Siyosatning oʼziga xos faoliyat koʼrsatish darajalari

Siyosatning oʼziga xos faoliyat koʼrsatish darajalari

Kasimov A.

Mirzajalilov A.

XM va JS

Siyosatning klassifikatsiyasi

• Siyosat – sinflar, millatlar va boshqa ijtimoiy guruhlar o'rtasidagi munosabatlar, davlat hokimiyatini egallash, tashkil etish va ulardan foydalanish, ijtimoiy jarayonlarni boshqarish bilan bog'liq faoliyat sohasi
• Siyosat inson hayotining alohida sohasi sifatida ijtimoiy makonning turli darajalarida o’z tartibini o’rnatadi.

Siyosat faoliyat ko’rsatish darajasiga ko’ra:

Megasiyosat

Makrosiyosat

Mezosiyosat

Mikrosiyosat

Siyosat

Siyosat subyekti va obyekti

Siyosat

Subyekt- siyosiy faoliyatdagi obyektga qaratilgan har qanday moddiy-amaliy faoliyatning ijrochisi, faoliyat manbai

shaxs, ijtimoiy guruh, jamoat va diniy uyushmalar, davlat yoki uning organlari, xalqaro tashkilotlar

Obyekt –Siyosiy faoliyat subyektining amaliy faoliyati davomida unga qarama-qarshi qaratilgan hodisa.

hokimiyat, manfaatlar va qadriyatlar, elektorat aholi yoki davlat

Megasiyosat

• Megasiyosat - davlatlararo munosabatlarni yoki davlatlarning xalqaro institutlar (BMT, Yevropa Ittifoqi, NATO va boshqalar) bilan munosabatlarini tartibga solish, jahon nizolari va qarama -qarshiliklarini bartaraf etishning o'ziga xos global sayyoraviy mexanizmi rolini o'ynaydi.

Alohida shaxslar (salmoqli mablag’yoki mavqega ega bo’lgan)

Yirik korporatsiyalar

Davlatlar yoki davlatlar guruhi

Xalqaro tashkilotlar

AKTORLAR

Makrosiyosat

• Makrosiyosat – bu butun davlat miqyosida olib boriladigan, qabul qilingan qonun, qarorlarni bajarish hamma uchun majburiy bo’lgan rasmiy, ochiq-oshkora siyosat

OAV

Sud hokimiyati

Ijro etuvchi hokimiyat

Qonun chiqaruvchi hokimiyat

AKTORLAR

Mezosiyosat

• Mezosiyosat – makro va mikrosiyosatning simbiozidan hosil bo’lgan o’ziga xos daraja bo’lib, asosan davlat ichida mavjud alohida guruh yoki tashkilot o’rtasidagi munosabatlarni hal qilish bilan bog’liq holatlarni qamrab oladi. Siyosatning ushbu darajasi haqida ba’zi adabiyotlarda (Соловьев А.И. Политология: Политическая теория, политические технологии: Учебник для студентов вузов. 2006) ma’lumot berilgan.

Mikrosiyosat

• Mikrosiyosat – siyosiy faoliyatning nisbatan quyi darajasi bo’lib, jamiyatdagi ayrim tashkilotlar: partiya, kasaba uyushmalari, yoshlar harakati, korxona, firmalarning ichidagi, mahalla va shunga o’xshash siyosat subyektlarining mahalliy miqyosda amalga oshiradigan siyosati.
• Unda ham umumdavlat miqyosida olib boriladigan siyosatdagi kabi alohida olingan jamoa oldida turgan maqsad va vazifalar belgilanadi; mavjud muammolarni bartaraf etish chora-tadbirlari ishlab chiqiladi, turli masalalar bo‘yicha qaror va ko‘rsatmalar qabul qilinadi, xizmat lavozimlari, olingan foyda, daromad taqsimlanadi, maʼmuriy jazolash yoki rag‘batlantirish tatbiq qilinadi, shaxs va guruhlarning hokimiyatni qo‘lga kiritish va o‘z manfaatlarini qondirish uchun harakat hamda intilishlari amalga oshiriladi.

Siyosiy daraja mexanizmlari

• Siyosatning har bir darajasida siyosiy jarayon nizolarini ratsionalizatsiya qilish va nizolarni tartibga solishning o'ziga xos tuzilmalari, munosabatlari, mexanizmlari va texnologiyalari shakllantiriladi. Shu bilan birga, har bir daraja ma'lum mustaqillikka ega va uning maxsus mexanizmlari nizoni past yoki yuqori darajada hal qilish uchun "avtomatik ravishda" ishlatilishi mumkin.

• Shunday qilib, masalan, xalqaro institutlar o'z siyosiyat vositalari yordamida ko'pincha mamlakat ichidagi siyosiy nizolarni hal qila olmaydilar, bu esa ularni nizolarni saqlab qolishga yoki kuch ishlatishga o'tishga majbur qiladi, bu esa, yuqorida aytib o'tilganidek, siyosiy tartibga solish tarkibini yo'q qiladi. O'z navbatida, u yoki bu, hatto o'ta qudratli davlatning hatti-harakatlari, odatda, har qanday mintaqaviy (masalan, millatlararo) mojaroni hal qilishga ojiz bo'ladi.

Mikrosiyosat

Mezosiyosat

Makrosiyosat

Megasiyosat

Xulosa

• Barcha kategorial tushunchalar kabi siyosiy faoliyat darajalari tushunchalari o’zaro dialektik munosabatda bo’lib, o’z ta’sir doirasiga amal qilish makoni va zamoniga egaligi holatida ma’lum miqyosdagi siyosatni izohlashga xizmat qiladi. Shunday ekan siyosat tushunchasini klassifikatsiyasi mazkur holatda muhim ahamiyatga ega.

E’tiboringiz uchun raxmat!