Си тилида дастурлаш

Си тилида Дастурлаш

• Мавзу 14. Тасодифий сон

• © Ш.А. Назиров, 2011

• Тасодифий сонлар

• Тасодифий ходиса: хар ерда…
• Тангани ташлаш (“чикка" ёки “пукка")
• Қор ёғиши
• Броунов харакати
• Телефон алоқасидаги помехлар
• радиоэфира шовқини
• Тасодифий сонлар – бу шундай сонлар кетма-кетлигики, олдинги қадамлар орқали ҳам кейинги қадамдаги сон қандай бўлиши айтиб бўлмайди.
• Муаммо: Компьютерда қандай олиш мумкин?
• Имконли ечимлар:
• Ташқи манбанинг шовқин помехларидан фойдаланиш
• Математик ўзгартиришлар ёрдамида

• Сохта тасодифий сонлар

• Сохта тасодифий сонлар – бу шундай сонлар кетма-кетлигики, у тасодифий сон хусусиятларига эга, лекин ҳар бир кейинги сон берилган формула орқали ҳисобланади.
• Мисоллар:
• Тасодифий сонлар [0,m) (чизиқли конгруэнт метод)
• Тасодифий ҳақиқий сонлар [0,1]
• Адабиёт:
• Д. Кнут, ЭХМ учун Дастурлаш санъати, т.2.

• Соннинг каср қисми

• a, c, m – бутун сонлар

• Оддий сон

• 230-1

• масалан, k = 5

• Бўлишдан олинган қолдиқ

• Тасодифий сонларни тақсимлаш

• Модел: [a,b] кесмада қор ёғмоқда

• a

• b

• a

• b

• тақсимланиш

• текис

• нотекис

• Турли тақсимлашлар нечта бўлиши мумкин?

• ?

• Тасодифий сонларни тақсимлаш

• Хусусияти:
• Тақсимланиш – бу битта соннинг эмас, балки бутун кетма-кетликни характеристикасидир
• текис тақсимланиш битта, компьютер датчиклари (сохта) тасодифий сонларни текис тақсимланишни беради
• нотекис – кўп
• Ихтиёрий нотекисни текис ёрдамида олиш мумкин

• a

• b

• a

• b

• Текис тақсимлаш

• Текис тақсимлаш

• Си да тасодифий сонлар генератори

• [0,N] интервалда бутун сонлар:
• int x;
• x = random ( 100 ); // интервал [0,99]
• x = random ( z ); // интервал [0,z-1]
• [a,b] интервалда бутун сонлар:
• x = random ( z ) + a; // интервал [a,z-1+a]
• x = random (b – a + 1) + a; // интервал [a,b]
• Кетма-кетликни бошланғич қийматини аниқлаш:
• srand ( 345 ); // 345 билан бошлаймиз
• Кетма-кетликни бошланиши тасодифий аниқлаш:
• randomize ( );

• #include // тасодифий сонлар

• Си да тасодифий сонлар генератори

• [0,1] интервалида ҳақиқий сонлар
• float x;
• x = 1.*rand() / RAND_MAX; // интервал [0,1)
• [0,z) интервалида ҳақиқий сонлар
• x = 1.*z*rand()/RAND_MAX;
• [a,z+a) интервалида ҳақиқий сонлар
• x = 1.*z*rand()/RAND_MAX + a;
• [a,b) интервалида ҳақиқий сонлар
• x = 1.*(b-a)*rand()/RAND_MAX + a;

• [0,RAND_MAX-1] = [0,32767]

• Тасодифий сонлар

• Топшириқ: 400 га 300 пикселли
• тўртбурчакни текис тасодифий рангли
• нуқталар билан тўлдиринг
• Нуқтанинг тасодифий координаталарини қандай олиш мумкин?
• x = random ( 400 );
• y = random ( 300 );
• Текисликка қандай эришиш мумкин?
• random функциясидан фойдаланиш автоматик равишда таъминлайди
• Тасодифий рангни қандай олиш мумкин?
• color = random ( 16 );

• Дастур

• #include
• #include
• #include
• void main()
• {
• int d = DETECT, m;
• int x, y, color;
• initgraph ( &d, &m, "C:\\BORLANDC\\BGI" );
• closegraph();
• }

• while ( 1 ) {
• x = random(320)+160;
• y = random(240)+120;
• color = random(16);
• putpixel ( x, y, color );
• if ( kbhit() )
• if ( 27 == getch() ) break;
• }

• Тасодифий координаталар

• Тасодифий ранг

• Esc да чиқиш

• "4": тўртбурчак бурчагининг координаталарини клавиатурадан киритинг ва уни тасодифий рангли нуқталар билан тўлдиринг.
• "5": Учбурчакни тасодифий рангли нуқталар билан тўлдиринг (текис ёки нотекис).
• Эслама: 45о бурчакли тенгёнли учбурчак олинг

• Топшириқ

• (100,100)

• (300,200)