Sobitxon Mamanov

Sobitxon Mamanov

SAYFULLO O’G’LI

ZARAFSHON TOG’ TIZMASI ZIRABULOQ TOG’LARIDA QATTIQ QANOTLI HASHAROTLAR FAUNASI

Mavzuni dolzarbligi

Frantsuz entomologi R. Shovin shunday fikir bildiradi. “Hasharotlar insonga faqat agar u ulardan yordamchi sifatida foydalanmasa va aqli kuchidan foydalanishdan bosh tortsagina zarar keltiradi. mavjudligi bilan ilgari surilgan muammolarni hal qilish uchun yagona yul hasharotlardan aqil bilan foydalanishdir.“

Tabiatda mutlaqo zararli yoki mutlaqo foydali turlar mavjud emas va bo'lishi ham mumkin emas. Va hasharotlar zararkunandalari shunchaki odamga bevosita yoki bilvosita zarar etkazadigan shakllardir va ba'zi hollarda turning "zararli" xususiyatlari haqiqatan ham zararli bo'lib chiqadi, boshqalari esa insonga katta foyda keltiradi.

Tadqiqot ob’ektilari

Zarafshon tog’ tizmasining Zirabuloq tog’larida tarqalagan Coleoptera turkimiga kiruvchi Carabidae hamda Tenebriondae oilalariga mansub qo’ng’izlardir

Cychrus attenuatus F., 1792, Carabidae (13–16 mm)
Stenochiinae Kirby subfamily

Carabidae oilasi

• Voyaga yetgan vakillarining hayot shakllari tizimi, oziq-ovqat turiga ko'ra va yashash joyi qatlami va harakat turiga ko'ra 4 ta kichik guruhlarni o'z ichiga oladi.
• Zoofaglar guruhi
• Mixofitofaglar guruhi
• Simfila-mirmekofillar guruhi(oyoqlarning qisman qisqarishi bilan harakatsiz)
• Mimetikali Afagi guruhi (toqqa chiqish-emaklash)

 

Carabidae oilasi

Zoofaglar ( Carabus loschnikovi F.-W.)
Mixofitofaglar ( Amara consularis )
Simfila ( Platyrhopalops paussoides )
Afagi ( Mormolyce phylloides )

Simfillar 

• Simfillar 
• chumolilar va termitlarning uyalarida yashaydi va ular bilan simbiozda bo'ladi. Uya egalari o'zlarining birga yashovchilarini oziqlantiradilar, qo'ng'izlarga g'amxo'rlik qiladilar va ularni migratsiya paytida antennalar va tananing boshqa qismlarida o'ziga yopishgan shiralarni yalay olishlari uchun qo'ng'izlarni uzlari bilan ko'chiradilar. Simfillar o'z egalarining to'liq g'amxo'rligi ostida bo'lgan passiv turmush tarzini olib boradilar.
•  
• Afagi guruhi
•  
• Afaga guruhi o'z moslashuvida alohida turlarni o'z ichiga oladi . Bularga lichinkalar tomonidan to'plangan ozuqa moddalari bilan yashaydigan qisqa tasavvur fazasi bilan Mormolyce jinsining tropik qo'ng'izlari kiradi. Ular himoya vositasi - mimetizm - o'simliklarning mevalari shaklini taqlid qilish bilan tavsiflanadi.