Sharq va G`arb mamlakatlarining o`rta asrlar madaniyatida dinning ustuvorligi

^ Musiqaviy madaniyat negizini cherkov qo`shiq-kuyi (liturgiya), sheriyat va dramaturgiyani o`zida uyg`unlashtirgan cherkov tantanalari tashkil etdi.

Me`morchilik ham ilohiyatning unsiz targ`iboti tarzida namoyon bo`ldi.

Me`morlar V-VII asrdayoq shaharlarni rejalashtirishning yangi uslublarini yaratishdi. Yangi ko`rinishdagi shahar markazida bosh maydon va ibodatxona joylashib, unda shaharning turli tomonlariga ko`chalar tarqalgan. Xuddi shu paytdan ko`p qavatli, peshtoqli uylar, boylarning mustahkam koshonalari, saroylari paydo bo`ldi. Vizantiyada cherkov va ibodatxonalar qurilishi ham yuksak san`at darajasiga ko`tarildi. 532-537 yillarda imperator Yustinianning buyrug`i bilan bunyod etilgan Muqaddas Sofiya ibodatxonasi bunga misol bo`la oladi. Bino gumbazi diametrining 30 m. dan ortiq bo`lib, ibodatxona ichidagi ustunlar, uning devorlari turli rangdagi marmarlar va mozaikalar bilan qoplangan.

Yevropada qurilish-me`morchilik sohasi ayniqsa XI asrdan boshlab tez rivojlandi. Dastlabki paytda binolar va hatto, feodal zadogonlari qal`alari ham yog`ochdan qurilgan. O`rta er dengizi havzasidagi shaharlar qurilishida toshni ashyo sifaatida ishlatish uchun bir necha asr kerak bo`ldi.

Toshning yumshoq turlari bo`lmagan mamlakatlarda, jumladan, Angliya va Pol`shada binolar pishiq g`ishtdan qurilgan. Ibodatxonalar va monastrlar toshdan qurilgan. O`rta asrda badiiy uslub hodisasi paydo bo`ladi. O`rta asr g`arbiy Yevropa me`morchiligida X-XIII asrlarda roman uslubi keng tarqalgan. Roman tushunchasi Rim, ya`ni Qadimgi Rim madaniyatiga bog`liq degan ma`noni anglatadi. Bu san`at asarlarida qadimgi Rim san`atining so`nggi davriga hos uslublarga qilganiga muhim ishora edi. Ushbu uslubning me`morchilikdagi o`ziga xos jihati, bu yirik binolarning qat`iy geometrik shakli, tuzilishining oddiyligidadir. Roman me`morchilik binosi ko`rinishi sokinlik va mag`rurlik hissini uyg`otar edi. Faqat monastirlar, ibodatxonalargina emas, hukmdorlarning qasrlari qam roman uslubida qurilgan. Umuman, san`atning yangi yuksalish davri shartli ravishda roman davri nomini olgan. Bu ko`proq XI-XII asrlarga to`g`ri keladi.