Reja: I. Kirish II. Asosiy sahifa

II.Menejmentning tashkiliy tuzilishi haqida tushuncha 

 

M en ejm en tn in g tarkibiy tuzilishi deganda m enejm ent b o 'g 'in lari 

Va bosqichlari m iqdori va tarkibi tushuniladi. M enejm ent tashkiliy Tu 

zilish in in g oddiy va tu sh u n arli bo'lishi u n in g ish qobiliyati yuqori 

bo'lishini kafolatlaydi, y a ’ni m en ejm en t tashkiliy tuzilrnasida Bosqich 

va b o 'g 'in la r q an ch a kam b o 'lsa, b o sh q aru v sh u n ch alik Sam 

arali bo'ladi.M enejment bo‘g‘m lari – bu b itta yoki bir-qancha 

vazifalarni Bajaruvchi m ustaqil tarkibiy unsurlar, tuzilm a elem entlari, 

ularning Bo'linm alari va b o sh q aru v ap p aratid a ishlovchilardir. 

Menejment bosqichlari – bu boshqaruvning biror darajasidagi m a ’lum 

b o 'g 'in lar yig'indisi. Shu belgisiga k o 'ra m en ejm en tn in g Tashkiliy 

tuzilm alari – ko'p bosqichli (ko'p bo'g'inli), uch, ikki Bosqichli (b o 'g 'in 

li) bo'ladi. B osq ich lar va b o 'g 'in la r o 'rta sid a g i Aloqa vertik al va g 

o rizo n tal bo'lishi m um kin. V ertikal b o 'g 'in la r Ra h b a rla r va u 

larg a b o 'y su n u v c h ila r o 'rta sid a g i m u n o sab atlarn i, 

Gorizontal aloqalar m en ejm en tn in g te n g huquqli b o 'g 'in va 

unsurlari o 'rtasid ag i m u n o sab atlarn i bildiradi.Iqtisodiyot 

boshqaruv tashkilotlari yuqori, quyi, te n g huquqli Tash k ilo tlarg a 

bo'linadi. Yuqori tash k ilo tlar respublika va tarm oq B o sh q aru v tash 

k ilo tlarig a ajratiladi.U m u m d a v la t b o sh q a ru v ta sh k ilo tla ri 

ishlab c h iq a rish n in g tu r -Li ta rm o q la rin i b irla sh tira d i. U m u 

m d a v la t b o sh q a ru v ta s h k ilo tlari R esp u b lik a K o n stitu siy a 

sig a a so sla n g a n holda faoliyat yuritad i.M illiy xo'jalikni bosh q arish 

n in g u m um davlat tashkilotlari qonun Chiqaruvchi, ijro etu v ch i va 

sud tash k ilo tlarig a bo'linadi. QonunChiqaruuchi oliy tashkilot – 0 

‘zbekiston R espublikasi O liy M ajlisidir. U x o ‘jalik faoliyatini tartib g a 

soluvchi qonun, qonuniy aktlarni tasdiqlaydi. D avlat rejalari va 

budjetining bajarilishi haqida hisobot- 

 

 

 

---

Ni m uhokam a qilib tasdiqlaydi, iqtisodiyotni boshqarishning ijroiya 

Tash kilotlarini shakllantiradi.M illiy x o ‘jalikni b o sh q arish n in g 

ijroiya ta sh k ilo tla rig a u m u -M iy, tarm oq va m axsus vakolatga ega 

tashkilotlar kiradi. U m um iy Vakolatga ega ijroiya tashkilotlariga O 

'zbek isto n R espublikasi Vazirlar M ahkam asi, Q oraqalp o g 'isto n R 

espublikasi V azirlar K engashi Va hokim liklar kiradi. M ax su s vakolatli 

tash k ilo tlar tarm oqlararo X u su siy atg a ega vazifalarni bajaradilar. U 

lar qatoriga vazirliklar va D avlat qo'm italarini kiritish m um kin.U m um 

davlat boshqaruv tashkilotlarining asosiy vazifalari: fantexnika 

taraqqiyotining asosiy yo'nalishlarini belgilash, tabiiy m uhitni m 

uhofaza qilish, pul va kredit tizim iga rahbarlik qilish, soliq va Darom 

adlarni belgilash, hisob va sta tistik a n i tashkil etish, narx, Ta ’riflar 

belgilash, milliy xo'jalik tarm oqlariga rahbarlik qilish.O 'zb ek isto n R 

espublikasi V azirlar M ahkam asin in g doim iy ish Yurituvchi 

tashkilotlari faoliyati tarm oqlararo ilm iy-texnikaviy ishlarga rahbarlik 

qilish, fan-texnika sohasida tanlov, ko'ngilli asosda Ishlarni tashkil etish 

kabi vazifalarni bajaradi.Respublika to v ar birjalarining asosiy vazifasi 

korxonalar bilan Ham korlikda m in taq ad a m oddiy-texnikaviy ta ’m in 

o tn in g barqaror Va sam arali tizim ini tashkil etish, iste ’molli va ishlab 

chiqaruvchilar o 'rta sid a barq aro r m intaqaviy aloqalarni o 'rn a tish , 

m ah su lo t Y e tk a z ib b e rish n i n a z o ra t qilish, k o rx o n a la rg a u 

larn i m oddiyte x n ik a v iy t a ’m in la sh d a k o 'm a k b e rish d a n ib 

o ra td ir. M oddiyte x n ik a v iy t a ’m in o t ta sh k ilo tla ri x o 'ja lik 

hisobi a so sid a ishlab Chiqarish vositalarini so tishning ko'p tarm oqli 

savdosini ta ’m inlash Va m oddiy resurslardan m aqbul foydalanishga 

rahbarlik qiladi.Moliya vazirligi va uning joylardagi tashkilotlari davlat va 

korxonalar m anfaatlarini him oya etish g a asoslangan b u tu n lay yangi 

Moliyaviy siyosatni am alga oshiradi, xo'jalik y u ritish sam arad o rligini 

so'm bilan nazorat etishni ta ’m inlaydi, shirkat va individual        

Mehnat faoliyatini m oliya-kredit vositasida tartibga solish bo'yicha 

Choralarni belgilaydi, aholi darom adlaridan soliq olish, bozor 

iqtisodiyotiga mos ish usullari va shakllarini joriy etadi, budjet 

tashkilotlari Faoliyatini m oliyalashtirish tizim ini o'zgartiradi, uni  

iqtisodiy m e’yor Va norm ativlar asosida tashkil etadi, ish sifatini 

---

oshirishni iqtisodiy Rag'batlantirish va ajratilgan mablag'lardan maqbul 

ravishda foydalanishni iqtisodiy rag'batlantirish usullarini k eng 

qo'llashni ta ’minlaydi.Respublika M ark aziy banki iq tiso d iy o td ag i b 

arch a k redit va Hisob kitob m u n o sab atlarin i tash k il etu v ch i va ta 

rtib g a soluvchi Bosh bankdir.T ijo rat banklari tizim i faoliyati to 'liq x o 

'jalik hisobi va o'zo'zini m oliya bilan ta ’m inlash asosiga o'tkaziladi.    

Mehnat va ijtimoiy m a sa la la r bilan sh u g 'u lla n u v c h i d av lat Ta 

sh k ilo tla ri va u la rn in g jo y lard ag i b o 'lin m alari to 'liq bandlikni, 

Band b o 'lm a g a n m e h n a t re su rsla rin i q a y ta ta y y o rla sh va 

kasb O 'rg atish , kadrlarga bo'lg an talabni qondirishni ta ’m inlaydilar.R 

e sp u b lik a v a z irlik la ri re s p u b lik a h u d u d id a g i k o n s e rn la r, 

Tarm o q larn i b o sh q arish n i am alg a oshiradi. T arm oqni b o sh q 

arish Tizim ig a yakka rah b arlik aso sid a ish y u ritu v ch i v azir 

boshchilik Qiladi. U qo'l ostidagi vazirlik va u n g a qarashli korxonalar 

faoliyatiga Sh ax san javo b g ard ir.H a r bir vazirlikda tarm o q n i b o sh 

q a rish n in g m uhim m asalalarini kollegial ravishda ko'rib chiqish va 

am alga oshirishga im kon Beruvchi m aslah at tashkilotlari tashkil 

etiladi. B osh m aslahat beruvchi tashkilot – kollegiya bo'lib, u n in g 

tarkibiga vazir o'rinbosarlari, Boshqarm a boshliqlari, korxonalar 

rahbarlari kiradi.Milliy xo'jalik tarm og'i tarkibida ham davlat, ham 

xususiy korxona, firm a, aksiyadorlik jam iy atlari faoliyat yuritadi. K 

orxona, firm a, aksiyadorlik jam iyatlari fan-texnika salohiyatidan sam 

arali foydalanish, ishlab ch iq arish n i k o o p eratsiy alash va u y g 'u n 

la sh tirish Asosida m ah su lo t ishlab chiqarish m aqsadida tash k il 

etiladi. U lar Xo'jalik hisobi asosida san o at, qurilish, tran sp o rt, savdo 

va boshqa So h alard a faoliyat y u ritu v c h i tark ib iy q ism lard an tash 

k il topadi. Tarkibiy qism bankda alohida balans va hisob raqam iga ega 

bo'lishi Va ijara pudrati bo'yicha, x u su siy sohada ish yuritishi m um 

kin.K orxona, firm a, aksiyadorlik jam iyati tarkibiy birlikka qarashli 

Asosiy fond va m ab lag 'larn i biriktiradi, ichki xo'jalik m u n o sab 

atlarini am alga oshirish, tarkibiy birliklar o 'rtasid ag i m unozaralarni 

Hal etish, shuningdek, u larn in g o 'z m ajburiyatlari bo'yicha javobg 

arlik ta rtib in i b elg ilay d i. T ark ib iy birlik q o n u n d a b e lg ila n g a n 

H u q u q doirasida u n g a biriktirilg an m ulkni ta sa rru f etad i, firm a, 

---

Aksiyadorlik jam iy atlari nom idan boshqa tash k ilo tlar bilan sh artnom 

alar tuzadi. Korxona, firm a, aksiyadorlarlik jam iyatlari tarkibiy Birlikka 

o'z nom idan sh artn o m a tu zish va bu sh artn o m a bo'yicha Javobgar 

bo'lish huquqini beradi.K orxonani b o sh q arish korxona to 'g 'ris id a g 

i q o n u n g a aso san Am alga oshiriladi. B u qonunda k o 'zd a tu tilg a 

n tam oyillardan biri B u tu n jam o an in g ham da un in g tashkilotlari m 

uhim qarorlarni qabul Qilish va uni bajarishni nazo rat qilishda ishtirok 

etish yo'li bilan Am alga oshiriladigan o ‘z-o‘zini boshqarish tam oyilidir.