Bozor uzunasi b o ‘ylab do'k onlarning
ikki qavatli binolari, xizm at
ko'rsatish inshootlari va boshqa yordam chi xonalar joylashgan.
Tuzilm a tizim i tem ir-beton sinchdan iborat bo'lib, usti arksim on
keram zit-beton panellar bilan yopilgan. K o'chalar ustidan nur o'tkaz-
gich qoplam ali tem ir ark fermalari yotqizib chiqilgan.
So'nggi yillarda Toshkentning M irobod, Oloy, Parkent, Yunusobod
va 0 ‘zbekistonning viloyat markazlaridagi boshqa bozorlar ham milliy
arxitektura a n ’analarida qurilgan.
Biroq a n ’anaviy «ustaxona do'konlur*,
yozgi shinam savdo joylari,
hovuz apriqli a n ’anaviy choyxonular, milliy naqshlar bilan bezatilgan
va к о ‘kalam zorlashti rilgan hordiq chiqarish m askanlari yo‘qligidan
m azkur keng-kovul va m ahobatli bozorlar O 'zbekiston sharoitiga o ‘ziga
xos xususiyatlarga javob bermaydi. Beton, tem ir qurilm alar va boshqa
zam onaviy qurilish ashyolari yoz Jazirnniasida qattiq qizib ketadi,
sotuvchi uch u n ham , xaridor uchun ham noqulaylik tug'diradi.
3.4. Тцгаг-Juy nrxltckturasi
O 'zbekiston taraqqiyotining yangi ijtiinoiy-iqtisodiy
sharoitlari
ijtimoiy m uam m olarni va ularnlng yei himlarini har taraflama yangicha
fikrlash vazifasini ko'ndalang qo'ydi. Yashash m uhitini ekologik va
estetik sohlom lashtirish, aholi lurmu.sh sharoitlari ham da xizm at
ko'rsatishni yaxshilash eng birinchi ustuvor jihatlarga kiradi.
Aholi
tu rm u sh darajasini oshirish vu birinchi galda uni tu rar-jo y bilan
ta ’m inlash m uam m osi O 'zbekiston Respublikasi H ukum ati diqqat
m arkazida alohida o 'rin tutadi. Respublika mustaqilligi e’lon qilinga-
nining birinchi yiliyoq uning aholisiga uy qurish uchun o 'n minglab
yer m aydonilari berildi. K o'plnb uy quruvchilar uzoq m uddatli qarzlar,
shuningdek zaruriy qurilish ashyolari va buyum lari bilan ta ’m inlandi.
O 'zbekiston Respublikasining 1994 yildanjoriy etilgan yangi arxitek
turaviy hujjatlarida turar-joy ta'm in o tin in g eng kichik m e’yori
kishi
boshiga 16—18
kv.m
gacha ko'tarildi va xususiy turar-joy maydoniga
joriy etilgan barcha cheklovlar olib tashlandi, ya’ni u ehtiyoj talabi va
uy egasining moddiy imkoniyali darajasigacha ko'rsatish m um kin bo'ldi.
O 'zL IT T I mutaxassislari Rcspublikaning tegishli tashkilotlari bilan
«Bozor iqtisodiyoti sharoitlarida (urar-joyni loyihalashtirish va qurish-
ningm uayyan qoidalari»ni ishlab chiqdilar.
Ulaming m ohiyati m intaqa
sharoitlari, turli ijtimoiy guruhlar turm ush tarzi, ular ehtiyojlari va
im k o niyatlarini hisobga olib tu rar-jo y n in g m e’y orlash tirilishi va
205
arxitekturaviy-rejaviy yechim lariga turli tom ondan turib yondoshuvdan
iborat.
Turar-joy qurilishida bugungi kunda yaxshi rejalashtirilgan xona
donli turaijoy uylarining loyihalari alohida o ‘rin egallaydi. Bu uylar
a rx itek tu ra v iy -re ja v iy y e c h im i xususiy b u y u rtm a c h ila r tala b va
ehtiyojlariga javob beradi.
Rejada bir-biri bilan tutashgan uch, yetti qavatli turar-joy uylaridan
iborat, Qunayev ko'chasida bunyod etilgan
turar-joy m ajmui yaxshi
rejalash tirishga m isol b o ‘la olad i («T oshgiprogor», a rx itek to r A.
Prishchep). 7 qavatli g ‘ishtin sinchli, birinchi qavatida ijtim oiy-m adaniy
m aishiy inshootlari bo'lg an turar-joy uylari 6 xonali (6 ta), 5 (6 ta) va
asosan 3 xonali (12 ta) xonali jam i 36 xonadondan iborat.
H ar bir xonadonda quyidagilar bor: om borxona, m ehm onlar hojat-
xonasi, sanitariya asbob-uskunalari bekam u ko‘st ikkitadan vannaxona.
H ar bir xonadonning bir-ikkitadan ochiq balkoni bor. Poydevor qavati
yengil m ashina garaji bo'lib xizm at qiladi.
U n d a yana issiqlik ta rm o g 'i, to k d a va nasosda ishlaydigan o 't
o 'c h irish qurilm asi m avjud. Poydevor qavatda panduslarga chiqish
jo ylari bor. B irinchi qavatda d o 'k o n va yordam chi xonalar jo y
lashgan.
F asad lar b u tu n uzunasi b o 'y lab arxitekturaviy shakllarga ega:
balkonlar, erkerlar,
panjaralar, yarim chiqiq ustunlar butun turar-joy
majmuiga jozibador ko'rinish bag'ishlaydi. Fasadlar pardoz g'ishtlardan
ko'tarilgan bo'lib, a ’lo sifatli bo'yoqlarga bo'yalgan. Poydevor qavat
va birinchi qavat qizil-jigarrang tusdagi silliq granit plita (taxtacha)lar
bilan qoplangan.
X onadonlar 2 hududga bo'lingan: m ehm onxona ham da oshxonani
o 'z ichiga olgan jam oat hududi ham da sanitariya tarm og'i va yotoqxona
balkonini o 'z ichiga olgan shaxsiy hudud. U larni katta xoll va yo'lak
ajratib turadi.
X onadonlarda balkonlar k o 'zd a tutilgan. Zina qafasida lift yurib
turadi.
H a r bir uyda texnik tagxona, chordoq bor. Har bir uyning
tagxonasida elektr shchiti va issiq suv o'lchagichi ko'zda tutilgan.
Q avatlam ing barcha rejalari buyurtm achi bilan kelishilgan. Old
fasadlar Qunayev ko'chasi va Qunayev proyezdiga qaragan.
P oydevor q avatda joylash g an garajga 1 va 3 uylarning b iq in
tom onidagi pandus (qiyalik)lardan kirib kelinadi.
Asosiy bino qizil chiziqdan chetroqda kom pozision va shaharsozlik
talablari hisobga olib joylashtirilgan.
206
