Sanoat ishlab chiqarishni tashkil etish

I.O‘quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o‘rni
“Mintaqaviy iqtisodiyot” ixtisoslik fani hisoblanib, 3-bosqichda o‘qitiladi.
Mintaqalarda fuqarolik institutlarini shakllantirish va fuqarolarning erkinliklarini ta’minlash, iqtisodiyotning barqaror rivojlanishiga erishish borasida tarixan uzoq yo’lni bosib utgan xorijiy mamlakatlarning boy tajribasi va qo’lga kiritilgan yutuqlari aynan shundan dalolat beradi.
Xududlarda transport va kommunikatsiya soxasini, ijtimoiy soxani, ko’pmehnat talab etadigan soxani hamda axolini ish bilan taminlash imkonini beradigan tarmoqlarni rivojlantirishga katta e’tibor qaratgan. SHuningdek, mintaqaviy va jaxon bozorlariga chiqishni ta’minlaydigan o’zbek milliy avtomagistrali tarkibiga kiradigan yo’llari ish loyixaparini amalga oshirish lozim.
Mintaqaviy iqtisodiyot fan sifatida ishlab chiqarish kuchlari va ijtimoiy infratuzipma elementlarini, konuniyatlari va tamoyillari xududiy jixatdan tadkik etadi, mamlakat umumiy rivojlanish strategiyasi va ekologik xolatini xisobga olgan xolda xududlar iqtisodiyoti va xududlararo iqtisodiy aloqalarni urganadi. Bundan tashkari xududlar iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanish masalalarini mamlakat miqyosida yaxlit o’rganadi. Zero, xar bir xudud iqtisodiyoti eng avvalo, mamlakat yagona xo’jalik majmuasining tarkibiy qismidir.
II.O’quv fanining maqsadi va vazifalari
Fanni o’qitishdan maqsad - talabalarda mintaqaviy iqtisodiyotning moxiyati, mintaqalarning turli tabiiy — iqlim sharoitlari, iqtisodiy saloxiyatlarini, bozor isloxotlarini amalga oshirish avvalo xududiy darajada namoyon bo’lishini, mavjud ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni xal etishda xududiy boshqaruv organlari ma’suliyati va ularning vakolatlarini kengayishini hamda muxlm iqtisodiy masalalar tarmoq, umumrespublika miqyosidan xududiy darajaga o’tkazilishini amalda qanday borayotganini o’rgatish bo’yicha yo’nalish ixtisosligiga mos bilim, ko’nikma va malaka shakllantirishdan iborat.
Fanning vazifalari - «mintaqaviy iqtisodiyot» tushunchasini, moxiyatini, turli mintaqalarning geografik o’rni, tabiiy sharoiti, resurslari, ixtisoslashuvdagi farqli va o’xshash tomonlarini aniqlab, ularni xususiyalarini taxlil qilishga o’rgatish, mamlakat xududi va uning mintaqalarini tabiiy- resurs saloxiyatini, rivojlanish darajasini, yetakchi tarmoqlar joylashuvi xaqida tushuncha berish, xar bir mintaqaning tabiiy-iqtisodiy, demografik, ekologik va boshqa xususiyatlarini xlsobga olgan xolda iqtisodiyotni yuksaptirish bo’yicha vazifalarini xududlar ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi bilan mushtarak xolda amalga oshirishning o’ziga xos xususiyatlarini o’rgatishdan iborat.
O’quv fani bo’yicha talabalarning bilim, ko’nikma va malakalariga qo’yiladigai talablar
“Mintaqaviy iqtisodiyot” o’quv fanini o’zlashtirish jarayonida bakalavr:
mintaqaviy iqtisodiyot fanining predmeti, maqsadi va vazifalari;
fanning asosiy tushunchalari va ularning moxiyati;
milliy va mintaqaviy iqtisodiyotning rivojlanish va tarkibiy tuzilishiga ta’sir etadigan omillar;
xududlar ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish indikatorlari va ularni guruxlashtirish;
•tabiiy va iqtisodiy saloxiyat tushinchalari hamda ularning mazmun, moxiyati;
davlat xokimiyati va uning vakolatlarini turli pogonalari o’rtasida taksimlash tamoyillari;
xududiy boshqaruvning tashkiliy tuzilishi va tamoyillari;
mintaqaviy iqtisodiyot fanining nazariy asoopari va tadqiqot usullari;
ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish qonuniyatlari va shakllari;
mehnat taqsimoti, xalqaro iqtisodiy integratsiya, xalqaro iqtisodiy birlashmalar va transmilliy korporatsiyalarning xududiy iqtisodiyotdagi roli;
xududiy rivojlanishning yangi paradigma va kontseptsiyalari;
mintaqalar ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini va undagi jarayonlarni modellashtirish;
yalpi xududiy maxsulotni xisoblashning jaxon tajribasi;
mintaqa iqtisodiy saloxiyatini baxolash va undan samarali foydalanish yo’llari;
ishlab chiqarish, mineral xom-ashyo, yer-suv, va mehnat resurslarini baxolash usullari;
ishlab chiqarish tarmoqlarining xududiy tarkibi va uni joylashish xususiyatlari;
xududiy boshqaruv mexanizmi va tashkiliy tuzilishini takomillashtirish;
mintaqaviy rivojlanishni tartibga solish bo’yicha xorijiy davlatlar tajribasini bilishi
va ulardan foydalana olishi;
mintaqa iqtisodiyoti bo’yicha xorijiy ilmiy maktablarning nazariy qarashlari;
xududiy ixtisoslashuv va mintaqalararo savdo nazariyalari;
mutlak va nisbiy afzalliklar va Xeksher-Olin nazariyalari;
qishloq xo’jaligi, sanoat sohasi, markaziy joylar va o’sish kutblari nazariyalari;
iqtisodiy rayonlashtirish va xududiy komplekslar tashkil qilish nazariyasi; yalpi xududiy maxsulot va yalpi ichki maxsulot tushunchalari hamda ularni xisoblash;
xududiy- tashkiliy iqtisodiy tizimlarni shakllantirish va rivojlantirish;
xududiy boshqaruvning tashkiliy tuzilishi va tamoyillari;
mintaqalar ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini tartibga solishning usul va dastaklari;
xududiy byudjetdan tashqari fondlar, xududiy o’z-o’zini moliya bilan ta’minlash, xududlarning moliyaviy resurslari;
mintaqalarda atrof-muxitni muxofaza qilish va ulardan oqilona foydalanish ko’nikmalariga ega bo’lishi kerak.