|
Oziqbop un— o’zining sifatiga ko’ra, barcha xayvonlar urugi to’yimli oziqhisoblanadi. Uning namligi 14 foizdan oshsa, sifati etadi. Agar namligi yuqori va sifati buzilmagan bo’lsa, uni mollar achiroq edirish lozim, chunki uzoq turib qolsa, mogorlab chiriy boshlanadi.
Omixta em — bir necha turdagi don, qepaq, un va h.k.larnish aralashmasidan iborat. Namlik mikdori 14,5 foizdan oshmasligi kerak. Uning ranggi asosan oq-qulrang, hidi yoqimli bo’ladi.
YOrma don — ranggi kulrang, jigarrang aralashmadan iborat. Hidi yoqishga va xushbo’y bo’ladi. Namligi 15 foizdan ortiq bo’lmasyaigi kerak. Kislotalilik darajasi umuman, 4—5 foizdan yuqori bo’lmasligi shart. Kunjara — barcha hayvonlar uchun to’yimli oziq hisoblanadi.
Uning sifati ranggi, hidi, mazasi va tarkibida mineral moddalar bor yoki yo’kdigi bilan baholanadi. Ayrim kunjara tarkibida zaharli moddalar bo’lishi mumkin. Agar kunjara nam erlarda saqlansa, uning ranggi o’zgaradi. Umuman, barcha turdagi em oziklar (kontsentratlar)ni quruq, toza, shamol kirib turadigan xonalarda, past haroratda sakdash tavsiya etiladi.
Silos — barcha qavsh qaytaruvchi hayvonlarning asosiy ozig’i hisoblanadi. Silosning sifati uning to’g’ri bosilganligiga va saqlanganligiga bog’liq. Uning ranggi yashil ba’zan sariq-yashil bo’lishi mumkin. Sifatli silosning hidi yoqimli, tuzlangan karam yoki qora non isiga o’xshash bo’ladi. Sifatsiz yoki yaroqsiz bo’lgan silosning hidi sassiq, chirigan hidni eslatadi. Sifatli silosdagi muhit rN 4,0—4,2 dan oshmasligi va moy kislotasi, shuningdek, tuproq, qum yoki boshqa yot narsalardan toza bo’lishi kerak.
Senaj — dukkakli va boshqa ayrim o’simliklar poyasini so’litib, maydalab, maxsus beton o’ralarga, transheyalarga bosilgan xushbo’y, vitaminli va oqsilga boy oziq. Uning hidi yangi o’rilgan o’tnikiga o’xshash yoqimli bo’ladi. Agar uning tarkibida mog’orlagan, chirigan va sasigan qismlari bo’lsa, hayvonlarga bermaslik kerak. Sifatli senaj tarkibida silosga o’xshash mexanik va boshqa ko’shilmalar bo’lmaydi.
Ildiz mevali oziqalar — (lavlagi, kartoshka, sabzi, turp, sholg’om va h.k.lar) barcha hayvonlar uchun vitaminli oziq hisoblanadi. Ularning sifatli bo’lishi bir qancha omillarga bog’liq. Masalan, ularning mexanik jihatdan zararlanmasligi, loy va kumga aralashmaganligi, sasimaganligi va mog’orlamaganligi yuqori sifatliligidan darak beradi. Mayda ildizmevalar kesilgan, ya’ni bir necha bo’laklarga bo’lingan holda yiriklari esa butunligicha hayvonlarga berilishi mumkin. Bunga sabab mayda ildizmevalar hayvon tomog’iga tiqilib qolishi mumkin.
Hayvonlardan olinadigan oziqlar — (qon, suyak uni va ularning aralashmasi, moyi olingan sut, sut zardobi, tvorog va h.k.lar) o’zi- ning xususiyatlariga ko’ra muayyan hid, rangga ega. Lekin qanday oziq turi bo’lishidan qat’i nazar ularning sifati yuqori bo’lishi kerak.
Ulardan kuygan hid kelib, sasigan bo’lsa va qo’lansa hid sezilsa, uni hayvonlarga berish taqikdanadi.
Oziq-ovqat sanoati chiqindilari — (pivo bardasi, lavlagi turpi, kepak, meva konserva qoldiqlari, vino zavodi chikindilari va h.k. lar) hayvonlar uchun foydali oziq sifatida ham beriladi. Bu oziqturlari ham yuqorida bayon etilgan ozikdar kabi sifatli va xushbo’y bo’lishi kerak. Aks holda hayvonlarning ovqat hazm kilish organlari faoliyatiga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Umuman, ularni hayvonlarga edirishdan avval teki^irib, sifatini aggakdash maqsadga muvofiqdir.
O’t uni (pichan talqoni). O’t uni vitaminli ko’k o’tlardan, beda poyasidan va boshqa turli xil o’simliklar poyasidan maxsus asboblar yordamida tayyorlanadi. U hayvon va parrandalar mahsuldorligini oshiradi. Uning 1 kgtarkibida o’rtacha 16-18 foiz protein va 200—250 mg karotin bo’lishi mumkin. O’t uni ilg’or xo’jaliklarda bedaning shonalagan va gullagan vaqtida o’rib olingan massasidan tayyorlanadi. CHunki beda bargining tarkibida 90 foizgacha karotin va 60—70 foiz protein bo’ladi. Vitaminli o’t unini tayyorlashda maxsus mexanizmlardan foydalaniladi. Zoogigieniktalablargako’ra, dastlabki mahsulot (o’t)ning me’yor namligi 65—75 foiz, tayyorlangan talqonning namligi esa 12 foizdan oshmasligi lozim. Aks holda o’t unining sifati buziladi, u mog’orlay boshlaydi. Beda va o’t uni asosan ko’p qavatli qog’oz qoplarda 20—25 kg mikdorda, qorong’i omborlarda sakdanadi. CHunki, korong’i xonalarda o’tuni tarkibidagi karotin moddasi o’zgarmaydi.
Briket va donador (granullangan) oziqlar. O’simliklarni kuritib briketlash va donador oziqtayyorlash kagga ahamiyatga ega. YAngi texnika va texnologiya asosida olinadigan bu oziqlar o’simliklarning deyarli barcha oziqpik sifatini (93—96 foiz) saqpabgina qolmay, balki ularga ko’shimcha moddalar ko’shish bilan boyitish imkonini beradi. Briketlarni faqat o’t (pichan)ning o’zidan, shuningdek, oziqbilan oqsil — vitamin (to’la ratsionli) ko’shilmalaridan tayyorlash ishlari yaxshi yo’lga ko’yilgan. Bri- ketlash jarayonida harorat 70"^ dan oshmasligi, namligi 14—16 foiz, karotin isrofi 5 foizdan yuqori bo’lmasligi kerak. Mollarga suggьiy kuritilgan bedadan tayyorlangan 1 kg briket edirilganda 950 g, dalada kuritilgan 1 kg beda pichani berilganda esa 500 g sut sog’ib oling’an.
Do'stlaringiz bilan baham: |
