Reja: Tabiiy resurslar klassifikatsiyasi. O’zbekiston tabiiy resurslarining holati. Tabiiy resurslarni oqilona boshqarish. Resurs

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OILY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI BERDAQ NOMIDAGI QORAQALPOQ DAVLAT UNIVERSITETI ”Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti."
Mavzu:Tabiiy resurslar klasifikatsiyasi. Energetika resurslari
Qabulqildi:
Tayorladi:
M.Tursunov B. Alieva
Kenjaeva.G
Reja:
1.Tabiiy resurslar klassifikatsiyasi.
2.O’zbekiston tabiiy resurslarining holati.
3.Tabiiy resurslarni oqilona boshqarish.
1.Resurs so’zi fransus tilidan olingan bo’lib “yashash vositasi”degan ma’noni bildiradi.
Tabiiy resurs deb tabiatda mavjud bo’lgan insonlar tomonidan yaratilmaydigan, insonning hayoti, xo’jalik faoliyati uchun zarur bo’lgan barcha tabiiy resurslar, sharoitlar va jarayonlarga aytiladi.
Yer, yer osti boyliklari, suv, o‘simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy zaxiralar umummilliy boylikdir, ulardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir.
(O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, 55-modda)
2.
O‘rmonlarning maydoni 62 mln. km2 dan 40 mln. km2 (1994) gacha qisqargan.
Hozirgi vaqtda o‘rmonlar maydonining keskin qisqarish jarayonlari davom etmoqda. Sayyoramizning «o‘pkasi» hisoblangan tropik o‘rmonlar minutiga 15-20 gektardan kesilmoqda. Bu jarayonlar biosferadagi barqaror muvozanat holatini izdan chiqarib, ekologik xalokat xavfini kuchaytirishi mumkin. Yangi yerlarni o‘zlashtirish, atrof muhitning ifloslanishi oqibatida o‘nlab o‘simlik turlari yo‘qolmoqda.
Biosfera biomassasining eng katta qismi-98,7 foizi o‘rmonlarda to‘plangan. O‘rmon biotsenozining hamma komponentlari o‘zaro va atrof muhit bilan uzviy bog‘langan.
O‘rmonlarda qimmatli hayvon va o‘simlik turlari jamlangan. Yog‘ochdan inson ehtiyoji uchun zarur bo‘lgan 20 mingga yaqin turli mahsulotlar olinadi.
Birlashgan millatlar tashkiloti (BMT) ning ma’lumotlariga qaraganda, yiliga dunyoda 2,6 mlrd tonna neft, 3,6 mlrd tonna xrom ma’dani, 3-4 mlrd tonna qo£rg£oshin ma’dani, 6 mlrd tonna temir ma’dani, 7,3 mlrd tonna mis ma’dani, 32 mlrd tonna ko£mir, 1,2 mln tonna uran, simob, molibden, nikel, kumush, oltin va platina ma’danlari, 120 mln. tonna fosfatlar va 159 mln tonna tuz qazib olinmoqda.
Agar qazilma boyliklardan hozirgi tezlik bilan foydalanilsa, oltin zaxiralari 35 yilda, rux - 36 yilda, kaliy - 40 yilda, uran - 47 yilda, mis - 66 yilda, surma va simob zaxiralari 70 yilda neft, gaz va ko’mir zaxiralari esa 150 yilda tugab qolishi mumkin. Shuning uchun ko’pgina rivojlangan mamlakatlar (Yaponiya, Angliya, Germaniya, Italiya, Gollandiya, Belgiya va boshqa mamlakatlar) da xom-ashyo va yer osti boyliklarining yetishmasligi tufayli ikkilamchi chiqindilarni qayta ishlab, boshqa mamlakatlaming boyliklaridan foydalanmoqdalar