Sanliq: ta`rtip ha`m sanaq san. Latin ha`m grek sanliq alding`i qosimtalari

17- tеma: Sanliq:ta`rtip ha`m sanaq san.Latin ha`m grek sanliq alding`i qosimtalari
De gustibus et coloribus non est disputandum-Ta`m va rang haqida tortishmaydilar
Summum bonum medicinae sanitas- Salomatlik tibbiyotning oliy maqsadidir
Temanin` maqset ha`m waziypalari: sanaq ha`m qatarliq sanlardi uyreniw,latin grek sanliq aldingi qosimtalarin u`yreniw,anatomiyaliq ha`m farmacevtik terminlerde sanliq alding`i qosimtalarin ajratip biliw:

Turlanish Rod	m	F	Ǹ
I		-ae
II	-i		-ȃ
III	-es		-a, -ia (-e, -al, -ar qo‘shimchali otlar)
IV	-us		-ua
V		-es

Arab sanalri	Sanaq sanlar	Tartib sanlar	Rim sanlari
1	unus, a, um	primus, a, um	I
2	duo, duae, duo	secundus, a, um	II
3	tres, tria	tertius, a, um	III
4	Quattuor	quartus, a, um	IV
5	Quinque	quintus, a, um	V
6	Sex	sextus, a, um	VI
7	Septem	septimus, a, um	VII

8	Octo	octavus, a, um	VIII
9	Novem	nonus, a, um	IX
10	Decem	decimus, a, um	X
11	Undecim	undecimus, a, um	XI
12	Duodecim	duodecimus, a, um	XII
13	Tredecim	tertius decimus, a, um	XIII
14	Quattuordecim	quartus decimus, a, um	XIV
15	Quindecim	quintus decimus, a, um	XV

-us
-or+is	-er+is	-ur+is	-ut+is	-ud+is
Ǹ			f
corpus, oris n	viscus, eris ǹ	crus, cruris n	senectus, utis f	incus, udis f

Sanaq sanlar arasinda tek ǵ`ana (1) unus, a, um;(2) duo, duae, duo;(3) tres, tria rod qosimtasina iye .

Misali: unus musculus – bitta mushak duo musculi – ikkita mushak (lar) una costa – bitta qovurg‘a duae costae – ikkita qovurg‘a (lar) unum ligamentum – bitta boylam duo ligament – ikkita boylam(lar) tres musculi –uchta mushak (lar) tres costae – qovurg‘a (lar) tria ligamenta – uchta boylam(lar) Qatarliq sanalar I topar kelbetlikleri siyaqli seplenedi ha`m maslasadi.


Tartib sanlarda sanliq penen atliqtin` baylanisiw to`mendegishe boladi. Bunda 1- ha`r dayim atliq jaziladi,atliqtin rodina maslasip ta`rtip san jaziladi.
Misali: Nervus secundus – ikkinchi nerv;
dens tertius – uchinchi tish;
ligametum quintum – beshinchi boylam;
costa prima – birinchi qovurg‘a



Anatomik terminologiyada latin tilindegi sanliq prefikslari,

farmacevtik ha`m klinik terminologiyada bolsa grek tilindegi sanliq prefikslar xizmetinde qollaniladi

	Lotin prefikslari	Misollar	Yunon prefikslari	Misollar
yarim	semi-	semilunaris, e yarimoysimon	hemi-	hemispherium, i n yarim palla
bir	uni-	unicornis, e bir shoxli	mono-	mononucleosis, is f mononukleoz
ikki	bi-	biceps, ipitis ikki boshli	di-	dicheilia, ae f qo‘sh lab
uch	tri-	trigeminus, a, um uch shoxli	tri-	trioxazinum, i n trioksazin

-us
-or+is	-er+is	-ur+is	-ut+is	-ud+is
Ǹ			f
corpus, oris n	viscus, eris ǹ	crus, cruris n	senectus, utis f	incus, udis f

to‘rt	quadri-	quadriceps, ipitis to‘rt boshli	tetra-	tetraboras, atis m tetraborat
besh			pent-	pentaminum, i n pentamin
olti			hex-	hexenalum, i n geksenal
yetti			hept-	heptylresorcinum, i m geptilrezorsin
sakkiz			octo-	octoestrolum, i n oktestrol

Hiermit komme ich zum Schluss
VIELEN DANK FÜR IHRE AUFMERKSAMKEIT
Hiermit komme ich zum Schluß.
VIELEN DANK FÜR IHRE AUFMERKSAMKEIT