Sinf to’garak a’zolari Matematika Mavzu: Natural son tushunchasi va ular ustida amallar. Darsdan maqsad

VI. Uyga vazifa: -mavzu -misol - bet
Ko’rildi O’IBDO’: .


-sinf to’garak a’zolari Matematika
Mavzu: Formulalar.
Darsdan maqsad.
a) Ta’limiy: O’quvchilarga formulalar haqida tushunchalar berish
b) Tarbiyaviy: O’quvchilarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash
c) Rivojlantiruvchi: Mavzuga doir misollar yechish.
Dars turi: Darslik bilan ishlash Dars mtodi: an’anaviy
Dasr jihozi: matematikadan misollar to’plami va 5-sinf Matematika o’quv qo’llanmasi
Dars tafsilotlari

1	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2	O’tilgan mavzuni so’rash	6 daqiqa
3	Yangi mavzu bayoni	27 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash	5 daqiqa
5	Darsni yakunlash va baholash	2 daqiqa
6	Uyga vazifa	daqiqa

I. Tashkiliy qism a) Salomlashish b) Davomatni aniqlash d) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirish
II.O’tilgan mavzuni so’rash: o’quvchilar o’rtasida savol-javob o’yinini tashkil qilish.
III.Yangi mavzu bayoni
To’g’ri to’rtburchak
Hamma burchaklari to’g’ri burchak bo’lgan parallelogram to’g’ri to’rtburchak deyiladi.
Uning yuzi: Perimetri:
To’gri tortburchakning qarama – qarshi tomonlari o’zoro teng.
Misol: To’g’ri to’rtburchakning tomonlari 5 va 7 sm gat eng. Uning perimetrini toping.
Yechish. Javob: 24 sm
Kvadrat
Hamma tomonlari teng bo’lgan to’g’ri to’rtburchak kvadrat deyiladi. Kvadratning yuzi: Perimetri: , P = a + a + a + a = 4a
Misol Kvadratning tomoni5 sm gat eng. Perimetrini toping.
sm
1– masala Tomonlari AB = 3 sm va AD = 5 sm bo’lgan to’g’ri to’rtburchak chizing va perimetrini toping. BC tomon nimaga teng? CD – tomon-chi?
Yechish. sm BC = 5, CD = 3
2 – masala Bo’yi 4 sm 5 mm, eni 3 sm 5 mm bo’lgan to’g’ri to’rtburchakning perimetrini toping.
Yeshish. 4 sm 5mm = 45 mm 3 sm 5mm = 35 mm
Javob: 160 mm
1.To’g’ri to’rtburchakning yuzi
To’g’ri to’rtburchakning yuzi asosi (a) bilan balandligining (h) ko’paytmasiga teng. S = a h kv .birlik
3- masala: Agar a=5sm, balandligi h=6 sm bo’lgan to’g’ri to’rtburchakning yuzini toping? Yechish: yani
2.Kvadratning yuzi.
Kvadrat tomonlari o’zoro teng (a=b) to’g’ri to’rtburchak bo’lgani uchun , kvadratning yuzi uning tomoni uzunligining kvadratiga teng.
4-masala:Asosi 1 dm va balandligi 5 sm 4mm bo’lgan to’g’ri to’rtburchakning yuzini toping?
Yechish:
Javob: 54 sm²
5–misol:To’gri to’rtburchakning tomonlari
1) a=25 sm va b = 6 sm S=?
2) a = 5 dm va b= 15 sm S =? 5 dm= 50 sm

3) a =2 dm 5sm va b = 8 sm S = ?
2 dm 5 sm=20+5 = 25 sm
4) a =4 m 5dm va b = 3m a= 4m 5dm=40+5 =45dm
b = 3 m=30 dm
ABCD va A₁B₁C₁D₁ to’g’ri to’rtburchaklar to’g’ri burchakli parallelepipedning asoslari (ostkiva ustki) , qolgan yoqlari esa yon yoqlari deyiladi.
Yoqlarning kesishishidan hosil bo’lgan kesmalar to’g’ri burchakli parallelepipedning qirralari deb ataladi. Qirralari kesishgan nuqtalar to’gri burchakli parallelepipedning uchlari deyiladi. To’gri burchakli parallelepipedning 6 ta yoq , 12 ta qirra, 8 ta uchga ega.To’gri burchakli parallelepipedning sirtining yuzi S= 2ab+2ac+2bc=2(ab+ac+bc) ga teng uning barcha qirralari uzunliklari l=4(a+b+c) ga teng.
Hamma qirralari o’zoro teng bo’lgan to’gri burchakli parallelepiped kub deyiladi.Kubning sirti yuzi S=6a² qirralari uzunliklari l=12a ga teng
To’gri burchakli parallelepipedning bo’yi (a), bo’yi (b), balandligi (c) uzunlik o’lchov birligiga teng bo’lsa , uholda uning hajmi quyidagicha
kub birlik
To’gri burchakli parallelepipedning hajmi asosi yuzi bilan balandligi ko’paytmasiga teng. S= asos yuzi, H= balandlik
Kubning hajmi formulasi
To’gri burchakli parallelepipedning asosining yuzi
6 – misol 1) a=5 sm, b=4 sm , c=6 sm


7 – misol
1) 1 sm ga

2) 5 sm ga

3) 10 sm ga

8 –misol
1) Polning yuzi 20 m². xonaning hajmi 60 m³. xonaning balandligini toping.
Yechish:
60 : 20 = 3 m
2) Xonaning hajmi 36 m³. xonaning balandligi 3 m. polning yuzini toping.
Yechish: 36 : 3 = 12 m²
9 – misol Akvarium to’g’ri burchakli parallelepiped shaklida bo’lib , uning bo’yi 60 sm, eni 40 sm, balandligi esa 30 sm . Akvariumga 3 litrlik bonkada to’ldirib necha marta suv quyilsa , suv sathi 20 sm balandlikda bo’ladi?
Yechish:
260:20=13 13+3=16
10 – misol Bo’yi 4 sm 5 mm, eni 3 sm 5mm bo’lgan to’gri to’rtburchakning perimetrini toping?
Y echish:
4 sm 5 mm = 40 + 5 = 45 mm
3 sm 5 mm = 30 + 5 = 35 mm

Javob: 160 mm
11– misol Boks tushadigan maydoncha (ring)- tomonlari 6 mga teng kvadrat. Ring uch qator yo’g’on arqon bilan o’raladi. Buning uchun necha metr arqon kerak?
Yechish.

Javob: 72 m²