bilan belgilanadi. 1) 1Kl — tok kuchi 1A boʻlganda oʻtkazgichning koʻndalang kesimidan 1 s ichida oʻtayotgan elektr zaryad miqdoriga teng. Sh. O. Kulon sharafiga qoʻyilgan. 1Kl~3109SGSE birligi = 0,1 SGSM birligi; 2) 1Kl ga teng erkin zaryad joylashgan berk konturdan oʻtayotgan elektr induksiya oqimiga teng. 1Kl=4l-3109 SGSE birligi =0,4te SGSM birligi.[1]
 Elektron yadro atrofida aylanma harakat qilayotganda oʻz energi-yasini yoʻqotmaydi.II postulat. Elektron yadro atrofida faqat barqaror orbitalardagina aylani-shi mumkin.Shpostulat. Elektron energiyasi kat-ta boʻlgan barqaror orbitadan energiyasi kichik boʻlgan orbitaga oʻtganda ortiqcha energiyasini yorugʻlik nuri, kvant (fo-ton), ya’ni h v sifatida chiqaradi. Bor nazariyasi faqat

vodorod va vo-dorodga oʻxshagan atomlar uchungina yaroqlidir. Biroq zaryadlari soni koʻp boʻlgan elementlarning kvant nazariyasi – kvant mexanikani yaratishda Borning atom nazariyasi boshlangʻich qadam boʻlib xizmat qildi. Kvant mexanika N. Bor, V. Geyzenberg, L. de-Broyl, M. Born, A. P. Dirak va boshqa tomonidan yaratildi.Atom fizikasi fizikaning yangi boʻlimi boʻlib, yangi kashfiyotlar bilan boyib bormoqda. Atom fizikasining asosiy boʻlimlari – atom nazariyasi, atom (optik) spektro-skopiya, rentgen spektroskopiyasi, radio-spektroskopiya, lazer spektroskopiyasi, atom va ion toʻqnashishlari fizikasidan iborat. Atomning barcha holat harakte-ristikalarini mukammal aniqlash Atom fizikasining eng muhim vazifasidir. Bunda atom energiyasi qiymatlari – energiya satqi, harakat miqdori momentlarining qiymatlari va atom holatini ifodalovchi boshqa miqdorlar aniqlanadi. Atom tuzilishini batafsil tekshirishda qoʻlga kiritilgan nati-jalardan fizikaning koʻpgina boʻlimlaridagina emas, balki kimyo, astrofizika va boshqa fan sohalarida ham juda koʻp foydalaniladi. Spektral chiziqlarning kengayishi va siljishini oʻrganish muhit (suyuklik, kristall)ning ma’lum qismidagi maydonlar va uning holati haqida fikr yuritishga im-kon beradi. Elektron zaryad zichligining taqsimlanishini va tashqi kuchlar ta’si-rida uning qay tariqa oʻzgarishini bi-lish atom hosil qilishi mumkin boʻlgan kimyoviy bogʻlarni, kristall panjarasidagi ion harakatini aniqlash uchun juda muhimdir.