Reja: Janubiy Orol bo`yida qadimgi odamlar yashagan makonlar. Zardusht ta`limotining Qorqalpog`iston hududida tarqalishi

Matnazarova Ozoda

Qoraqalpog`iston hududi qadimiy sivilizatsiya markazlaridan biri.

Reja: 1.Janubiy Orol bo`yida qadimgi odamlar yashagan makonlar. 2.Zardusht ta`limotining Qorqalpog`iston hududida tarqalishi.

Janubiy Orol bo`yida qadimgi odamlar yashagan makonlar.

• Aydabol qudugidan 6-8 km g`arbda Jayron quduq sho`rxogi topilgan.Aydabol va Jayron quduqdan topilgan buyumlar va qurollar Ustyurt va Orolbo`yi mezolit qabilalari hayotida baliqchilil va ovchilik muxim axamiyat kasp etgan degan fikirni aytishga imkon beradi.
• Neolid davri makonlari Ustyurtdagi Jayron quduq va Aydabol qudugi atroflaridan ham topilgan.

Ustyurtning shimoli-sharq tomonidagi Buloq,Qo`shbuloq,Beleuli, Churuk,Som,To`qsonboy va boshqa bir qator joylarda 60dan ortiq neolit makonlari borligi aniqlandi.

Amudaryoning Oqchadaryo deltasida Tozobogyob madaniyatiga mansub bronza davri makonlari joylashgan.Hozirgi kungacha ta qadimgi makon tekshirilgan.Ular yarim yerto`lali uy joylardan iborat bo`lib,atrofida qanallar va qadimgi sug`orish maydonlari topilgan.Tozobog`yopliklar orasida dexqonchilik keng tarqalgan.

Qavat-3 makonida bronzadan qurollar yashaydigan ustaxona qoldiqlari topilgan.

• Qavat-3 makonida bronzadan qurollar yashaydigan ustaxona qoldiqlari topilgan.
• Ko`kcha-3 makoni atrofida qadimgi mozorlar qoldiqlari ochilgan.Qabirlardagi o`liklar bukchaytirilib,boshlari g`arbga qaratib qo`yilgan.Skeletlarning bosh suyakgi yo`nidan idishlar va bronzadan ishlangan zeb-ziynat buyumlari topilgan.
• Ko`kcha-15 makonidan 30-50-100 m uzoqlikda joylashgan 10ta yarim yerto`lali uy o`rinlari qazib ochildi.Yerto`lalar to`g`ri burchakli yoki dumaloq shakilga yaqin shakilda qurilgan.

Zardusht ta`limotining Qorqalpog`iston hududida tarqalishi.

• Zardushtiylik dini asoschisi bo`lgan Zardusht ibn Safid Tumonning yoshligi chorvadorlar orasida o`tgan va uning ismi “keksa tuya egasi”,“sariq tuya mingan odam” degan ma’nolarni anglatadi.S.P.Tolstov “Avesto”payg`ambar Zardusht tomonidan Xorazmda yozilgan degan fikirni ilgari suradi.

Zardusht chorvadorlar,urug`-qabila oqsaqollari va cho`ponlardan eshitgan juda ko`plab afsona,rivoyat va voqealar-hodisalar tafsilotlarini chuchli xotirasida saqlab qolgan.

• Zardusht chorvadorlar,urug`-qabila oqsaqollari va cho`ponlardan eshitgan juda ko`plab afsona,rivoyat va voqealar-hodisalar tafsilotlarini chuchli xotirasida saqlab qolgan.
• 77 yil umir ko`rgan (m.a. 589-512).
• Otashparastlik dinini dastlab qabul qilgan va unga sadoqat bilan sig`ingan xorazimliklar bu yangi dunyoqarashni o`z ongiga va kundalik turmushiga chuqur singdirganlar.

Axura-Mazda madxiyalari orasida

• Sen o`sha, kim bizga hayot manbai bo`lgan chorvani dunyoga keltirib , yaratgansan. Chorvaga yaxshi ega kerak.Ushbu yerdagi chorva egalariga men erkin yurirshni va erkin hayyotni ta’min qilaaman” degan so`zlar bor.

Zardushtiylikda murda sog`lom odamlar uchun eng hafli narsa deb ko`rsatilgan.Vafot etganlar jasatini yerga ko`mish,uni yondirish va suvga cho`ktirishga ruxsat berilmagan.Chunki,yer,suv va havo muqaddas sanalgan va ularni doimo toza saqlab turish talab qilingan.

Adabiyotlar:

• Karimob.I.A.“Tarixiy xotirasiz kelajak yo`q”.Toshkent,1998
• Mambetullaev.M,Turbekov.M “Kubla Aral bo`yi xalqlarining riyxinan”.Nukus,1997.1-qism
• Maxmudov.M. “Xorazm-Avestoning vatani” Urganch.2000.