See discussions, stats, and author profiles for this publication at

Фойдаланилган адабиѐтлар. 
1. 
Занфирова Л.В. Представления преподавателей инженерных-дисциплин о термине «техническое 
мышление» [Текст] / Л. В. Занфирова //Вестник ФГОУ ВПО «МГАУ» : науч. журнал. - Вып. 2 (7). 
Теория и методика профессионального образования / под ред. П. Ф. Кубрушко. - М. : ФГОУ ВПО 
МГАУ 2003. - С. 107-109. 
2. 
Седунова А. С. Психолого-акмеологические основы активизации интеллектуального потенциала 
студентов вузов: автореф. дис. ... канд. психол. наук [Текст] / А. С. Седунова. - Ульяновск, 2004. - 24 с. 
ЭКОЛОГИК ХАВФСИЗЛИК ТАЛАБЛАРИНИНГ МЕЪЁРИЙ АСОСЛАРИ 
Султонова Ю.А., Эргашев Ф.А., Исмаилов М.И. (ТашГТУ) 
Мамлакатимизнинг тараққиѐт ва демократия йўлидан изчил бориши Ўзбекистонда мавжуд 
бўлган бой табиий ресурсларга таянади. Мустақил тараққиѐтнинг илк кунлариданоқ, улардан оқилона 
фойдаланиш ва келгуси авлод учун соф атроф табиий муҳитни асраб авайлаш борасида йўналишлар 
белгиланди. Бу мамлакатимиз аҳолисининг маънан бой ва соғлом ҳаѐтини таъминлашдаги асосий шарт 
ва омиллардан биридир. Хозирда ўсимлик ва ҳайвонот дунѐсининг генофондига салбий таъсирни, 
биологик хилма-хилликнинг қисқариши, катта ҳажмдаги саноат ва бошқа тур чиқиндиларнинг ҳосил 
бўлиши, чўлланиш, ер ва сув ресурсларининг деградацияси, Орол денгизи ҳалокати каби минтақавий 
ва глобал миқѐсда ечилиши зарур бўлган экологик муаммолар мавжуд. Бу ва шу каби бошқа 
муаммолар инсон ҳамда унинг манфаатлари ҳимояси, биринчи навбатда, соғлом ва мусаффо атроф 
муҳитга эга бўлиш ҳуқуқини таъминлаш амалга оширилаѐтган барча ислоҳотларнинг ўзагини ташкил 
этган замонавий Ўзбекистон учун зарур бўлган атроф табиий муҳитни асраб авайлашни ва уни 
соғломлаштиришни янада долзарб қилиб қўйди.
Фан-техника ва технологияларнинг жадал ривожланиши жараѐнида аҳоли истеъмоли учун 
яроқсиз бўлган ишлаб чиқариш маҳсулотларининг чиқинди сифатида ташлаб юборилиши, инсоннинг 
табиатга кўрсатаѐтган салбий таъсири сифатида тобора авж олиб бормоқда. Инсон ва табиат 
ўртасидаги муносабатлар мураккаблашиб, ушбу таъсир табиий омиллар билан қиѐсланадиган даражага 
етди. 
Мамлакатимизда сўнгги 20 йилда атроф-муҳитни муҳофаза қилишга оид қарийб 30 га яқин 
қонун ва 350 дан ортиқ меъѐрий-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди, табиий ресурслардан оқилона 
фойдаланишни таъминлайдиган ҳамда фуқароларнинг мақбул атроф-муҳитга бўлган ҳуқуқларини 
кафолатлайдиган кўплаб халқаро конвенсиялар ратификатсия қилинди, шартнома ва битимлар 
имзоланди. Шулар қаторида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 13 декабрдаги ПҚ-
4059-сонли ―Техник жиҳатдан тартибга солиш, стандартлаштириш, сертификатлаштириш ва 
метрология тизимларини янада ривожлантириш бўйича чора-тадбирлари‖ қарори қабул 
қилинди.Қарорга биноан 2019-2021 йиллар учун техник регламентларни ишлаб чиқишга мўжалланган 
дастур режаси белгиланган. Режада ―Экологик хафсизлик тўғрисидаги‖ умумий техник регламентни 
ишлаб чиқиш кўзда тутилган. 
Ушбу ―Экологик хафсизлик тўғрисидаги‖ умумий техник регламент республикада экологик 
хавфсизликни таъминлаш, экологик вазиятни яхшилаш, чиқиндиларнинг инсонлар соғлиғига зарарли 
таъсирининг олдини олиш, шунингдек, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳасида техник ва 
технологик жараѐнлар оқибатида юзага келаѐтган муаммоларни ҳал этишда мажбурий талабларни 
белгилашга қаратилган. 
Мазкур техник регламент лойиҳаси атроф-муҳитни муҳофаза қилиш мақсадларида, экологик 
хавфсизлик соҳасида техник тартибга солишнинг асосий қоидаларини белгилайди ва маҳсулотлар, 
чиқиндилар, хизматлар, технологик ишлаб чиқариш жараѐнлари, маҳсулотларни ташиш, сақлаш, 
утилизациялашга қўйиладиган умумий талабларни ўрнатади. Маҳсулотлар, чиқиндилар, хизматлар, 
ҳар қандай технологик ишлаб чиқариш жараѐнлари, маҳсулотларни ташиш, сақлаш, утилизациялашга 
нисбатан бутун Ўзбекистон Республикаси ҳудудида техник регламентнинг талабларига риоя қилиш 

---

189 
мажбурий бўлиб ҳисобланади. Экологик хавфсизлик соҳасида техник тартибга солишнинг ҳуқуқий 
асоси Ўзбекистон Республикаси Конституцияси, экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш 
соҳасидаги қонунчилик ва қонун ости меъѐрий-ҳуқуқий ҳужжатлари ва Ўзбекистон Республикасининг 
―Техник жиҳатдан тартибга солиш тўғрисида‖ ги Қонуни бўлиб ҳисобланади.
Ушбу техник регламент лойиҳасида маҳсулотларни ишлаб чиқариш, сақлаш, ташиш ва 
утилизациялаш жараѐнлари шунингдек сув ва биохилмахиллик объектлари, тупроқ ва табиий 
ландшафтлар, чиқиндилар билан муомала қилиш, атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш хамда табиий 
ресурслардан фойданишда экологик хавфсизлик талаблари ўрнатилган. 
Маҳсулотлар, ишлаб чиқариш ва истеъмол чиқиндиларини ишлаб чиқариш, сақлаш, ташиш ва 
утилизациялаш жараѐнларининг экологик хавфсизлик талабларига мувофиқлигини аниқлаш мақсадида 
давлат назорати, давлат экологик экспертизаси ва мувофиқликни тасдиқлаш (экологик 
сертификатлаштириш) ўтказилади. 
Хўжалик юритувчи субъект мазкур техник регламент билан ўрнатилган талабларни бузганлик 
учун фуқаролик қонунчилиги, маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги қонунчилик, жиноий 
қонунчилик билан белгиланган тартибда фуқаролик, маъмурий ва жиноий жавобгарликка тортилади. 
Мазкур техник регламент кучга кирган кундан бошлаб, келгусида экологик хавфсизлик масалалари 
бўйича махсус техник регламентлар кучга кирадиган кунгача уларнинг зарар етказиш хавфининг 
даражаси мазкур техник регламентда ҳисобга олинган зарар етказиш хавфининг даражасидан юқори 
бўлган маҳсулотлар, чиқиндилар, хизматларни ишлаб чиқариш, ишлаб чиқариш жараѐнлари, 
маҳсулотлар ва чиқиндиларни сақлаш, ташиш ва утилизациялаш мазкур техник регламентнинг 
талабларига мувофиқ, шунингдек Ўзбекистон Республикасининг меъѐрий-ҳуқуқий ҳужжатларининг 
атроф-муҳитни кўрсатилган хўжалик фаолияти жараѐнида вужудга келадиган салбий таъсирдан 
муҳофаза қилиш мақсадларига мос келадиган қисми билан ўрнатилган экологик хавфсизлик 
талабларини ҳисобга олиш билан амалга оширилади. 
Хўжалик фаолияти ва бошқа фаолият субъектлари мазкур умумий техник регламент кучга 
кирган кундан бошлаб 6 ой давомида мазкур умумий техник регламентни қўллаш учун зарур 
бўладиган меъѐрий ҳужжатларни ишлаб чиқишлари ва тасдиқлашлари лозим. Шунингдек Мазкур 
техник регламент расман эълон қилинган кундан бошлаб 6 ой ўтгандан кейин кучга кириши хақида 
айтиб ўтилган.
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, мазкур техник регламентнинг қабул қилиниши: инсон 
саломатлиги, экологик мувозанатни сақлаш, жонли табиатнинг турлари ва экология тизимлари, 
ландшафтлар ва ноѐб табиат объектлари хилма-хиллигини сақлаб қолиш шунингдек экология 
хавфсизлигини таъминлашга қаратилган. Қўшимча қилиб шуни айтиш жоизки, бугунги кунда тобора 
кўпайиб бораѐтган чиқиндиларни тўғри бошқариш орқали атроф муҳитни муҳофаза қилиш, ҳозирги 
даврнинг энг долзарб муаммоларидан бири ҳисобланади.