Reja: Ishlab chiqarish xarajatlarining mohiyati va turlari

Kalkulyatsiya obyekti bu, korxonalarda tayyorlangan ayrim mahsulotlar, yarim tayyor mahsulotlar, biron-bir buyurtma turi yoki bajariladigan xizmat turlaridan iborat. Korxona uchun kalkulyatsiya obyektining ro‘yxati avvaldan ishlab chiqiladi va mutasaddi xodimlar tomonidan tasdiqlanadi. Xarajatlar hisobi va kalkulyatsiya qilinishni tashkil qilishda kalkulyatsiya birligini to‘g‘ri tanlash ham katta ahamiyatga ega.
6. Asosiy va umumishlab chiqarish xarajatlarining tarkibi, ularning hisobi va mahsulot tannarxiga o‘tkazish tartibi.

Asosiy ishlab chiqarish xarajatlariga mahsulot ishlab chiqarish texnologik jarayoni bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liq xarajatlar kiradi. Mahhulot tannarxiga qo‘shiladigan 2000-«Asosiy ishlab chiqarish» schotidagi xarajatlar quyidagi subschyotlar bo‘yicha hisob qilinadi.

1. Material xarajatlari.

2. Mehnatga haq to‘lash xarajatlari.

3. Ijtimoiy sug‘urtaga ajratma xarajatlari.

4. Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi.

5. Boshqa xarajatlar.

Bu muomalalarni amalga oshirilishi quyidagicha ko‘rinishda bo‘ladi.

Umumishlab chiqarish xarajatlari – bu asosiy va yordamchi ishlab chiqarish sexlarini boshqarish hamda ishlab chiqarishni tashkil qilish bilan bog‘liq xarajatlardir. Ularga «Xarajatlar tarkibi to‘g‘risidagi Nizom»ga muvofiq «Ich xarakteridagi asosiy fondlar va nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi», ishlab chiqarish xarakteridagi boshqa xarajatlar kiradi.

Umumishlab chiqarish xarajatlarining sintetik hisob 25 va «Umumishlab chiqarish xarajatlari» schyotida yuritiladi. Bu schyotdan korxonaning asosiy va yordamchi ishlab chiqarishlarida xizmat ko‘rsatish sarflari haqidagi ma`lumotlarni umumlashtirish uchun foydalaniladi. Umumishlab chiqarish xarajatlarining analitik hisobi hisob-kitobning jurnal order shaklini qo‘llovchi korxonalarda xarajat moddalari bo‘yicha 12 vedomostda yuritilib, har bir sex uchun alohida ochiladi. Vedomostning oylik jami summasi 10-jurnal orderga ko‘chiriladi.

Hisobot oyi davomida umumishlab chiqarish xarajatlari summasiga «Umumishlab chiqarish xarajatlari» schyotining debeti quyidagi schyotlar krediti bilan korrespondensiyalanadi:

Hisobot oyi oxirida «Umumishlab chiqarish xarajatlari» schyoti quyidagicha buxgalteriya provodkasi tuzish bilan yopiladi.


Umumishlab chiqarish xarakterlari deganda mahsulotning ayrim turlari o‘rtasida bir necha xil usulda taqsimlash tushuniladi. Shulardan eng ko‘p qo‘llanilayotgani bu ishlab chiqarishda band bo‘lgan ishchilarning asosiy ish haqiga mutanosib ravishda taqsimlash usulidir.