Sharq tillari

II BOB. O’RTA ASRLARDA ERTAK VA QISSALAR
2.1. Folklor syujet asosida va buddizm motivi asosida yozilgan qissalar
O'rta asrlar koreys adabiyotida eng mashhur nasriy janrlardan biri qissa bo'lib, u XVII asr birinchi yarmida vujudga kelgan. XVII asrda Koreys jamiyatida shakllangan umumiy antifeodal ruhdagi yo'nalish koreys adabiyotida qayta ishlangan xalq qissalarining paydo bo'lishiga turtki bo'ladi, ularda mazlum, ammo yaxshi niyatli kishilar obrazlari saqlangan. Bu ertak-qissalarga «Xin Bu haqida qissa» va «Chan Xva va Xon Nyon haqida qissa» kabi folklor sujetlar asosida yozilgan qissalar misol bo'ladi. Bu qissalarda talqin qilingan motivlar -quvg'in qilingan o'gay qizning taqdiri yoki katta aka / kichik uka munosabatidagi yovuzlik va ezgulik kurashi koreys xalq og'zaki ijodida keng tarqalgan. O'rta asrlar qissasi mumtoz qolipdagi asar bo'lib, syujet markazida bir insonning taqdiri yoritiladi, qissaning nomi asosiy qahramonning ismi bilan bog'liq holda beriladi. "Xin Bu haqida qissa" da ertaklarning ijtimoiy, satirik janr belgilari ifoda etilgan. «Xin Bu haqida qissa» syujetida ikki aka-uka-boy va zolim aka, kambag'al va oqko'ngil uka haqida ertak xalq ertaklari asosida yaratilgan bo'lsa-da, ertakka xos xususiyatlarni o'zlashtirmagan. To'liq sujet turiga ko'ra, katta aka Nol Bu haddan ortiq qizg'anchiq va yovuz tasvirlangan. Satirik xarakterdagi Nol Bu obrazi mubolag'aviy tarzda g'azabnok va juda xunuk tasvirlangan. Nol Bu, «Chan Xva va Xon Nyon qissasi»dagi o'gay ona singari. mashhur qahramon bo'lib, uning xunukligi shunchaki bo'rttirilgan tasvir: «Boshi boyo'g'li, ko'zi kalxat, og'zi bamisoli qarg'aning tumshug'i, bo'yni qurbaqanikidek». Kichik ukasi kambag'al Xin Bu akasining aksi: ko'ngilchan va odobli kishi obazi. Qissada ikki aka- uka obrazi konfutsiy qoidalariga qarshi qo'yilgan: Nol Bu konfutsiy qoidalarida ko'rsatilgan ota-bobolar (kattalar)ning sharaflanishi va oilada aka -ukalar o'rtasida o'zaro hurmatga asoslanib, o'rnatilishi shart bo'lgan "katta va kichik" munosabatini buzadi. Aka-uka o'rtasidagi munosabatlarda boylik va qashshoqlik, mazlumlar va zolimlar o'rtasida davom etib kelgan abadiy nizo yuzaga keladi. Shafqatsiz zolim obrazi faqatgina ertak personaji sifatida ko'rsatilmaydi. Bunda umumiy tarzda xalqni ezish va talon-taroj qilish hisobiga yashayotgan feodal jamiyatning qiyofasi gavdalantirilgan. "Amaldorlar, buddaviy rohiblar, shamanlar, firibgarlar va tovlamachilar sehrli qovoqlardan paydo bo'lishadi va uning butun boyligini tortib olishadi. Manfur katta aka ana shunday xarob qilinadi. Qissada emotsional ekspressiv bo'yoqdorlik satira va mubolag'a vositasida berilgan. Nutq tuzilishida kinoya ohangini (Nol Bu) va yumoristik ohangni (Xin Bu) ajratish mumkin. Xin Bu ko'rinishidan o`ta ta'sirchan, sodda, oddiy maishiy hayot fonida yaratilgan qahramon. U konfutsiycha bir qolipga solingan va didaktik qahramondan farq qiladi. Oddiy xalq hazil mutoyibasi asosida «xorom»>- gaolin kulbasi tasvirlangan: "Hali peshindan oldinroq edi, Xin Bu o'zi tayyor edi va ayollarning yarmi asosiy zal va xizmatlarga tayyor edi». Bundan tashqari, hali Gaolinning yarim qismi bo'sh edi". "Xin Bu yotganida, to'piqlari devordan o'tib, jinoyatchining oyoq kiyimlari kabi o'rmalashadi. O'rnidan shaxt ko'tarilganida, boshi tomni teshib o'tadi, go'yo mastlik va qimor o'yinlari uchun bo'yniga tanga qo'yganga o'xshardi. Xin Bu tushida cho'zilganida, oyoqlari hovliga tushadi, mushtlari kulba devorlari tashqarisida qoladi, eshagi esa orqada..."⁵

O'z vaqtida, sehrli qovoq ustalari quradigan haqiqiy hashamatli uy (Xin Buning uyi), uning bezaklari, buyurtmalari va aholisi haqidagi tasvir etnnografik jihatdan aniq tasvirlangan. Kundalik voqealarga e'tibor bersak, aniqlik va konkretlilik o'rta asrlar qissalari uchun xarakterlidir. Kundalik voqelikka e'tibor berish, tafsilotlarning aniqligi va konkretligi- bu "umuman" farovonlikka urg'u berish emas, balki odatdagi obyektlar va tafsilotlarga qiziqqan o'quvchi uchun mo'ljallangan o'rta darajadagi qissadir. Qo'shimcha kulgili tafsilotlar: "yalang'och bolalar to'dasi uchun chopon" - bolalarning boshlari soniga ko'ra teshiklari bo'lgan somon bilan qoplangan; okrug kengashiga taklif, kotib bilan suhbat, jang sahnasi (kengash uchun to'lovlar) kabilar Xin Buning qiyofasini to'ldiradi: " U keksalikdan yoyilib ketgan mangon bilan boshini bog'ladi, eskirgan ko'ylak va shim kiyib oldi, yalang'och tanasi, tizzalari ostiga o'ralgan ro'mollarni bog'lab, shlyapasining bambuk ipini tortib bog'ladi. Xin Bu o'ta ta'sirchan bo'lganligi uchun ham yirtiq-yamoq kiyimlarini kiydi, yanban xalatini ham ustiga tashlab oldi va qo'liga bir dyum uzunlikdagi trubkani oldi, u uzoq yurdi, qoqilib va go'yo mast odamdek harflarni chaplab monogrammlar yozdi. Muallif bu sahnani izohlamaydi, u shunchaki uni namoyish etadi va o'quvchi nafaqat umidsiz muhtojlik, ochlik holatiga tushib qolgan Xin Buni, balki, uning bir vaqtlar erishgan «Yanban»lik ambitsiyasini ", ya'ni yanban ekanligini ko'rsatib qo'yishga intilishini garchi muallif izohlamasa-da, xatti-harakatlaridan (yanban xalatini iyerogliflarni chaplab, monogramm yozishi) anglashi mumkin. Masalan: Okrug kengashiga va kotib bilan suhbatga borganida, U Xin Buni masxara qilib chaqirdi va qonunan u haq edi, chunki Yanban oilasining o'gli Xin Bu ham bolaligida o'qigan edi. Birinchi daraja (syutsay) okrug imtihonidan o'tgan nomzodga kichik lavozimni egallash huquqini berdi. Ammo syutsaylarni ham olimlar, talabalar yozuvchilar deb atashgan. «> Gyun «bahor>> ma'nosini anglatuvchi bir nechta qahramonlarni deyarli tushunmaydi va hisoblashni bilmaydi (sehrli qovoqdan tushgan xazinaning kulgili epizodini eslang.)

Qovoqning o'zgarishi motivida mifologik va folklor xususiyatlari qo'shilgan. O'rta asrlarning tarixiy yodgorliklarida -Kim Busikning "Samguk Sagi" va Kim Iryonning "Samguk Yusa" asarlarida Shimoliy Sharqiy va Janubiy-Sharqiy Osiyo xalqlarining mifologiyasi va folkloriga mansub qiziqarli materiallar mavjud. Masalan, qadimda Chosonning asoschisi haqidagi afsonada bir qator shunday o'xshashliklar bor (qora qayinga dunyo daraxtining analogi sifatida sig'inish, ona ayiqqa sig'inish). Qiziq, xitoylar eng yaqin qo'shnisi koreyslarga madaniy ta'sir ko'rsatgan, ammo ularning eng asosiy totemlaridan biri ayiq xitoy madaniyatiga xos emas. Qovoq (tuxum va kokos yong'og'i) koreyslarning ajdodlari haqidagi afsonalarda asosiy mifopoetik belgilardan hisoblanadi. Xyokkosse va Txarxe (Silla davlati), Tonmyon (Koguryo davlati asoschisi) tuxumdan tug'ilgan. Qahramonlarning tuxumdan tug'ilish motivi na sibrliklar, na xitoyliklar uchun xarakterli, lekin janubiy Sharqiy Osiyo xalqlarining folklorlarida doimo topilgan. Xekkyose haqidagi qissada (Silla davlatining asoschisi) Iryon shunday yozadi: "Bola tuxumdan chiqadi, tuxum qovoqqa o'xshaydi. Bizda qovoq Pak deb ataladi, shuning uchun uning ismi Pak edi".
Qahramonlik qissalarining rivojlanish jarayonini o'rganishda XVII-XIX asrlar koreys adabiyoti tarixini shartli ravishda ikki davrga bo'lib o'rganish maqsadga muvofiq. Birinchi davr Imchjin voqealari va Manjur istilosidan keyin sirxakchilar harakatining paydo bo'lgan vaqtini qamrab oladi, bu XVII-XVIII asrning boshlariga to'g'ri keladi. Ikkinchi davr -XVIII asr o'rtasi va XIX asr boshlaridagi sirxakchilar harakatiga to'gri keladi.Birinchi davr adabiyoti Imchjin voqealarining bevosita ta'siri ostida shakllanadi. G'alaba bilan yakunlangan Vatan urushi Koreya jamiyatining barcha qatlamlarida vatanparvarlik tuyg'ularining ko'tarilishiga sabab bo'ldi. Xalq ommasining shijoati Imchjin urushida eng katta rol o'ynagan omildir. Ayni shu paytda, milliy g'oya va vatanparvarlik ruhiyatni ifoda etish zarurati yangi hikoya janrini vujudga keltirdi.Koreys tilidagi birinchi hikoya janri Kungi yoki Kundam ("urush haqidagi qissa") keng xalq ommasining vatanparligini aks ettiradi. Ushbu janr adabiyotining ajoyib namumasi "Imchjinokda"- "Imchjin yillari haqidagi rivoyati" da keltirilgan.
Xo Gyunnning "Xon Gil Don haqida qissa"si qahramonlik qissa turiga mansub. Qahramonlik qissalarida voqelikka nisbatan qahramonning munosabati mavjud tuzum qonun-qoidalariga qarshi kurashi orqali ochib beriladi. Ushbu qissa qahramonlari oqko'ngil, nochor odamlarning himoyachilaridir. Ammo qahramonlik qissalarida boshqa jiddiy masalalar ham yoritilgan. Masalan, "Xon Gildon haqida
qissa" da feodal zulmga qarshi kurash muammolari bilan birga feodal oila muammosi ilgari suriladi. Qahramonlik qissalarida Imchjin voqealari paytida odamlarning feodal zulmga qarshi harakatlari aks etgan. Koreys adabiyoti tarixida birinchi marta XVII asr boshlarida xalqni feodal zulmdan ozod qilish muammosi ko'tarilgan. Ancha ilgari vatanparvar shoir Pak In No (1561 1642) "Yonnam haqida qo'shiq" qissasida aytib o'tgan muammo "Xon Gil Don haqida qissa" da ochiqchasiga qo'yilgan. Xo Gyunning XVI asrda xanmunda yozilgan qissasining asl matni yo'qolgan, uning koreyscha tarjimalari saqlanib qolgan. XIX asr ksilografik nashrida ko'plab ma'lum bo'lgan yozishmalar va hikoyachilar tomonidan kiritilgan ko'plab o'zgarishlarni boshdan kechirgan ushbu qissa, ehtimol Xo Gyun asarlari asoisida yaratilgan asar sifatida qabul qilingan bo'lishi mumkin.
Xo Gyun (1569-1618) o'z davrining eng bilimdon odamlaridan biri, atoqli shoir, yozuvchisi, jamoat arbobi sifatida mashhur bo'lgan. O'rta asrlarda Koreyada noqonuniy tug'ilgan farzandlar ikkinchi darajali odamlar sifatida davlat lavozimlarini egallash huquqiga ega bo'lmaganlar. Bunday nohaqlikka qarshi bo'lgan Xo Gyun "kanizaklar farzandlarini rasman tan olinishini talab qiluvchi" harakat ishtirokchisiga aylanadi. Xo Gyun feodal tuzum haqida noto'gri deb hisoblangan qarashlariga nisbatan shafqatsizlikni boshdan kechirdi: u nasl nasabiga yarasha yuqori tabaqaning to'liq a'zosi deb hisoblanishi mumkin edi, lekin u kanizakning o'g'li... Xo Gyun va uning sheriklari faoliyati davlat boshqaruvida turgan amaldorlar tomonidan qoralanadi va qirolning buyrug'i bilan 1618-yilda Xo Gyun qatl qilinadi. Uning o'lim jazosi hukmida shunday deyilgan: "Qaroqchi Xo Gyun ajoyib iste'dodga ega edi, ammo uning yozuvlarida g'azab yashiringan. U ilgari yomon niyati bor inson bo'lgan va uning aybdorligi isbotlandi". Adabiyot tarixiga Xo Gyun asosan "Xon Gildon haqida qissa" ning muallifi sifatida kiritilgan. Unda Xo Gyun jamiyatda ijtimoiy tengsizlik va insonnning qadr-qimmati masalasiga murojaat qiladi. Asarda ko'tarilgan asosiy muammo xalqning nochor ahvoli va uning ekspluatatorlar zulmiga qarshi kurashidir. Qissada avtobiografik element bor: qissa Xon Gildon taqdiriga bag'ishlangan, kanizak va vazirning o'g'li Xon Gildon noyob qobilyatlariga qaramay, uning onasi kanizak bo'lgani uchun jamiyatning teng a'zosi hisoblanmagan. Bundan aziyat chekkan qahramon qaroqchiga aylanadi va adolatsizlikka qarshi urush e'lon qiladi. Xon Gildon uyidan ketadi, oilasidan voz kechib, o'zlarini "kambag'al shafoatchilar" deb nomlagan guruh yetakchisiga aylanadi. 3. "Xon Gildon haqidagi qissa" Koreyadagi birinchi ijtimoiy utopik asardir. Qissada jamiyatning nomukammal tuzilishi haqidagi muammolar muhokama qilinadi. Qahramon yashaydigan dunyoda adolatsizlik hukmronlik qiladi va u mavjud ijtimoiy tuzumdan hafsalasi pir bo'lib, tengsizlik hukm surgan jamiyatni rad etadi va "tabiiy shaxs sifatida" erkin hayot kechiradi. Qissadagi adolatsiz feodal voqelik adolatli jamiyatning ma'lum bir idealiga qarshi turadi. Aslida, bu ideal utopik davlat boshqaruvi tasviri, lekin haqiqatda, feodalizm davrida bunday bo'lishi mumkin emas edi. Muallifning fikricha, xalqning og'ir ahvolga tushishiga sababchi feodal tuzumning o'zi emas, balki bu holat alohida hukmdorlarning nomukammaligi bilan bog'liq. Shuning uchun u ushbu tuzumning yangi adolatli versiyasidan chiqish yo'lini ko'rsatadi. Masalan, Yuldo utopik podsholigida xuddi shunday feodal munosabatlar hukmronlik qiladi, lekin mustaqil va adolatli amaldorlar bu qirollikni boshqaradilar, shuning uchun u yerdagi odamlar hayoti gullab-yashnaydi: Xon Gildon hukmronligi Cho va Shun hukmronligi (antik davrning afsonaviy imperatorlari -Z.SH.) bilan qiyoslash mumkin, odamlar baxtli bo'lganda o'ynab-kuladilar, "Jan qo'shiqlar"ni kuylashadi. Dehqonlarning baxt haqidagi g'oyalariga ko'ra, Yuldo mamlakati doimiy ravishda sermahsul yillarni kuzatib boradi va mahsuidorlikni oshirish haqida qayg'uradi. Xon Gildon esa o'zi merosxo'r bo'lgan otasi uchun motam kuni munosabati bilan soliqlarni o'n yilga kamaytiradi.
Xo Gyunning jamiyatdan "Ozod qahramon" i Xon Gildon daosizmga xos dunyoqarash ta'siri ostida yaratiladi: hukumat faoliyatidan ko'ngli qolgan kishi ijtimoiy institutlarning nomukammalligini tushunib yetadi, ayni paytda daosizm ta'limoti jamiyat hayotidan, konfutsiycha tegishli xulq-atvor me'yorlaridan uzoqlashish imkoniyatini yaratdi.Xon Gildonning faoliyati jamiyatning boshqaruv tizimiga zid edi va shuning uchun Koreyadan tashqarida va'da qilingan joyni topadi. Qissada ijtimoiy utopik g'oyalar, jamiyatdagi tengsizlik, ijtimoiy hayotni yovuzlik sifatida rad etish, adolatsizlik hukm surgan jamiyatdan uzoqda joylashgan mukammal dunyoni izlash bilan bog'liq.Xon Gildon obrazi tasviri ingliz xalq qahramoni Robin Gud va rus xalq qahramoni Stepan Razin kabi oliyjanob qaroqchilar obraziga yaqin RED Viradi ertaklarda tasvirlangan qahramonlarga ham o'xshaydi. Gil Don adolat kurashchisi, shuning uchun hatto tabiat kuchlari ham unga yordamga keladi. Feodal koreys jamiyatida haqiqat va baxtni topa olmagan Xon Gildon do'stlari bilan afsonaviy Yuldo oroliga boradi va u yerda ideal davlatning qiroli bo'ladi. 4. Koreya adabiyoti tarixida ilk bor yaratilgan "oliyjanob qaroqchi" obrazi (Xon Gildon) ko'p jihatdan Shillerning "Qaroqchilar" dramasini eslatadi. Har ikkala asarda ham asar qahramonlari qo'zg'olonchilardek yo'l tutadilar-jamiyatda adolatsizlikka qarshi yakka holda urush e'lon qiladilar. Ikkalasi ham buzg'unchilik yo'lini tanlab, qaroqchilarga aylanadilar, ammo ular ikkalasi ham shaxsiy boylik izlamadilar. kambag'al -bechora kishilarga yordam berib, shafqatsiz boylarni (ekspluatatorlar sinfi vakillarini) jazolaydilar. Karl Moor ham, Xon Gildon ham uyg'un jamiyatni orzu qilgan. Ammo Shiller dramasida harakatning rivojlanishi fojiali yakunga olib keladi. Xo Gyunning qissasida xotima yaxshilik bilan tugaydi. Nizoni hal qilish talqinining o'ziga xos farqini mualliflarning dunyoqarashidan, jamiyatning madaniy hayotidan hamda Germaniya va Koreya ma'naviy hayotining o'ziga xos rivojlanish bosqichlaridan izlash kerak bo'ladi. Albatta, Shiller dramasining fosh qiluvchi antifeodal xaraterdaligi Germaniyada 1767 1785 yillarda avj olgan "Bo'ron va hujum" harakati, shtyurmerlik (nemishcha "shtyurmer"-isyonchi so'zidan) antiratsionalistik oqimining g'oyaviy yo'nalishi va badiiy tamoyillari bilan bevosita bog'liq.⁶

Isyonkor Karl Moor yolg'iz o'zi jamiyatning ijtimoiy-siyosiy tizimidagi va oilasidagi xudbinlikni, xiyonatni fosh etadi, unga qarshi kurashishga qaror qiladi. Ammo aniq dastursiz butun feodal tartibni rad etishga urinadi. "Menga o'xshagan yoshlardan iborat armiya bering va Germaniyani birlashtirib respublikaga aylantiramiz, -deydi u". Ammo feodal jamiyat boshqaruvi tizimidagi yuqori martabali zodagonlar uning atrofiga to'plangan bir to'da qaroqchilarni isyonkor bezorilar deb hisoblashadi, natijada feodal zulmga qarshi isyonda u yolg'iz o'zi qoladi. Qahramon boshi berk ko'chaga kirib qoladi: uning ezgu g'oyalari qaroqchilik amaliyotining qonli ekzessiyasiga mutlaqo zid edi. Qaroqchilarning jinoyatchilarga xos g'ayriinsoniy hatti-harakatlari va shafqatsizligi uning ezgu insonparvarlik g'oyalarini yo'qqa chiqaradi: "Men o'g'ri emasman, mening kasbim qasosdir". Ammo uning qurbonlari orasida nafaqat yer egalari, vazirlar, moliya maslahatchisi yoki ochko'z ruhoniylar, balki qariyalar, ayollar, bemorlar, bolalar ham bor edi. Fojiali ziddiyatlar, izlanishlar Karl Moorni to'xtashga majbur qildi. Mojarolar yopiladi. Dramadagi ziddiyatlar zanjirida hal qiluvchi hujum muammosi oshkor bo'ladi. Ziddiyatlar tizimiga e'tibor qaratamiz: Karl Moor-feodal jamiyat, Karl-Frans, Karl-qaroqchilar, Karl - Shpigelberg, qariya Moor -Frans, Amaliya Frans, xizmatkor Danikl-Frans. Bu ziddiyatlar tizimida Karlning o'zining taqdiri eng ayanchli va fojiali bo'ladi".⁷

Karl Moorga birinchi navbatda "qaroqchilardagi kuchli individualizim prinsipi" ta'sir qiladi. Karl hatto Diodaning taqdirini tanlagan. Amaliyani o'ldiradi: "Sevimli Moor, Amaliya faqat uning qo'li bilan o'ladi." U otasining hayotini qurbon qiladi, uni xoinlikda ayblagan qaroqchilar tanlovini qabul qiladi. Qaroqchi Karl davlat organlariga taslim bo'lishga qaror qiladi. "Eh, men yorug'likni vahshiylik bilan to'g'irlashni va qonunlarga rioya qilishni orzu qilgan ahmoqman: Men buni haqiqat qasos deb atayman. Men dahshatli tubsizlikning chekkasida turibman va yig'lab, tishlarini g'ichirlatib, men kabi yana ikki kishi namunali odob-axloq asosiga qurilgan jamiyat tartibini buzish mumkinligini bilaman." Karl Moor obrazini mavzud tuzumga qarama-qarshi kurashda o'limni afzal bilgan qahramonlar -Genrix Kleyst (1777-1811) ning Mixael Kolxas("Michael Kolhaas"), Sharl Nodye (1780-1844)ning Jan Sbogar kabi "oliyjanob" qaroqchilar obrazlari bilan taqqoslash mumkin. Umuman, XVIII-XIX asrlarda nemis, ingliz, fransuz adabiyotlarida keng tarqalgan "qaroqchilik romani" 21 motivlari drama va novella janrlarida ham rivojlanadi. Bunday asarlarning hikoya markazida Robin Gud kabi "oqko'ngil qaroqchi" obrazi turadi. U qonunlarni nazar -pisand qilmaydigan, kambag'al va haq -huquqsiz kishilarni himoya qilish uchun qo'rqmay jinoyatga ham qo'l uradigan, mansabdor va mulkdorlarning noqonuniy ishlariga qarshi tura oladigan kuchli va oqko'ngil kishidir. Shuni alohida ta'kidlash kerakki, taqqqoslashlar sxematik va shartli bo'lib, Germaniya, Fransiya va Koreya kabi dunyoning turli mamlakatlarida kechgan tarixiy siyosiy va ijtimoiy-madaniy rivojlanish nuqtai nazaridan bunday taqqoslash noo'rin, biz ushbu asarlarda faqat siyosiy to'qnashuvning tabiati va bosh qahramonlarning hatti-harakati va holatini aniqlashga harakat qilamiz. XVIII asrda siyosiy jihatdan orqada qolgan filistlar2 Germaniyada hech qachon nemis dramasi hisoblamagan Shiller dramasi inqilobiy shiddat va keskinlik kasb etadi. Karlning ijobiy dasturi faqat inqilob arafasida Fransiyada yuzaga kelgan jasorat to'lqini bilan shakllantirilgan edi. Respublikachilik g'oyasi "Qaroqchilarda" russoizm russoizm g'oyalari aniq aks etgan edi. XVIII asrda hokimiyatni egallash g'oyasidan ma'rifatparvarlik asarlarida keng foydalanilgan. Masalan, Genrix Kleystning novellasi qahramoni Mixael Kolxas mavjud tizimni buzishni maqsad qilmaydi. Feodal mavjudlik Frank bilan bo'lgan mojaroda hech qanday haqiqatni yuzaga chuqarmaydi. Kolxas talonchilkni ijtimoiy kurash sifatida tanlaydi. Lekin sud uning ishini ko'rib chiqib, adolatli qaror chiqarishi bilanoq u darhol noqonuniy ishlardan voz kechadi. Mixael Kolxas hayotini xavf ostida qo'ygan holda adolatni tiklashga intilib, hokimyatga bo'ysunadi. Kleyst feodal monarxiya davlatining asoslarini qonunlarga rioya qilish asosida himoya qiladi. Faqatgina shu sharoitda barchaning tinchligi va birligi saqlanishi mumkin. Kleyst qaramoni romantik qahramon emas. Kolxas xarakteridagi g'ayritabiiylik qahramolikning eng yuqori cho'qqisi uning toshbo'ronga tutgan harakati bo'ladi.Fransuz romantizmining vakili Sharl Nodye o'zining romantik ruhda yozilgan mashhur "Jan Sbogar" novellasida patriarxal tengsizlikni Russo ijtimoiy utopiyasiga yaqinlashtiradi. Jamiyatda yaxshilik, birodarlarning yashirin to'dasini boshqaradigan Jan Sbogarning isyonkor qiyofasi XVIII asr oxiri - XIXasr boshlarida Yevropa hayotida mashhur bo'lgan asl qaroqchining qiyofasi edi. Jan Sbogar siyosiy ongsiz ravishda adolatni tiklash uchun jamiyatda hukm surgan tartibga qarshi isyon ko'taradi va boylarni talaydi. Sbogar Lotarioning yon daftarida o'z fikrlarini aforizmlar shaklida yozadi, bu uning qaroqchilik amaliyotining mafkuraviy asosi edi. "Agar biz asl manbalarni aniqlasak, kambag'allardan boylar tovon puli oladi, bizning ishimizda tanga (pul) yoki non(tovar)ning adolatli harakati, ya'ni o'g'rining qo'lidan qaroqchining qo'liga qaytishdir". Sbogar hayot patriarxal tamoyil asosida qurilgan davlatni orzu qiladi, lekin o'zi ham o'z idealiga erishish imkoniyatiga ishonmaydi. Qaroqchilik hayotida hukm surgan anarxiya va shafqatsizlik, Alberti xonimning o'limi, Antonioning ongi Lotario - Sbogarining ikkiyuzlamachigini anglay olmasligi Jan Sbogarni o'zgartiradi, taslim bo'ladi. Xotimada asar konsepsiyasi mavjud tartibga qarshi isyonnning foydasizligi anglanishi jihati bilan Shiller dramasiga o'xshaydi.⁸

Xo Gyun qissasida konflikt tabiatiga murojaat qilaylik Qahramon konflikti oilaviy munosabatdan boshlanadi, u kanizakning o'g'li oilaning to'liq a'zosi bo'lishining iloji yo'qligidan aziyat chekadi. Xon Gildon va uning otasi o'rtasida jiddiy muloqot bo'lib o'tadi. Xon Gildon otasiga tushkunligi sabablarini tushuntirishga harakat qiladi" Osmon o'ng misrani yaratdi va uning eng yuqori yaratgani insondir. Meni hech kim qadrlamaydi. Men ham odammanmi? Men sizning o'g'lingizman, tomirimdagi qon sizning qoniningizdan lekin menga otamni nafaqat ota deb aytishga, balki ukamning akasi bo'lishga ruxsat berilmagan. Meni inson deb atash mumkinmi? Otasi Xon Gil Donga hamdard bo'lib, uni yupatadi va o'z taqdriga ko'nishga da'vat etadi: "Sen mening avlodimdan kelib chiqqan yagona farzand emassan" Onasi ham uni qo'llab-quvvatlaydi: bizning uyimizda tug'ilgan bo'la turib, nega shunchalik beparvolik bilan gapiradi, yuragimni ezib tashlaydi?"

Shillerning "Qaroqchilar" dramasida aka-ukalar o'rtasidagi mojaroning mohiyati biroz mavhum, chunki ularning ikkalasi ham zodagonlar. Shiller tabaqa tengsizligi muammosini boshqacha hal qiladi. Fransiya ma'rifatparvarlarining izdoshi Karl va unga qarama-qarshi bo'lgan Frans Snik vahshiy va qo'pol materialistlardir. Karl Moor ikkilanmasdan birdamlikdan voz kechdi: men abadiy birodarlik rishtalarini uzaman. Shtyurmercha dramada mojaro tabiiy ravishda fojiali hal qilinadi, ikkala aka-uka vafot etadi. Xon Gildon esa oilaga va qirolga qarshi isyon haqida o'ylamaydi, chunki bunday xiyonat Konfutsiy tartiblariga zid edi. Xon Gil Don adolatsizlikdan g'azablanishi uchun xusumati bo'lib, qirolning hurmatli o'g'li, katta akaning ukasi sifatida bunga sodiqligicha qoladi. Boshqa "oliyjanob qaroqchilar" singari, u faqat qonunlarni buzganlarni va odamlar hisobiga foyda ko'rganlarni jazolaydi. Xo Gyun o'zining radiakalizmi bilan Uzoq Sharq mintaqasida keng tarqalgan konfutsiy diniy falsafiy ta'limotidan tashqariga chiqa olmadi. Asosiy Konfutsiy ta'limi uchta asos va beshta qat'iy qoida (sangangwuchang)dan tuzilgan. Uchta asos bu - hukmdorning fuqaro ustidan, otaning o'g'il ustidan, erning xotini ustidan mutlaq hukmronligi. Bu asos insonlar o'rtasidagi aloqaga putur yetkazadi.