22-rasm.
Bu sxemada yuklama qarshiligi dyeganda, kaskad yuklamasining ekvivalyent
qarshiligi tushuniladi va uning strukturasi (tuzilishi)
kuchaytirgichning kaskadlar
aro bog`lanishi bilan aniqlaniladi. Kaskadning chiqish zanjiri ichki qarshiligi Zvix
bo`lgan ekvivalyent kuchlanish generatori bilan tasvirlangan, ya`ni
вых
U
k
E
bu
yerda,
k
- kuchaytirgichning salt yurish rejimidagi kuchaytirish koeffisiyenti.
Kuchaytirgichlarda TB bo`lmaganda
KIR
U
U
hamda yuklamadagi
kuchlanish quyidagiga teng.
KIR
н
н
ChIQ
KIR
н
н
ChIQ
ChIQ
U
K
Z
Z
Z
U
k
Z
Z
Z
E
U
(1)
Z
chiq
Z
н
bu yerda
KIR
ChIQ
yu
Z
Z
Z
k
K
, (2) TB bo`lmagan xol uchun kuchaytirgichning
kuchaytirish koeffisiyenti.
TB kiritilganda
ChIQ
KIR
U
U
U
bo`ladi. (1) tenglamani (2) bilan to`ldirib, (3)
ni hosil qilamiz, bu yerda
- TB zanjirining kuchaytirish koeffisiyenti ((+) ishora
musbat TB kiritganligini bildiradi, (-) ishora esa manfiy TB ni bildiradi). Dyemak
(1) bilan (2)ni birgalikda yechamiz.
ChIQ
KIR
ChIQ
YU
YU
ChIQ
U
U
Z
Z
Z
k
U
(3)
ChIQ
KIR
YU
ChIQ
YU
ChIQ
U
U
Z
k
Z
Z
U
KIR
YU
YU
ChIQ
YU
ChIQ
U
Z
k
Z
k
Z
Z
U
Xususan, kuchlanish bo`yicha TB kyeltirilganda kuchaytirgichning
kuchlanish bo`yicha kuchaytirish koeffisiyenti quyidagiga teng bo`ladi:
YU
ChIQ
YU
YU
ChIQ
YU
YU
ChIQ
YU
YU
KIR
ChIQ
Z
k
Z
k
Z
k
k
Z
Z
Z
k
Z
k
Z
Z
Z
k
U
U
K
1
1
1
*
(4)
olingan natijani (1) ifoda bilan solishtiramiz va
quyidagi xulosaga kyelamiz
(Rasm 3.)
Rasm 3.uchun
k
1
k
*
k
k
Z
Z
ChIQ
ChIQ
1
*
23-rasm
.
Z
ChI
Q
Z
н
TB mavjud bo`lganda, kuchlanish bo`yicha kuchaytirish koeffisiyentini TB
bo`lmagan holdagi kaskadning kuchlanish bo`yicha kuchaytirish koeffisiyenti orqali
ifodalash mumkin.
ya`ni (4) ifodadan
K
K
Z
Z
Z
k
Z
Z
k
Z
K
ChIQ
YU
YU
YU
ChIQ
YU
1
1
*
(5)
*
ChIQ
Z
hamda
*
K
ifodalaridagi (-) ishora musbat TBga mos kyelsa, (+) ishora
manfiy TB ga mos keladi. Shunday qilib, musbat TB oshishi bilan
*
K
xamda
ChIQ
Z
*
ham oshadi.
1
K
bo`lganda,
*
K
kuchaytirish koeffisiyenti chyeksizlikka intiladi.
*
K
hamda
ChIQ
Z
*
o`z ma`nosini yo`qotadi, chunki ular
kuchaytirgichni chiziqli
sistyema deb qaralganidan kyelib chiqqan. Kuchaytirgich uzluksiz rejimdan, ryelye
rejimga o`tadi va kuchaytirgichning statik turg`un holatini yo`qotadi.
Ma`lumki,
KIR
ChIQ
U
U
K
*
Ushbu ifoda
intiladi, qachonki: 1) U
ChIQ
=
bo`lsa,
bu shart esa ryeal
kuchaytirgichlarda bajarilmaydi, chunki kirish kuchlanishi U
vx
qiymatini
qancha
oshirmaylik, U
vix
chiqish kuchlanishi U
chiq max
qiymat bilan chyegaralanadi.
2) U
kir
=0 bo`lganda,
*
K
=
bo`ladi. U
kir
=0, U
chiq
= U
chiq max
shartlari
bajarilganda kuchaytirgich generator rejimiga o`tadi. Gyenyerasiya hosil bo`lgandan
so`ng kuchaytirgichning chiqishidagi kuchlanish doimo U
chiq
= U
chiq max
qiymatiga
teng bo`lib turadi, dyemak chiqish kuchlanishi kirish kuchlanishining qiymatiga
bog`liq bo`lmaydi va kuchaytirgichning funksional strukturasi buziladi. Kuchlanish
bo`yicha manfiy TB ni oshirsak,
*
K
hamda
ChIQ
Z
*
qiymatlari kamayadi. (5) ifoda
majrajining moduli TB
ning chiqurligi dyeyiladi, ya`ni
K
1
- moduli - TB chuqurligi.
manfiy TB kuchaytirish koeffisiyenti stabilligini oshiradi. Kuchaytirish
koeffisiyenti stabilligini oshishi dyeganda, uni
kuchaytirgich parametr lariga,
ta`minlash kuchlanishining tebranishiga, Temperaturaga va b.q. bog`liqligining
kamayishi tushuniladi. Kuchaytirish koeffisiyenti stabilligining miqdoriy o`lchami
quyidagi nisbat bilan xaraktyerlanadi:
K
d
*
K
d
, ushbu nisbat qancha kam bo`lsa,
kuchaytirish koeffisiyenti shuncha stabil bo`ladi.
(5) ifodani K bo`yicha diffyeryensiallb quyidagini hosil qilamiz:
2
1
K
1
dK
*
K
d
Ushbu ifodaning ikkala tomonini
*
K ga bo`lib hamda (5) ifodani hisobga
olib, quyidagini hosil qilamiz:
2
1
*
1
*
K
KdK
K
d
1
1
K
K
d
*
K
*
K
d
Shunday
qilib manfiy TB
*
K
*
K
d
qiymatini
1
marta kamaytiradi va
kuchaytirish koeffisiyenti stabilligini (1+
K) marta oshiradi.
Manfiy TB chuqurligi xaddan tashqari katta
1
bo`lganda
0
*
ChIQ
Z
hamda
1
*
k
bo`ladi, ya`ni kuchaytirgichning chiqishi Z
n
yuklamaga bog`liq
bo`lmagan
.
*
KIR
U
k
E
EYuK generatori sifatida tasvirlanadi.
Tayanch so`zlar va iboralar:
Teskari bog`lanish, manfiy teskari bog`lanish, musbat teskari bog`lanish,
kaskadlararo teskari bog`lanish,umumiy teskari bog`lanish, o`zgarmas tok bo`yicha
teskari bog`lanish, o`zgaruvchan tok bo`yicha teskari bog`lanish,
kuchlanish
bo`yicha teskari bog`lanish, tok bo`yicha teskari bog`lanish, kuchaytirish
koeffisiyentining stabilligi.
Nazorat savollari:
1.
Teskari bog`lanish nima?
