Reja: Tuproqning fizik xossalari

Tuproqning yopishqoqligi.Nam tuproqning boshqa qattiq jismlarga yopishish xossasidir. Jumladan, tuproqning ish qurollariga va mashinalarning harakat qismlariga yopishuvi natijasida mexanizmlarning tortish qarshiligi oshadi va yerga ishlov byerish sifati pasayadi.
Tuproqning bo’kishi va cho’kishi.Nam tuproqlarning o‘z hajmini kattalashtirish qobiliyatiga bo’qish(ko’pchish) quriganda esa uz hajmini kichraytirishiga uning cho‘kish xossasi deyiladi. Dastlabki hajmiga nisbatan foiz bilan ifodalanadi.
Tuproqning ilashimligi.Tuproq zarrachalarini ajratib yuborishga ta’sir etadigan tashqi kuchlarga qarshi tura olish qobiliyati ilashimlik deyiladi.
Tuproqning qattiqligi, tabiiy holatdagi tuproqlarning turli bosimdagi kuch ta’sirida siqilishi va bo’linib ketishiga qarshi tura olish qobiliyati hisoblanadi.
Tuproqning solishtirma qarshiligi.Tuproqqa ishlov byerish uchun sarflanadigan kuchlarning umumiy ko’rsatkichidir. Solishtirma qarshilik deb, tuproq qatlamini qirqish, ag’darish uchun hamda qurollar yuzasiga tushadigan qarshilikni engish uchun sarf bo’lgan kuch miqdoriga aytiladi.
Tuproqning fizik yetilganligi kam kuch sarflanib yaxshi va sifatli ishlanish holatiga tuproqning fizikaviy yetilganligi deyiladi. Tuproqning bu holati uning namligi bilan belgilanadi va to’lik nam sig’imiga nisbatan,turli tuproqlarda bu namlik 60% dan 90% gacha o’zgarib turadi.Demak,tuproqning umumiy fizik xossalari va fizik-mexanik xossalari ekinlarni o‘stirish texnologiyasida e’tiborga olinishi kerak.
Adabiyotlar:

1. 
   Abdullayev X.A. O’zbekiston tuproqlari. T:,1977
   
2. 
   Boboxo’jayev.I. Uzoqov P. Tuproqning tarkibi, xossalari va analizi.
   
3. 
   Boboxo’jayev I. Uzoqov P. «Tuproqshunoslik» T: Mehnat 1995.
   
4. 
   Bohodirov M. Rasulov A. «Tuproqshunoslik» T: O’qituvchi 1975.
   
5. 
   Кaurichev I.S. Pochvovedenie M. Кolos 1989.
   
6. 
   Peyve Ya.V Bioximiya pochv M.Selxozgiz 1949.
   
7. 
   Rasulov .M. Irmatov I. Tuproqshunoslik, dehqonchilik asoslari bilan T. O’qituvchi 1980
   
8. 
   Tursunov L. Tuproq fizikasi T.Mehnat 1988.
   
9. 
   O’zbekiston Respublikasi Yer Кodeksi T.1998.
   
10. 
    O’zbekiston Respublikasining «Yer kadastri to’g’risida»gi qonuni T: “1998-2000 yildagi davrda qishloq xo’jaligida iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish dasturi.”T.1998
    
11. 
    G’afurova L.A. Maxsudov X.M Adel M.Yu Yeroziyaga uchragan neogen yotqiziqlar-da shakllangan bo’z tuproqlarning biologik faoliyati T.O’zbekiston 1999.
    
12. 
    Кachinskiy N.A. Mexanicheskiy i mikroagregatno’y sostav pochvi M.1958.