Reja; I kirish II asosiy qism

_Reja;
I KIRISH
II ASOSIY QISM
2.1 Yorug’lik nurining fotonlar nazariyasiga talqin qilinishi
2.2 Yorug’lik bosimini tajribada o’rganish
2.3 Yorug’lik bosimining bazi bir kosmik hodisalardagi ro’li
2.4 Mandelshtam-Brillyuen effеkti
2.5 Kоmptоn effеkti
III Xulosa
IV Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish
Yorug’lik nurining tarqalishi uni ifodalab beradigan asosiy ikkita nazariya bo’lib bular, Gyugensning to’lqin nazariyasi va Nyutonning zarra nazariyasi hisoblanadi.
Yorug’lik nuri qanday tarqalishi rang hosil bo’lishi ko’rish kabi bir qator tushunchalarni ifodalash uchun bir qancha olimlar o’zlarining nazariyalarini yaratishdi.Bularning ichida Nyuton yaratgan zarracha nazariyasiga to’xtaladigan bo’lsak.Yorug’lik nuri bu uning energiyasini tashuvchi zarralar oqimidan iborat bo’lib ular faqat haraktda mavjuddir deyiladi.Bundan ko’rinadiki zarracha biron tezlik bilan borib jismlar bilan tasirlashishi natijasida u sirtga albatta zarra berishi kerak degan hulosa chiqib keladi.Haqiqatdan ham bu bosim bor yo’qligini aniqlash uchun bir qancha tajribalar olib borilgan bo’lib ulardan biri Lebedov tajribasi hisoblanadi.U yorug’lik nuri zarra bo’lib to’siqqa urilgan vaqtda yaltiroq sirtlardan qaytishi qora sirtlarda esa yutilishidan bosimlar farqi yuzaga kelishini amaliyotda qo’llab ko’rmqochi bo’ldi.Buning uchun yengil aylanuvchi o’qqa ikkita yaproqchalarni iladi.Ularning ikki tarafi ikki xil qaytarish koefitsiyentiga ega bo’lgani sababli ular aylanishi kerak edi.Tajriba natija berdi lekin bu natija nazariyaga teskari bo’lib yaproqchaning qora tarafiga aylanadi.Shunday bo’lsa ham tajriba yorug’lik bosimi borligini isbotlab berdi.Ularning teskari aylanishiga sabab esa o’sha sirtlarga ko’zga ko’rinadigan nurlardan boshqa sohadagi nurlarning yutish koefitsiyenti harxilligidir.Yani ko’zga ko’zga ko’rinadigan nurlardan boshqa infraqizil ultrabinafsha sohadagi nurlar ham unga bosim berishidir.
Undan oldingi olimlar quyosh yonidan o’tgan kametalarning dumi egrilanishiga sabab yorug’lik bosimiligini shu paytlar taxmin qilib ketishgan.