Sintaksis Reja

Damak, nutqda:

1. So’z boshqa so’z bilan tobe yoki hokim mavqeda boǵlanadi. Buning uchun u malum bitta grammatik shaklga ega bўladi (uyga bormoq, álochi oquvchi). Grammatik shakllangan so’z Sintaksisi so’z shakl Sintaksisi dab yuritiladi.

2. So’zlar ozaro sintaktik boǵlanib, tushuncha ifodalovchi birlik - so’z birikmasi vujudga keladi. So’zlarning ozaro birikib tushuncha ifodalovchi birlik hosil qilish jamg'armasiuniyatlarini organish so’z birikmasi Sintaksisining vazifasidir.

3. So’zlar ozaro boǵlanib, fikr ifodalashga ixtisoslashgan nutqiy birlik - gapni shakllantiradi. Gap hosil qilish jamg'armasiuniyatlari bilan gap Sintaksisi mashǵul bўladi.

Sintaktik birliklarning ikki tomoni. LSQ tushunchasi. Savtiyot, leksika va morfologiyada bўlganligi kabi Sintaksisda ham lisoniy va nutqiy jihatlar farqlanadi. Malumki, lisoniy hodisalar bevosita kuzatishda berilmaganlik (moddiylikdan xolilik), miqdoran cheklilik, takrorlanuvchanlik, ijtimoiylik va majburiylik belgilariga ega bўlib, bevosita kuzatishda berilganlik, miqdoriy cheklanmaganlik, betakrorlik, individuallik, ixtiyoriylik sifatlariga ega bўlgan nutqiy hodisalarga tiyrama -qorchi turadi.

Sintaktik birliklarning ikki tomoni. LSQ tushunchasi. Savtiyot, leksika va morfologiyada bўlganligi kabi Sintaksisda ham lisoniy va nutqiy jihatlar farqlanadi. Malumki, lisoniy hodisalar bevosita kuzatishda berilmaganlik (moddiylikdan xolilik), miqdoran cheklilik, takrorlanuvchanlik, ijtimoiylik va majburiylik belgilariga ega bўlib, bevosita kuzatishda berilganlik, miqdoriy cheklanmaganlik, betakrorlik, individuallik, ixtiyoriylik sifatlariga ega bўlgan nutqiy hodisalarga tiyrama -qorchi turadi.

Nutqiy sintaktik birliklar sifatida nutqda qўllaniladigan, sezgi ázolariga ta'sir qiladigan oqish, yozish, aytish, eshhitish mumkin bўlgan so’z birikmalari va gaplar tushuniladi. Lisoniy sintaktik birliklar esha so’z birikmasi va gap hosil qilish qo'liplaridir. Biz o'g'ilarni lisoniy sathga tekishli bўlganligi uchun lisoniy sintaktik qo'lib (qisqacha LSQ) lar dab dadaymiz.